چهلویکمین جشنواره فیلم «ساندنس» در ایالت یوتا در آمریکا اسامی برندگان خود در شاخه‌های مختلف را اعلام کرد و سینماگران ایرانی در دو بخش صاحب جایزه شدند.
در بخش مستند سینمای جهان، جایزه بزرگ هیئت داوران به «اوزاک یوللار» (به فارسی: راه‌های دور) ساخته مشترک سارا خاکی و محمدرضا عینی، اهدا شد، و در بخش درام سینمای جهان، علی‌رضا خاتمی برای فیلم «چیزهایی که می‌کُشی» جایزه بهترین کارگردانی را دریافت کرد.
جشنواره فیلم ساندنس از مهمترین رویدادهای سینمای مستقل جهان است و هر سال هزاران تن از هنردوستان، سینماگران، چهره‌های مشهور هالیوود، و مدیران صنعت سینما، از سراسر جهان در آن شرکت می‌کنند.
امیر گنجوی، فیلم‌ساز و پژوهشگر سینمایی ساکن تورنتو در کانادا، که برای تماشای فیلم‌های این دوره به شهر «پارک سیتی» در یوتا سفر کرد، به صدای آمریکا می‌گوید که آثار این سینماگران ایرانی نه‌تنها از نظر فرم و روایت، بلکه از منظر فلسفه قدرت و آزادی، تحولی مهم در سینمای ایران را آشکار کردند.
به گفته آقای گنجوی، فیلم‌های «اوزاک یوللار» و «چیزهایی که می‌کُشی»، فراتر از مرزهای سانسور رسمی و ساختارهای دولتی، تصویری پویا از نبرد انسان با نظام‌های فکری و اجتماعی ارائه می‌دهند.
او درباره فیلم مستند اوزاک یوللار می‌گوید: «این اثر، زندگی سارا شاهوردی را روایت می‌کند؛ زنی که در شمال غرب ایران، سال‌ها با کلیشه‌های جنسیتی و محدودیت‌های اجتماعی مبارزه کرده است. او که زمانی ماما بوده، اکنون برای حقوق زنان، آموزش دختران و مقابله با ازدواج کودکان تلاش می‌کند و در اقدامی جسورانه، وارد میدان سیاست شده و انتخابات شورای روستا کاندیدا می‌شود.»
آقای گنجوی اضافه کرد: «ورود او به شورا و به‌دست آوردن مهر رسمی، نه‌تنها شکستن یک مانع اداری، بلکه فرو ریختن نمادین دیوارهای مردسالارانه است. هر بار که او مهر را بر اسناد حکومتی می‌زند، به چالشی جدید درباره مفاهیم مالکیت، جنسیت و قدرت دامن می‌زند.»
این فیلم مستند ساخته مشترک سارا خاکی و محمدرضا عینی، به زبانهای آذری، ترکی، فارسی، و انگلیسی، محصول مشترک قطر، شیلی، ایران، کانادا، هلند، آلمان، و آمریکا، است.
امیر گنجوی درباره فیلم داستانی «چیزهایی که می‌کُشی» می‌گوید: «این اثر در مسیری متفاوت، از جهان رئالیستی به فضایی سورئال و نزدیک به دنیای دیوید لینچ می‌لغزد. این فیلم، با عبور از کلیشه‌های شرق‌شناسانه، بحران هویت و تنش‌های درونی یک استاد ادبیات در مواجهه با پدرسالاری را تصویر می‌کند و پرسشی بنیادی را مطرح می‌سازد: آیا روایت صرفاً ابزاری برای انعکاس حقیقت است یا خود، حقیقتی تازه و مرعوب‌کننده می‌آفریند؟»
چیزهایی که می‌کُشی، درباره مرد جوانی است که به عنوان استاد دانشگاه در آمریکا زندگی می‌کند و تحت‌تاثیر مرگ مشکوک مادرش در ترکیه قصد انتقام گرفتن از پدرش را دارد و برای این کار باغبانی را استخدام می‌کند اما دچار شک و تردیدهای بسیاری می‌شود.
این اثر ساخته علی‌رضا خاتمی، به زبانهای ترکی و انگلیسی، محصول مشترک فرانسه، لهستان، کانادا، و ترکیه است.
به گفته امیر گنجوی، هر دو فیلم که به نقد پدرسالاری شرقی می پردازند، خارج از ساختار رسمی سینمای ایران و با حمایت‌های بین‌المللی تولید شده‌اند.
او می‌افزاید که در مستند اوزاک یوللار، فیلم‌سازان طی هفت سال و با حمایت مالی چند نهاد و جشنواره خارجی، موفق به تکمیل پروژه شدند.
این فیلم‌ساز و پژوهشگر سینمایی می‌گوید «چیزهایی که می‌کُشی» در ابتدا قرار بود در ایران فیلم‌برداری شود، اما به دلیل عدم دریافت مجوز، تولید آن به ترکیه منتقل شد.»
به گفته امیر گنجوی، این جابه‌جایی، علاوه بر ایجاد آزادی در انتخاب بازیگران، دیالوگ‌ها و مضامین، به کارگردان‌ها فرصت داد تا روایت خود را بدون ملاحظات سانسور رسمی شکل دهند.
او می‌افزاید: «این روند نشان می‌دهد که سینمای ایران دیگر به مرزهای جغرافیایی محدود نیست. این فیلم‌ها، با تکیه بر سرمایه‌گذاری و حمایت‌های بین‌المللی، سینمایی مستقل و جهانی را شکل می‌دهند. این گذار را می‌توان مصداقی از پیکار دائمی سوژه با ساختارها دانست؛ پیکاری که با هر گامی به جلو، جان تازه‌ای در کالبد هنر ایرانی می‌دمد و گفتمان رسمی را به چالش می‌کشند.»
آقای گنجوی، جشنواره ساندنس را که توسط رابرت ردفورد، سینماگر سرشناس آمریکایی، ایجاد شده است، یکی از مهمترین سکوهای پرتاب سینمای مستقل توصیف می‌کند که به فیلم‌سازانی خارج از جریان اصلی هالیوود فرصت دیده شدن می‌دهند.
این جشنواره یک بازار مهم فیلم برای استودیوها و توزیع‌کنندگانی است که به دنبال خرید آثار سینماگران مستقل و شرکت‌های کوچک هستند تا فهرست سالانه خود را برای اکران سینمایی یا نمایش اینترتی تکمیل کنند.
مرکز اصلی فعالیت جشنواره همچنان شهر پارک سیتی است که با مراکز خرید، رستوران‌ها، و کلوب‌های خود پذیرای هزاران تن است که به خاطر ساندنس به این شهر برفی در فصل زمستان سفر می‌کنند. در همین چهارچوب برنامه‌هایی نیز در شهر «ساوت لیک سیتی» برگزار می‌شود.
علاوه بر سینماها و مراکزی که فیلم‌ها به صورت شبانه‌روزی در آنها پخش می‌شوند، نشست‌ها و پنل‌های مختلفی درباره جشنواره، آثار اکران شده، و صنعت سینما، برقرار است.
چهلویکمین جشنواره فیلم ساندنس از ۲۳ ژانویه تا ۲ فوریه (۴ تا ۱۴ بهمن) در آمریکا برگزار می‌شود.
