დრაკონული, რეპრესიული კანონები საწინააღმდეგო ხმების ჩასახშობად - ამგვარად საქართველოში მიღებულ რეგულაციებს ზოგიერთი საერთაშორისო ორგანიზაცია უკვე აფასებს. „საერთაშორისო ამნისტიის“ კვლევების ხელმძღვანელი და აღმოსავლეთ ევროპისა და ცენტრალური აზიის მიმართულების დირექტორის მოადგილე დენის კრივოშეევი „ამერიკის ხმასთან“ ინტერვიუში ამბობს, რომ ეჭვი აღარ რჩება იმის თაობაზე, თუ რა მიზნები აქვს ბოლო პერიოდში მიღებულ კანონებსა და ცვლილებებს. შერჩევითი დაკავებები, ძალადობა, სამართლიანი სასამართლოს დაკარგული უფლება, დამოუკიდებელი მედიისთვის არსებობის წყაროების შეზღუდვა და გამკაცრებული რეგულაციები - კრივოშეევი ამბობს, რომ ეს ყველაფერი ავტორიტარული პრაქტიკის მაგალითებია.
- საქართველოს ხელისუფლებამ ბოლო თვეების და კვირების განმავლობაში არაერთი ახალი კანონი აამოქმედა, ბევრში ცვლილება შეიტანა და ბევრის შეცვლას სამომავლოდ გეგმავს. ზოგიერთ განცხადებაში თქვენ ამ ცვლილებებს “დრაკონულ შეზღუდვებად” აფასებდით. გვითხარით, რატომ მიიჩნევთ ასე და რა არის ამ კანონების მიზანი?
საქართველოს ხელისუფლება ადამიანის ფუნდამენტურ უფლებებს ისე უდგება, თითქოს მას შეუძლია გადაწყვიტოს, როდის შეუძლია ხალხს მათი გამოყენება და როდის - არა.
- იმის შერჩევაც კი რთულია, საიდან დავიწყოთ. ჩვენ ამ რეგიონის შესახებ ვმუშაობთ და ბევრი პარლამენტი გვინახავს, რომელიც დრაკონულ კანონებს იღებს, მაგრამ არ მგონია მენახოს, არ მახსოვს მენახოს პარლამენტი, რომელიც ამას ამ მასშტაბით და ასე სწრაფად, ასე მოკლე დროში აკეთებს.
საქართველოს ხელისუფლება ადამიანის ფუნდამენტურ უფლებებს ისე უდგება, თითქოს მას შეუძლია გადაწყვიტოს, როდის შეუძლია ხალხს მისი გამოყენება და როდის - არა. ეს ახალი კანონმდებლობაც მსგავსია, ამის შესაბამისია. ისინი ზღუდავენ მშვიდობიანი პროტესტის უფლებას, გამოხატვის უფლებას.
ჩვენ ვიხილეთ თავდასხმები მედიაზე, სამოქალაქო საზოგადოებაზე და ყველაფერი, რაც მათ სურვილს ეწინააღმდეგება, რომ საჯარო სივრცის გაკონტროლება შეძლონ - როგორც ჩანს თავდასხმის სამიზნე ხდება. ჩვენ გვაშფოთებს იმის ნახვა, თუ როგორ ამკაცრებენ ისინი წესებს, რომლებიც ისეთ რაღაცეებს არეგულირებს, როგორიც საჯარო სივრცეა და ხალხის უფლება და შესაძლებლობა პროტესტისა და სიტყვის თავისუფლებით ისარგებლოს. ახლა კი ვხედავთ გაზრდილ ჯარიმებს, რომლებიც აკრძალვებს უკავშირდება, რომლებიც თავადაა შერჩევითი და ეწინააღმდეგება საქართველოს საერთაშორისო ვალდებულებებს. [ვხედავთ] როგორ ზრდიან და აფართოებენ ამ დრაკონული წესების მასშტაბს და მათ გამოყენებას.
