ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីកំពុងស្នើសុំឱ្យសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍បើកច្រកទំនាក់ទំនងក្រៅផ្លូវការជាមួយរដ្ឋាភិបាលស្រមោលនៃប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ដែលជារដ្ឋសមាជិកអាស៊ាន ប៉ុន្តែសំណើនេះត្រូវបានច្រានចោលភ្លាមៗដោយរបបយោធាដែលបានដណ្តើមអំណាចគ្រប់គ្រងប្រទេសកាលពីឆ្នាំមុន។
ដោយសារតែប្រទេសម៉ាឡេស៊ីខកចិត្តនឹងរបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាដែលមិនបានអនុវត្តតាមផែនការស្វែងរកសន្តិភាពដែលបាន«ឯកច្ឆន្ទ»គ្នាលើ៥ចំណុច ពីបណ្តាប្រទេសសមាជិកអាស៊ានទាំង១០កាលពីកិច្ចប្រជុំបន្ទាន់ក្នុងខែមេសា ឆ្នាំ២០២១មក ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីបានព្រលយប្រើពាក្យចង់ទាក់ទងជាមួយរដ្ឋាភិបាលស្រមោលនៃប្រទេសនេះ ដែលគេឱ្យឈ្មោះថា «រដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិ» (National Unity Government - NUG)។
រដ្ឋាភិបាលស្រមោលនេះ ដឹកនាំដោយអតីតសមាជិករដ្ឋាភិបាលដែលកំពុងលាក់ខ្លួននិងនិរទេសខ្លួនក្រោយពីរបបសឹកបានទម្លាក់រដ្ឋាភិបាលជាប់ឆ្នោត។ រដ្ឋាភិបាលស្រមោលដែលមានឈ្មោះថា «រដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិ» (NUG) នេះ អះអាងថា ខ្លួនពិតជាតំណាងឱ្យសំឡេងរបស់ប្រជាជនមីយ៉ាន់ម៉ាប្រាកដមែន ហើយថែមទាំងប្រកាសសង្គ្រាមជាមួយរដ្ឋាភិបាលយោធាកាលពីខែកញ្ញាឆ្នាំ២០២១ ថែមទៀត។ អង្គការសហប្រជាជាតិបានប្រកាសថា រដ្ឋាភិបាលយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានធ្វើឱ្យបាត់បង់ជីវិតជនស៊ីវិលរាប់រយនាក់ចាប់តាំងពីពេលរដ្ឋប្រហារ និងបានបណ្ដាលឱ្យប្រជាជនរាប់សែននាក់គ្មានទីជម្រក ដោយសារការប្រយុទ្ធគ្នាជាមួយកងកម្លាំងតស៊ូប្រឆាំងរបបយោធានៅទូទាំងប្រទេស។
កន្លងមកសមាគមអាស៊ានបានទាក់ទងដោយចំហតែជាមួយរដ្ឋាភិបាលយោធាប៉ុណ្ណោះ។
តាមរយៈសារបង្ហោះលើបណ្តាញ Twitter កាលពីខែមុននេះ លោករដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសម៉ាឡេស៊ី Saifuddin Abdullah បានប្រកាសថា លោកបានប្រជុំតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតជាមួយសមភាគីរដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិមីយ៉ាន់ម៉ាកាលពីខែកុម្ភៈកន្លងទៅនេះ។ នេះគឺជាលើកដំបូងហើយដែលប្រទេសសមាជិកអាស៊ានមួយបានលាតត្រដាងទទួលស្គាល់អំពីការទាក់ទងជាមួយរដ្ឋាភិបាលស្រមោលមីយ៉ាន់ម៉ា។ ក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានកាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែមេសានេះ លោករដ្ឋមន្រ្តីរូបនេះ ក៏បានប្រកាសបន្ថែមជាសាធារណៈថា ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីនឹងស្នើឱ្យអាស៊ានធ្វើការទាក់ទងជាសមាគមទាំងមូលតែម្តងជាមួយរដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិមីយ៉ាន់ម៉ា។