- ასობით დაკავებული მოქალაქე ამბობს, რომ ისინი უბრალოდ პროტესტში მონაწილეობისთვის დააკავეს და არა კანონდარღვევისთვის, რომ მათ დაკავებისას ან მის შემდეგ ცუდად მოეპყრნენ, სცემეს, ფიზიკური ან სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენეს. „საერთაშორისო ამნისტია“ ამბობს, რომ ეს უკვე ტენდენციაა. რა მიუთითებს თქვენთვის იმაზე, რომ ეს ერთი საერთო სურათის ნაწილია და დაკავებებს და დაკავებულებთან მოპყრობას საერთო მახასიათებლები აქვს?
- როდესაც ადამიანები ქუჩაში გადიან, მათ აქვთ უფლება იქ იყვნენ, თქვან თავისი სათქმელი. პოლიცია და ხელისუფლება ამას განსხვავებულად უდგება. ისინი თავიანთი შეხედულებით ასხვავებენ ავტორიზებულ და არაავტორიზებულ პროტესტს და როცა გადაწყვეტენ, რომ ადამიანები იქ არ უნდა იყვნენ, ამას ისე უდგებიან, როგორც უკანონო შეკრებას. ადამიანების დაკავება ასეთ გარემოებებში შერჩევითია. ეს კანონისა და ადამიანის უფლებების არსის საწინააღმდეგოა. მაგრამ პოლიცია ამას მაინც აკეთებს, და აკეთებს სისასტიკით. ამას აკეთებენ იმ მიზნით, რომ რაც შეიძლება მეტი ადამიანი მოაგროვონ ქუჩებიდან და მათ უხეშად ექცევიან.
ბევრი პარლამენტი გვინახავს, რომელიც დრაკონულ კანონებს იღებს, მაგრამ არ მგონია მენახოს პარლამენტი, რომელიც ამას ამ მასშტაბით და ასე სწრაფად აკეთებს.
ჩვენ დოკუმენტირებული გვაქვს ასობით შემთხვევა, როცა ადამიანებს ცუდად მოეპყრნენ, სცემეს, სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენეს, არ მისცეს ადვოკატებთან დაკავშირების უფლება, დააკავეს თბილისში ან სხვა ადგილას, და შემდეგ პროტესტის, დაკავების ადგილიდან შორს გაათავისუფლეს, დიდი ხნის განმავლობაში ოჯახებთან დაკავშირების საშუალება არ მისცეს. და რაც ყველაზე მეტად შემაწუხებელია, რამდენი ადამიანი მოხვდა საავადმყოფოში. ეს ძალადობრივია, ეს დანაშაულებრივია. ამისთვის, პოლიციამ, მათ ვინც ამას აკეთებს და მათ, ვინც ამის ბრძანებებს გასცემს, პასუხი უნდა აგონ. ახლა ეს არ ხდება, ამას ვერ ვხედავთ. ამგვარად, ამ ძალადობის მასშტაბი და სიმძიმე საკმაოდ შემაშფოთებელია.
ჩვენ ნამდვილად ვხედავთ ტენდენციას. უპირველესად, იმას, რომ ეს [დაპატიმრებული] ხალხი დემონსტრანტებს შორის შერჩევითადაა დაკავებული. არ არსებობს განსხვავება იმ ხალხს შორის, ვინც თუნდაც ძალადობდა, ან კანონს გადააბიჯა რამენაირად და ვინც იქ უბრალოდ, [ადგილზე] იყო. მას შემდეგ, რაც პოლიცია აკავებს, მათ უხეშად ექცევიან. აპატიმრებენ, მიჰყავთ პოლიციის განყოფილებებში და შემდეგ უარს ეუბნებიან ადვოკატებთან კონტაქტზე. შემდეგი პროცედურებიც, სასამართლო პროცესები ძალიან სწრაფად ტარდება, როცა მოსამართლეები ისმენენ პოლიციელთა ჩვენებებს დაკავებულთა მხრიდან შესაძლო დანაშაულების შესახებ და იღებენ ამას, როგორც დადასტურებულ ფაქტს.
პარალელურად, ჩვენ ვხედავთ ძალიან ბევრ მტკიცებულებას, დოკუმენტს იმისა, რომ პოლიცია დემონსტრანტებს სცემს, მათ უხეშად ექცევა, მათ ცხოვრებას ურთულებს ბევრი სხვადასხვა გზით... ბევრი კი, რაც ყველაზე შემაშფოთებელია, საერთოდაც საავადმყოფოში აღმოჩნდა და ეს ერთი შემთხვევა არაა. ათეულობით შემთხვევაც არაა. ძალიან საგულისხმო რიცხვებზეა საუბარი, რაც აჩვენებს, რომ ასე ექცევა პოლიცია დემონსტრანტებს. ბევრ ადამიანს აპატიმრებენ მხოლოდ იმის გამო, რომ მათ განსხვავებული ხმა აქვთ. ამის გამო ეპყრობიან მათ ასე. ეს კი მიუთითებს, რომ ესაა წინასწარ განსაზღვრული პოლიტიკა იმისა, რომ დემონსტრანტებს, პროტესტის მონაწილეებს ასე, გამორჩეულად უხეშად, ძალადობრივად მოექცნენ. მათ, ვინც ამას აკეთებს, იციან, რომ თავისი ქმედებებისთვის არ დაისჯებიან.
ესაა წინასწარ განსაზღვრული პოლიტიკა იმისა, რომ დემონსტრანტებს, პროტესტის მონაწილეებს ასე, გამორჩეულად უხეშად, ძალადობრივად მოექცნენ. მათ, ვინც ამას აკეთებს, იციან, რომ თავისი ქმედებებისთვის არ დაისჯებიან.
- პასუხისმგებლობისა და დაუსჯელობის საკითხს ახსენებთ, ჩვენ მოვისმინეთ, რომ შესაძლო გადაცდომების თაობაზე ხელისუფლება გამოძიების ჩატარების პირობას დებდა, თუმცა არაფერი გვსმენია იმის შესახებ, რომ სამართალდამცავი თუ სპეციალური სამსახურების წარმომადგენელთაგან ვინმეს პასუხისმგებლობა დამდგარიყოს, თუნდაც ისეთ შემთხვევებზე, რომლებიც კადრებზე აღიბეჭდა და რომლებშიც აშკარა ფიზიკური ძალადობა ჩანდა, დემონსტრანტების წინააღმდეგ იქნებოდა ეს თუ ჟურნალისტების. რას ნიშნავს ეს სამომავლოდ მშვიდობიანი პროტესტის პერსპექტივისთვის?
- თუკი ეს ერთი სიტყვით უნდა შემეფასებინა, ეს სიტყვა უკანონობა [კანონგარეშე მდგომარეობა] იქნებოდა. ეს გამოხატავს იმას, როგორ უდგება პოლიცია სიტუაციას. ყველა მტკიცებულება მიუთითებს, რომ ხელისუფლება ახალისებს პოლიციას, რომ ასე მოიქცეს. მათ ვინც ქუჩებში ძალადობას სჩადიან - ფორმიანები იქნებიან ეს თუ როგორც უფრო და უფრო ხშირად ვხედავთ, უფორმო მამაკაცები, რომლებიც მშვიდობიან თავყრილობებს ესხმიან თავს - იციან, რომ ამის გაკეთება სრული დაუსჯელობით შეუძლიათ. ყოველ შემთხვევაში, ასე ფიქრობენ, რომ სამართალი არასდროს აღსრულდება [მათთვის], რომ ისინი არ აგებენ პასუხს იმაზე, რაც გააკეთეს.
ჩვენ უზრუნველვყოფთ იმას, რომ ეს დანაშაულები არ მიეცეს დავიწყებას და ადამიანებმა, რომლებიც ამ დანაშაულებს სჩადიან, მათზე პასუხი აგონ. მაგრამ ახლა ამ ძალადობის გამოძიება ხელისუფლებას აკისრია. ისინი თავად სჩადიან ამ დანაშაულს, ასე რომ ახლა სამართლიანობის იმედი მცირეა. მაგრამ ისტორია აქ არ მთავრდება… ჩვენ ვხედავთ მათ, ვინც მშვიდობიან დემონსტრანტებს უპირისპირდება და ერთ დღესაც, მათ მოუწევთ იმაზე პასუხისგება, რასაც აკეთებენ.