លោករដ្ឋមន្រ្តី Saifuddin បាននិយាយថា៖ «យើងពុំបានស្នើឱ្យអាស៊ានទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលដទៃផ្សេងទេ ប៉ុន្តែគួរតែគិតបើកការទាក់ទងក្រៅផ្លូវការជាមួយរដ្ឋាភិបាលស្រមោលនេះ ជាពិសេសលើបញ្ហាការបើកឱ្យមានការផ្តល់ជំនួយមនុស្សធម៌ដល់ប្រជាជនមីយ៉ាន់ម៉ាដែលកំពុងជាប់ក្នុងប្រទេសពួកគេ»។
របបសឹកមីយ៉ាន់ម៉ា ដែលចាត់ទុករដ្ឋាភិបាលរួមរួមជាតិ NUG នេះថា ជាក្រុមភេរវករ បានឆ្លើយតបក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ខ្លួនចេញផ្សាយក្នុងអត្ថបទសារព័ត៌មានរបស់រដ្ឋឈ្មោះថា The Global New Light of Myanmar កាលពីថ្ងៃទី៣ ខែឧសភាថា សំណើរបស់ម៉ាឡេស៊ីនេះ គឺជា«ការមិនទទួលខុសត្រូវ និងជាការធ្វេសប្រហែស»។
សារព័ត៌មានបានសរសេរបែបនេះថា៖ «ការប្រកាសរបស់ម៉ាឡេស៊ីបែបនេះ នឹងរឹតតែជំរុញឱ្យមានសកម្មភាពភេរវកម្មនិងហិង្សាបន្ថែមក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ក៏ដូចជារារាំងកិច្ចខិតខំរបស់រដ្ឋាភិបាលមីយ៉ាន់ម៉ាក្នុងការប្រឆាំងភេរវកម្ម និងក៏បំពានកិច្ចព្រមព្រៀងអន្តរជាតិពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងភេរវកម្មផងដែរ»។
នៅឯតុចរចា
ផែនការស្វែងរកសន្តិភាព ដែលអាស៊ានយល់ព្រមឯកច្ឆន្ទកាលពីឆ្នាំមុន គឺស្នើឱ្យបញ្ឈប់អំពើហិង្សាជាបន្ទាន់ និង«គ្រប់ភាគីទាំងអស់»បែរងាកមករកតុចរចាវិញ ហើយប្រេសិតពិសេសអាស៊ានជាអ្នកជួយសម្របសម្រួលកិច្ចចរចា និងជួបពិភាក្សាជាមួយ«គ្រប់ភាគីទាំងអស់»។ កិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ក៏កំណត់ឱ្យអាស៊ានរៀបចំជំនួយមនុស្សធម៌ដល់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាតាមរយៈស្ថាប័នឆ្លើយតបនឹងគ្រោះមហន្តរាយរបស់អាស៊ានផ្ទាល់ផងដែរ។
ប៉ុន្តែដោយរដ្ឋាភិបាលយោធានៅតែបន្តបង្រ្កាបកងកម្លាំងតស៊ូដោយកម្លាំងយោធាដដែល និងបដិសេធពិភាក្សាជាមួយរដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិ ហើយក៏មិនអនុញ្ញាតឱ្យមានជំនួបរវាងប្រេសិតអាស៊ានជាមួយនឹងមេដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលដែលរបបនេះទម្លាក់និងចាប់ឃុំឃាំង គឺលោកស្រី Aung San Suu Kyi ថែមទៀតផងនោះ ផែនការស្វែងរកសន្តិភាពនេះ គឺជាប់គាំងហើយ។ នេះបើតាមការយល់ឃើញរបស់លោក Hervé Lemahieu ប្រធានផ្នែកស្រាវជ្រាវនៃវិទ្យាស្ថាន Lowy Institute ដែលជាស្ថាប័នស្រាវជ្រាវផ្តល់ប្រឹក្សាយោបល់មានមូលដ្ឋាននៅប្រទេសអូស្ត្រាលី។
លោកបានបន្តថា សំណើរបស់ម៉ាឡេស៊ីស្នើឱ្យអាស៊ានចាប់ទាក់ទងរដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិបែបនេះ គឺជាសំណើផ្តល់ក្តីសង្ឃឹមជាថ្មីដល់ផែនការស្វែងរកសន្តិភាព និងបង្ខំឱ្យរដ្ឋាភិបាលយោធាជ្រើសរើសយកដៃគូចរចា។