- ერთ-ერთ განცხადებაში ამბობდით, რომ ცალკე პრობლემაა სასამართლო სისტემაც, როდესაც ისედაც შერჩევითად დაკავებულ დემონსტრანტებს ნაჩქარევ სასამართლო პროცესებზე დიდ ჯარიმას ან პატიმრობას უსჯიან. რას ნიშნავს ეს და რა საფრთხეს უქმნის ეს მშვიდობიანი პროტესტის მომავალს, თუკი თქვენი შეფასებით, მოქალაქეებს მშვიდობიანი შეკრების უფლების გარდა, შემდეგ სამართლიან და გამჭვირვალე სამართლებრივ პროცედურებზეც არ მიუწვდებათ ხელი?
- არათუ არ მგონია, რომ ისინი სამართლიან სასამართლოს ვერ იღებენ. არამედ ვიცი, რომ ასეა. სამართლიანი სასამართლო ბევრ ელემენტს მოიცავს, დაწყებული იმით, ტომ როცა ადამიანები შერჩევითად არიან დაკავებულნი, ადვოკატებთან დაკავშირებაზე უარს ეუბნებიან - სამართლიანი სასამართლოს უფლება უკვე ამ მომენტიდანაა გამქრალი. აქ კი ვხედავთ ნაჩქარევ სხდომებს ადმინისტრაციულ საქმეებზე, როცა ადამიანებს მკაცრ ჯარიმებს აკისრებენ სულ რამდენიმე წუთში, ამას წყვეტენ მოსამართლეები მხოლოდ პოლიციელთა უსაფუძვლო მტკიცებების საფუძველზე.
ახლა სამართლიანობის იმედი მცირეა. მაგრამ ისტორია აქ არ მთავრდება… ჩვენ ვხედავთ მათ, ვინც მშვიდობიან დემონსტრანტებს უპირისპირდება და ერთ დღესაც, მათ მოუწევთ იმაზე პასუხისგება, რასაც აკეთებენ.
სათანადო მოსმენის ნაცვლად, სადაც ისინი თავის დაცვას შეძლებენ, დაეყრდნობიან ადოკატებს და დაუმტკიცებენ სასამართლოს, რომ არაფერი ჩაუდენიათ, რისთვისაც მძიმე ჯარიმის და საპატიმრო ვადის წინაშე უნდა დადგნენ… ეს სისასტიკეა. და როცა საქმე სისხლის სამართლის პროცესებს ეხება, ყველაფერი კიდევ უფრო უარესადაა. ჩვენ ვიხილეთ პოლიტიკურად მოტივირებული ბრალდებები მოქალაქეების წინააღმდეგ .
ჩვენ ვხედავთ ბრალდებების სისასტიკეს, როდესაც იმის არსი, რაც მათ გააკეთეს, არ შეესაბამება იმას, რაშიც ბრალს სდებენ. ვხედავთ, როგორ ადვილად და უხეშად იყენებენ იმ ზომებს, როგორიცაა ხალხის გისოსებს მიღმა ჩასმა გამოძიების პერიოდში თუ სხვა. ეს ყველაფერი მათი სამართლიანი სასამართლოს უფლების დარღვევაა.
- კვლავ დაპატიმრებულია მზია ამაღლობელი, მაშინ, როდესაც ძალადობაში მხილებული სამართალდამცავების პასუხისმგებლობის საკითხი არ დამდგარა. პარალელურად ისმის კრიტიკა მისი მისამართით მმართველი გუნდის წარმომადგენლების მხრიდან. როგორ ფიქრობთ, რას აჩვენებს ეს საქმე და ის, თუ როგორ აწარმოებს მას ხელისუფლება?
- ეს იმას აჩვენებს, რომ ხელისუფლებას ნამდვილად განზრახული აქვს ყველას აჩვენოს, თუ რა სისასტიკით მოექცევა ნებისმიერ პროტესტს. ეს კომპლექსური საქმეა. ვხედავთ პოლიციელისთვის სილის გაწვნას. მაგრამ ჩვენ ვხედავთ კონტექსტსაც, რა ხდება იქ, რა ხდება მანამდე, და რა ხდება შემდეგ. ჩვენ ვხედავთ, რა ადვილად აკავებენ ამ ადამიანს უპირველეს ყოვლისა არაფრის გამო, პოსტერის გაკვრისთვის. შემდეგ, მას სვამენ გისოსებს მიღმა ძალიან ნაჩქარევი პროცესის შედეგად, როგორც საშიშ კრიმინალს. იმ გარემოებში, როცა, როგორც გვესმის და ვხედავთ სხვა დემონსტრანტების გამოცდილებით, ხალხს უფრო სერიოზული დანაშაულისთვის გამოძიების პერიოდში არ აკავებენ.
ეს ყველაფერი მიუთითებს, რომ მას მკაცრად ექცევიან, პოლიტიკურ შეხედულებებზე დაფუძნებით, როგორც გზვნილს ყველასთვის, ვინც გადაწყვეტს, რომ ქუჩებში პროტესტს შეუერთდეს.
- ჯარიმების სამიზნე გახდნენ ჟურნალისტებიც. მათ საავტომობილო გზის გადაკეტვაში ადანაშაულებენ მაშინ, როდესაც იქ მიმდინარე აქციებს აშუქებდნენ. მზია ამაღლობელის საქმის, ჟურნალისტებზე არაერთი თავდასხმის და ქართული დამოუკიდებელი მედიასაშუალებების მიმართ არაერთი ბრალდების ფონზე, რას ნიშნავს მოვალეობის შესრულებისას აქციებზე მყოფი ჟურნალისტების დაჯარიმება?
- ვფიქრობ, როცა მედია სამიზნეშია ამოღებული, გზავნილი ძალიან ნათელია: არ მოხვიდეთ და არ მოუყვეთ სხვებს, რა მოხდა. რადგან ხელისუფლებას არ სურს, რომ ხალხმა იცოდეს, ხედავდეს რას აკეთებს პოლიცია ქუჩებში. როცა საქმე ჟურნალისტების მიერ ქუჩის გადაკეტვას ეხება, მიჭირს მათი გამოყოფა სხვა დემონსტრანტებისგან, რადგან ქუჩაში ყოფნა და თუნდაც მოძრაობის გადაკეტვა, ადამიანის უფლებაა. ჟურნალისტი ხარ და პროტესტს აშუქებ, თუ ადამიანი, რომელიც ქუჩაში იმისთვის გამოვიდა, რომ ხელისუფლებას გააგონოს, რომ არ ეთანხმება, ეს ადამიანის საბაზისო უფლებაა.
როცა მედია სამიზნეშია ამოღებული, გზავნილი ძალიან ნათელია: არ მოხვიდეთ და არ მოუყვეთ სხვებს, რა მოხდა. რადგან ხელისუფლებას არ სურს, რომ ხალხმა იცოდეს, ხედავდეს რას აკეთებს პოლიცია ქუჩებში.
ასე რომ, ამ მხრივ ჟურნალისტების შევიწროება და დაჯარიმება არ განსხვავდება სხვა რიგითი მშვიდობიანი დემონსტრანტის დაჯარიმებისგან, ვინც საქართველოს ქუჩებში თავისი ხმის ასამაღლებლად გადის. მაგრამ ცხადია, უეჭველია, რომ ჟურნალისტები ის ჯგუფია, რომლის საქმიანობასაც პოლიცია და ხელისუფლება საფრთხედ ხედავს იმისთვის, რასაც ისინი აკეთებენ და [ამიტომ] თავს ესხმიან მათ, მიზანში იღებენ უფრო ხშირად, ვიდრე - სხვა ხალხს. კიდევ ერთხელ ვიტყვი, რომ ამ ჟურნალისტების დაკავება თუ დაჯარიმება შერჩევითია. არავის უნდა მოეპყრონ ასე. მაგრამ ჟურნალისტები ნამდვილად ყველა შემთხვევაში არიან იდენტიფიცირებულნი და მიზანში ამოღებულნი, კონკრეტულად იმიტომ, რომ ისინი მოდიან კამერებით, მიკროფონებით, და ამბებით, რომელთა გაზიარებასაც მთელი მსოფლიოსთვის ცდილობენ.