លោកបានបកស្រាយបន្ថែមថា៖ «នៅតុចរចា គឺមានវត្តមានរបបសឹកស្រេច ចុះនរណាវិញតំណាងឱ្យក្រុមប្រឆាំង? ប្រសិនបើពុំមែនលោកស្រី Aung San Suu Kyi នោះ (ដែលមើលវត្តមានលោកស្រីនៅតុចរចាមិនអាចទៅរួចទេ បើរបបសឹកមិនព្រមចុះចាញ់ផង ហើយម្យ៉ាងទៀតគ្មាននរណាអាចបានជួបពិភាក្សាជាមួយលោកស្រីទៀត) នោះវត្តមានតំណាងក្រុមប្រឆាំង គួរតែរដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិនេះឯង។ ខ្ញុំគិតថា វាដល់ពេលដែលត្រូវតែបង្ខំរបបសឹកនោះឱ្យធ្វើការជ្រើសរើស និងជំរុញឱ្យកិច្ចព្រមព្រៀង៥ចំណុចដែលជាប់គាំងនោះមានសម្ទុះឡើងវិញ»។
លោក Lemahieu បានពន្យល់បន្ថែមថា ដើម្បីអាចឱ្យកិច្ចការនេះសម្រេចបាន ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីត្រូវមានការយល់ព្រមពីគ្រប់ប្រទេសសមាជិកអាស៊ានដែលកំពុងប្រេះឆាស្រាប់លើរឿងមីយ៉ាន់ម៉ានេះសិន គឺរវាងក្រុមប្រទេសដែលមិនគាំទ្ររដ្ឋាភិបាលយោធា និងប្រទេសដែលហាក់គាំទ្ររបបសឹកនេះដោយស្ងៀមស្ងាត់ ដូចជាប្រទេសកម្ពុជានិងថៃ។ ហើយសូម្បីអាស៊ានឯកភាពគ្នាហើយ ក៏ខ្លួនហ្នឹងត្រូវខិតខំបញ្ចុះបញ្ចូលរដ្ឋាភិបាលយោធាមីយ៉ាន់ម៉ានេះ ដែលកន្លងមកអាចទប់ទល់បាននឹងសម្ពាធពីអន្តរជាតិ។
លោកបានបន្តថា ដោយឡែក សម្រាប់រដ្ឋាភិបាលស្រមោល NUG វិញ គ្រាន់តែទទួលបានការទាក់ទងជាមួយអាស៊ានបាននោះ វាគឺជាជោគជ័យមួយដ៏ធំបាត់ទៅហើយ ដោយរដ្ឋាភិបាលស្រមោលនេះ បានជួបការលំបាកក្នុងការតទល់នៅក្នុងការប្រយុទ្ធក្នុងស្រុក និងចាប់ផ្តើមបាត់មុខពីក្នុងចំណាប់អារម្មណ៍របស់អន្តរជាតិ។
លោក Lemahieu ថ្លែងថា៖ «សហគមន៍អន្តរជាតិទាំងមូលវិញ រួមមានទាំងប្រទេសបស្ចិមលោកនិងប្រទេសចិន បានផ្តល់សិទ្ធិឱ្យអាស៊ានដឹកនាំដោះស្រាយវិបត្តិមួយនេះដោយខ្លួនឯងផ្ទាល់ ហើយប្រសិនបើអាស៊ានពិតជាទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិថាជាភាគីនៃតុចរចាមែននោះ វានឹងជាជោគជ័យដ៏ធំមួយសម្រាប់ ក្រុមរដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិ ចាប់តាំងពីខ្លួនត្រូវបានបង្កើតមក»។
ប្លុកបែកជាប្លុកតូចៗ
លោកស្រី Bridget Welsh អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវនៃវិទ្យាស្ថានការសិក្សាស្រាវជ្រាវអាស៊ីប្រចាំប្រទេសម៉ាឡេស៊ីនៃសាកលវិទ្យាល័យ Nottingham បាននិយាយថា រដ្ឋាភិបាលយោធាកំពុងទទួលបានការទទួលស្គាល់ដោយស្ងាត់ស្ងៀមបន្តិចម្តងៗ ថាជារដ្ឋាភិបាលថ្មីរបស់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា មិនត្រឹមតែក្នុងកម្រិតប្រទេសសមាជិកអាស៊ានមួយចំនួនទេ គឺថែមទាំងពីមហាអំណាចធំៗ ដូចជាចិន និងឥណ្ឌាជាដើមផងដែរ។
ការដែលម៉ាឡេស៊ីជំរុញឱ្យអាស៊ានបើកច្រកទាក់ទងជាមួយរដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិ គឺជាជំហានមួយក្នុងទិសដៅប្រឆាំងនឹងការទទួលស្គាល់របបសឹកទៅវិញ។
លោកស្រីបានពន្យល់ថា៖ «វានឹងលំបាកផងដែរសម្រាប់រដ្ឋាភិបាលយោធាដើម្បីឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិទទួលស្គាល់ខ្លួន ខណៈពេលដែលប្រទេសមួយចំនួនក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ខ្លួនឯង[មិនទទួលស្គាល់របបយោធា]។ ប្រសិនបើបស្ចិមប្រទេសសម្រេចថាត្រូវគាំទ្រភាគីមួយណានោះ មិនមានឥទ្ធិពលដូចករណីដែលអាស៊ានខ្លួនឯងចាប់ប្រកាន់ជំហរ និងប្រាប់ទៅរដ្ឋាភិបាលយោធាថាខ្លួនមិនមែនជាភាគីតែមួយនោះទេ»។