- მასშტაბური უწყვეტი პროტესტი საქართველოში არჩევნების შემდეგ ხელისუფლების მიერ ევროკავშირთან ინტეგრაციის პროცესის შეჩერებას მოჰყვა, თუმცა მანამდე, გამორჩეული კრიტიკული მომენტი ე.წ. უცხოეთის აგენტების შესახებ კანონმდებლობა იყო. ახლა ვხედავთ ახალ რეგულაციებს, რომელთაც ხელისუფლება ამერიკული კანონმდებლობის ასლად მოიხსენიებს, კიდევ უფრო იზღუდება უცხოური დაფინანსების შესაძლებლობა, ცვლილებები იქნება მაუწყებლობის შესახებ კანონშიც და სხვა. იმ მიდგომასთან ერთად, რაზეც უკვე ისაუბრეთ, რას უქადის ეს კონკრეტული ცვლილებები ქვეყანაში დამოუკიდებელ მედიას, მის ფუნქციონირებას და არსებობასაც კი?
- ვფიქრობ, მოვლენების და მთავრობის ქმედებების მიმართულება, ასევე ახალი კანონმდებლობა, მკაცრი პრაქტიკა, რომელიც ამას მოჰყვება, უკიდურესად შემაშფოთებელია. მე არ ვისაუბრებ კონკრეტულად "ფარა"-ზე ("უცხოური გავლენის აგენტების რეგისტრაციის აქტის" ამერიკული სახელის აბრევიატურა) უპირველეს ყოვლისა, არ ვიცი რატომ, ან როგორ უნდა იყოს საჭირო, რომ ის საქართველოში ამოქმედდეს, სადაც შეერთებული შტატებისგან ძალიან განსხვავებული სისტემაა.
მე მხოლოდ ვხედავ მთავრობის მხრიდან ორმაგ სტანდარტს, რომელიც ამბობს, რომ ამ კანონის მხოლოდ დემოკრატიულ ნაწილებს ვიღებთო... ასევე ეს არ ნიშნავს, რომ ესა თუ ის [სხვა ქვეყნის] კონკრეტული კანონმდებლობა სრულად კარგი დემოკრატიული პრაქტიკის მაგალითია.
ასეც რომ არ იყოს, მთავრობამ და პარლამენტმა არაერთი საკმაოდ შემზღუდავი, დრაკონული კანონი მიიღო, რომელიც დიდ შეშფოთებას იწვევს. ბოლოდროინდელი მოვლენებიც, როგორებიცაა ჯარიმების გაზრდა, მეტი ისეთი ქმედების დანაშაულად გამოცხადება, რაც პროტესტისთვის ბუნებრივია, გამოხატვის თავისუფლების კრიმინალიზება, საკუთარი [აზრის] საჯაროდ და ახლა უკვე დახურულ სივრცეებშიც კი თავისუფლად გამოხატვის გართულება, მთავარი შეშფოთების საგანია. ცხადია, ბოლო თვეებში ვნახეთ, რომ ყველა მიღებული კანონი ძალიან მალევე სრულდება. ამ მოვლენების მიმართულება უკიდურესად შემაშფოთებელია.