លោកស្រី Welsh គិតថា ផែនការស្វែងរកសន្តិភាពរបស់អាស៊ានបរាជ័យបាត់ទៅហើយ ហើយសេចក្តីសម្រេចរបស់អាស៊ានដែលអាចចេញបានលុះត្រាតែមានការយល់ព្រមជាឯកច្ឆន្ទពីប្រទេសទាំង១០បែបនេះ នឹងមិនអាចដោះស្រាយវិបត្តិជាប់គាំងក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាបាននោះដែរ។
លោកស្រី និយាយថា ប្រទេសសមាជិកអាស៊ានដែលលម្អៀងទៅក្រុមអ្នកប្រឆាំងរបស់មីយ៉ាន់ម៉ា រួមមានម៉ាឡេស៊ី ឥណ្ឌូណេស៊ី និងសិង្ហបុរី ជាដើម ទំនងនឹងដើរតាមមាគ៌ារបស់ពួកគេខ្លួនឯង។
«វាដល់ពេលដែលអាស៊ានត្រូវយកគំនិតយល់ខុសគ្នា ជាជាងរង់ចាំការការយល់ព្រមជាឯកច្ឆ័នបែបរហូតនោះ។ ខ្ញុំគិតថា ម៉ាឡេស៊ីបានយល់ពីស្ថានភាពបែបហ្នឹង អ៊ីចឹងបានជាម៉ាឡេស៊ីយល់ថាចាំបាច់ត្រូវងាកពីនិន្នាការគាំទ្រនិងទទួលស្គាល់របបសឹកហ្នឹង ពីព្រោះម៉ាឡេស៊ីមិនពេញចិត្តនឹងរបបហ្នឹងប៉ុន្មានទេ ហើយយន្តការស្វែងរកសន្តិភាពបែបនេះមានប្រយោជន៍និងសមស្របសម្រាប់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាសម្រាប់រយៈពេលយូរអង្វែងខាងមុខឡើយ»។
ក្រៅពីបន្ថែមការដាក់សម្ពាធលើរដ្ឋាភិបាលយោធា លោកស្រី Welsh បានបន្ថែមថា ការទាក់ទងជាមួយរដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិនឹងផ្តល់ឱកាសឱ្យបណ្តាប្រទេសនានានិងទីភ្នាក់ងារផ្តល់ជំនួយមានជម្រើសផ្សេងក្រៅពីរដ្ឋាភិបាលយោធា ដូចជាអាចផ្តល់ជំនួយបន្ទាន់ផ្សេងៗដល់ក្រុមគ្រួសាររត់ភៀសខ្លួននិងសហគមន៍ដែលត្រូវបិទខ្ទប់។ ក្រុមអង្គការសិទ្ធិមនុស្សនិងអង្គការសប្បុរសធម៌នានាបាននិយាយថា ក្រុមយោធាបានបិទខ្ទប់ការផ្តល់ជំនួយលើតំបន់ជាច្រើន។
ទន្ទឹមនឹងការបើកច្រកទាក់ទងជាមួយរដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិ លោករដ្ឋមន្រ្តី Saifuddin ក៏បានស្នើសុំឱ្យមានការផ្តល់ជំនួយបន្ថែមទ្វេដងដល់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាផងដែរ និងផ្តល់ជំនួយទាំងនោះឱ្យដល់ដៃជនរងគ្រោះ ដោយជៀសវាងមិនទាក់ទងរដ្ឋាភិបាលយោធា។
លោក Lemahieu និងលោកស្រី Welsh និយាយថា សំណើរបស់ម៉ាឡេស៊ី ទំនងត្រូវគេលើកឡើងនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលពិសេស ដែលអាស៊ាននឹងមានជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ធ្វើនៅថ្ងៃទី១២ និងទី១៣ ខែឧសភាខាងមុខនេះ ប៉ុន្តែសំណើនេះត្រូវប្រជែងជាមួយនឹងវិបត្តិនិងបញ្ហាផ្សេងៗរបស់អាស៊ាន ក៏ដូចជាកិច្ចប្រឹងប្រែងរបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនកៀរគរការគាំទ្រពីអន្តរជាតិដល់ប្រទេសអ៊ុយក្រែនក្នុងសង្គ្រាមអ៊ុយក្រែនជាមួយនឹងរុស្ស៊ីផងដែរ៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក កោះ សុគន្ធី