მიჭირს ამის თქმა, მაგრამ იმ ყველაფრის ლოგიკას თუ შევხედავთ, რაც ხდება, რამდენად აკოპირებს საქართველოს ხელისუფლება რუსულ და სხვა ავტორიტარულ პრაქტიკას რეგიონიდან, ეს ყველაფერი ისეთი დასასრულისკენ მიდის, რაც ნიშნავს თავისუფალი მედიის გაქრობას - დაფინანსების შეზღუდვით, იმით, რომ მთავრობამ გადაწყვიტოს რა არის ობიექტური ინფორმაცია და რა - არა ა.შ. რაც ერთ-ერთი ბოლო კანონების საგანია. იმ შეზღუდვებით, სად შეიძლება იყვნენ და სად - არა, იმ ჯარიმებით, რომლებსაც ჟურნალისტებს უწესებენ პროტესტზე, რომლებიც იმაზე ბევრად მეტიც კია, ვიდრე მათ შეუძლიათ გამოიმუშაონ საკუთარი პროფესიული საქმიანობის შესრულებით. ეს ძალიან სამწუხარო მომენტია, და მხოლოდ იქამდე შეიძლება მიგვიყვანოს, რომ ქართველმა ხალხმა და დანარჩენმა მსოფლიომ ვეღარ იხილოს თავისუფალი მედია და ქვეყნაში თავისუფალი ჟურნალისტიკა… მართლა შესაძლოა, რომ თავისუფალი მედია გაქრეს, იმედია, არასდროს მივალთ აქამდე. მაგრამ საქართველოში, თუნდაც 2-3 წლის წინანდელ მდგომარობასთან შედარებით, უკვე მასშტაბურ განსხვავებას ვხედავთ. ყველა ძალისხმევაა საჭირო ყველასგან, მათ შორის ჩვენი ორგანიზაციისგანაც, რომ ეს თავიდან ავიცილოთ.
- თქვენ ამბობთ, რომ ეს პრაქტიკა ავტორიტარულია, რუსულის მსგავსია. საქართველოს ხელისუფლება განსაკუთრებით მწვავედ სწორედ ამგვარ შეფასებებს იღებს და ხშირად მიუთითებს ამერიკაზე თუ დასავლური დემოკრატიული ქვეყნების სხვა მაგალითებზე, აქციების დაშლა იქნება ეს თუ სხვადასხვა კანონმდებლობა, რომლის მიზეზადაც გარე გავლენის შეზღუდვას, ან ქვეყანაში სტაბილურობის შენარჩუნებას ასახელებენ. ამ ნაბიჯებიდან და მათი ამხსნელი არგუმენტებიდან თქვენთვის რა და რატომ არის ავტორიტარული პრაქტიკის ნაწილი?
შემზღუდავი კანონები კიდევ უფრო შემზღუდავი ხდება, მათი დარღვევისთვის ჯარიმები იზრდება, ადამიანის უფლებებისთვის უფრო და უფრო სასტიკი ხდება. ეს არაა განზრახვა, ესაა პრაქტიკა, სასტიკად, სწრაფად შეზღუდვა ადამიანის უფლებების და ყველას შესაძლებლობის, რომ ეს უფლებები გამოიყენოს.
- პირდაპირ უნდა ვთქვათ, რომ პრობლემები კანონმდებლობასთან და პრაქტიკასთან დაკავშირებით სხვა ქვეყნებსაც აქვთ, მათ შორის ე.წ. დასავლურ დემოკრატიებს. “საერთაშორისო ამნისტია” ამ პრობლემებზეც საუბრობს და მიუთითებს. ასე რომ რეალური შედარება ამერიკასთან, ან ევროკავშირის ქვეყნებთან თუ სხვა სახელმწიფოებთან კი არ უნდა მოხდეს, არამედ იმასთან, რომ საქართველომ გადადგა ნაბიჯები, რომლებიც სხვებზე მეტად, სწორედ რუსულ პრაქტიკას გვაგონებს. რეალური შედარება საერთაშორისო ადამიანის უფლებების ვალდებულებებთან უნდა მოხდეს, რომლებიც საქართველოს , როგორც საერთაშორისო საზოგადოების წევრს, აქვს ნაკისრი... ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენცია იქნება ეს თუ სხვა სტანდარტები. საქართველო შორსაა იმისგან, სადაც უნდა იყოს. და მისი კანონმდებლობა ღრმად პრობლემურია და სამწუხაროდ, ყოველკვირეულად უარესი ხდება.
- თქვენ საუბარი იმით დაიწყეთ, თუ რამდენად სწრაფად ხდება ყველა ეს საკანონმდებლო ცვლილება. 1 წელიწადზე ნაკლებ დროში ვხედავთ იმას, რაც ზოგიერთ ქვეყანაში წლების განმავლობაში ხდებოდა. რას გვეუბნება ეს მმართველი გუნდის განზრახვაზე, რა არის მოსალოდნელი ამის შემდეგ?
- ჩვენ ვცდილობთ ხოლმე არ შევადაროთ ქვეყნები, მაგრამ მე ვახსენე რუსეთი და ის ტემპი, რა სიჩქარითაც საქართველოში კანონმდებლობა იცვლება, შემაძრწუნებელია.
რუსული კანონმდებლობის შეცვლას და ამოქმედებას, როგორც იცით, წლები დასჭირდა, 2012 წლიდან დაწყებული ეს ბევრი წლის განმავლობაში ხდებოდა და გრძელდებოდა. საქართველოს ხელისუფლებამ კი როგორც ჩანს, მოახერხა ამის რამდენიმე თვეში ჩატევა. ამის დასასრულს კი ვერ ვხედავთ.
შემზღუდავი კანონები კიდევ უფრო შემზღუდავი ხდება, მათი დარღვევისთვის ჯარიმები იზრდება, ეს ჯარიმები ადამიანის უფლებებისთვის უფრო და უფრო სასტიკი ხდება. არაა საჭირო განზრახვის შესახებ კითხვის დასმა, ეს არაა განზრახვა, ესაა პრაქტიკა, სასტიკად, სწრაფად შეზღუდვა ადამიანის უფლებების და ყველას შესაძლებლობის, რომ ეს უფლებები გამოიყენოს. ეს შემაშფოთებლად სწრაფად მიიწევს წინ.
- თქვენ ახსენეთ, რომ შედარებები ავტორიტარულ ქვეყნებთან იქნება ეს, თუ დასავლურ დემოკრატიებთან, არაა გამართლებული. თუმცა მეორე მხრივ, საქართველოს ევროკავშირში გასაწევრიანებლად კონკრეტული რეკომენდაციები ჰქონდა მიცემული, რომელთაც, ხელისუფლება ამტკიცებს, რომ კვლავ ასრულებს. მათ შორისაა ადამიანის უფლებები, პოლარიზაციის აღმოფხვრა, დემოკრატიული და მართლმსაჯულების რეფორმები და ა.შ. ამ კუთხით სად ხვდება ახლა საქართველო ადამიანის უფლებების ევროპულ რუკაზე?
- უშუალოდ ევროკავშირში გაწევრიანება არაა ადამიანის უფლებებთან დაკავშირებული პროცესი, რადგან ევროკავშირი არაა ადამიანის უფლებების ორგანიზაცია. საქართველო უკვე არის ადამიანის უფლებებზე ფოკუსირებული ორგანიზაციების თუ გაერთიანებების და შეთანხმებების ხელმომწერი, ევროპის საბჭო იქნება ეს თუ სხვა. [ახლა] მისი კანონების სულისკვეთება მოქმედებს ამ პირდაპირი ვალდებულებების საწინააღმდეგოდ.
თუმცა, ამასთან ევროპული ინტეგრაცია მოითხოვს კონკრეტულ ნაბიჯებს ადამიანის უფლებებთან დაკავშირებითაც. მართლმსაჯულება ვახსენეთ. როცა მოსამართლე, მის წინაშე წარმდგარი პოლიციელის სიტყვიერი მტკიცებულებების გამო კი არ დააჯარიმებს ადამიანს, ვისაც ძალადობა ბრალდება, არამედ მოიკვლევს რა მოხდა სინამდვილეში, იყო თუ არა თავად პოლიციის მოქმედებაც კანონიერი. მაშინ გვეცოდინება, რომ ფუნდამენდუტად მნიშვნელოვანი და თანმიმდევრულია ეს მოქმედებები ადამიანის უფლებებთან და მართლმსაჯულების რეფორმასთან და საქართველოში ეს ყველაფერი სწორი მიმართულებით მიდის. შემდეგ ვიპოვით საქართველოსთვის ამის შესაბამის ადგილს რუკაზე. ესაა ევროპული ინტეგრაციის მიმართულება. მაგრამ ახლა,Სამწუხაროდ, ის ამბები და მტკიცებულებები, რაც ძალადობის შესახებ გვესმის, სხვა რამეზე მიუთითებს.
