ភ្ជាប់​ទៅ​គេហទំព័រ​ទាក់ទង

ព័ត៌មាន​​ថ្មី

សមាជិក​ព្រឹទ្ធសភា​អាមេរិក​ខ្លះ យកចិត្ត​ទុកដាក់​ខ្លាំង​លើភាព​គគ្លើន​របស់​ចិន​ប្រឆាំងនឹង​សម្ពនមិត្ត​ក្នុង​តំបន់


រូបឯកសារ៖ សមាជិកព្រឹទ្ធសភាអាមេរិក លោក John Barrasso (ឆ្វេង) និងលោក James E. Risch (ស្តាំ ក្នុងអំឡុងពេលសវនាការគណៈកម្មាធិការព្រឹទ្ធសភាស្តីពីថាមពល និងធនធានធម្មជាតិនៅវិមានរដ្ឋសភា​ក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន ថ្ងៃពុធ ទី២៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២១។
រូបឯកសារ៖ សមាជិកព្រឹទ្ធសភាអាមេរិក លោក John Barrasso (ឆ្វេង) និងលោក James E. Risch (ស្តាំ ក្នុងអំឡុងពេលសវនាការគណៈកម្មាធិការព្រឹទ្ធសភាស្តីពីថាមពល និងធនធានធម្មជាតិនៅវិមានរដ្ឋសភា​ក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន ថ្ងៃពុធ ទី២៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២១។

សមាជិកព្រឹទ្ធសភា​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​មួយ​ចំនួន​មកពី​គណបក្ស​សាធារណរដ្ឋ​ បាន​បង្ហាញ​ជំហរ​រួម​គ្នា​ ក្នុង​ការជំរុញ​ឲ្យ​សមាគម​ប្រជាជាតិ​អាស៊ីអាគ្នេយ៍​ ហៅកាត់ថា អាស៊ាន ពង្រឹង​ភាតរ​ភាព​ ដើម្បី​ប្រឈម​ជាមួយ​ចិន​ក្នុង​ស្មារតី​តែមួយ​ ដោយ​សំដៅ​ជាចម្បងទៅលើវិវាទ​នៅ​សមុទ្រ​ចិន​ខាង​ត្បូង។

នៅ​ក្នុង​ការ​ឆ្លើយឆ្លង​ជាមួយសំណួរ​របស់អ្នក​កាសែតមក​ពី​ប្រទេស​ជាសមាជិក​អាស៊ានដែល​បាន​ទៅបំពេញ​ទស្សនកិច្ច​សិក្សា​នៅ​សហរដ្ឋអាមេរិក​កាលពីខែតុលា​ ​សមាជិក​ព្រឹទ្ធសភា លោក James E.​ Risch បាន​វាយតម្លៃ​ពីសារៈសំខាន់​របស់​អាស៊ាន​ចំពោះ​ផលប្រយោជន៍​សហរដ្ឋអាមេរិក​និង អាស៊ាន​។

លោក​បានលើកឡើង​ជា​ភាសា​អង់​គ្លេស ហើយ​ត្រូវ​បាន​ប្រែ​សម្រួល​ជា​ខេមរ​ភាសា​ថា​៖ «មជ្ឈ​ភាព​អាស៊ាន គឺជា​សសរ​ស្តម្ភ​សំខាន់​នៃ​ការ​ចាប់​ផ្តើម​មាន​ទំនាក់​ទំនង​របស់​សហរដ្ឋ​អាមេរិកនៅ​តំបន់​ឥណ្ឌូ​ប៉ាស៊ី​ហ្វិក​»។

លោក​បន្ថែម​ថា​ ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ​ ប្រទេស​ចិន​ បាន​ទាញ​យក​ប្រយោជន៍​ពី​ការ​ប្តេជ្ញា ចិត្ត​របស់​អាស៊ាន​ ចំពោះ​ការមូល​មតិ​គ្នា​ដើម្បី​បំផ្លាញ​ ភាព​នៅ​កណ្តាល​របស់ អាស៊ាន​ ដែលលោកសង្កត់ធ្ងន់ថា «ការណ៍​នេះ នឹង​មិន​មាន​ការ​ប្រែប្រួល​នោះ​ទេ»​។

លោកថ្លែង​ថា៖ «​ដូច្នេះ​ វា​មាន​សារសំខាន់​ខ្លាំង​ណាស់​ ដែល​អាស៊ាន​ត្រូវ​បង្ហាញការ​រួប​រួម​គ្នា​ជា​ធ្លុង​មួយ​ដើម្បី​ប្រឈម​មុខ​នឹង​ការ​កើន​ឡើង​នៃ​ការ​បង្ខិត​បង្ខំ​ និង​ការបំបែកបែកបាក់​របស់ចិន​»។

លោក​បន្ត​ថា​ បញ្ហា​នេះ​ទាម​ទារ​ភាព​ជាអ្នកដឹកនាំ​ ហើយ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ត្រៀម​រួច​រាល់​ដើម្បី​ធ្វើ​ជា​ដៃ​គូ​អាស៊ាន​ ក្នុង​ការបង្កើន​តួនាទី​ក្នុង​តំបន់​ និង​ក្រោកឈរ​តទល់នឹង​ចិន​។​ ​

សមាជិក​ព្រឹទ្ធ​សភា​អាមេរិក​លោក​ James E.​ Risch ​ស្ថិត​ក្នុង​ចំណោម​សមាជិក​ព្រឹទ្ធសភា​អាមេរិក​មួយ​ចំនួន​ទៀត​ គឺ​លោក​ Roger Wicker និង​លោក​ Marco Rubio ​ដែល​បាន​ផ្ញើ​លិខិត​ទៅ​កាន់​ប្រធា​នា​ធិបតី​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​លោក​ Joe Biden ដោយ​បាន​ទទូច​ឲ្យ​មាន​ការ​គាំទ្រ​ប្រទេស​ហ្វីលីពីន​ បន្ទាប់​ពី​ឧប្បត្តិហេតុ​ដ៏​គឃ្លើនបង្ក​ដោយឧបករណ៍​ការពារ​ដែន​ទឹក​របស់​ចិន​នៅ​ក្នុង​សមុទ្រ​ចិន​ខាង​ត្បូង​។

ក្នុងលិខិត​ធ្វើឡើង​កាល​ពីចុង​ខែតុលា​ ក្រុម​សមាជិក​ព្រឹទ្ធសភា​ទាំង​បី​រូប​ បាន​រំឭក​លោក​ប្រធា​នា​ធិបតី​ Biden​ អំពី​សកម្មភាព​នានា​ ដែល​ចាប់​ផ្តើម​នៅ​ខែ​សីហា​ ពី​សំណាក់​ឆ្មាំ​សមុទ្រ និង​កង​ជីវ​ពល​តាម​សមុទ្ររបស់​សាធារណរដ្ឋ​ប្រមានិត​ចិន​ ដែល​មាន​បំណង​បង្អាក់​ការ​ផ្គត់​ផ្គង់​ឡើងវិញ​ទៅ​ដល់​នាវាចម្បាំង​របស់​ហ្វីលីពីន​ ឈ្មោះ BRP Sierra Madre ដែល​បាន​ជាប់​កឿង​ នៅក្នុង​ថ្មប៉ប្រះ​ទឹក​ក្នុង​តំបន់​នោះ​ ហើយស្ថិត​ក្រោម​ការ​កាន់​កាប់​របស់​នាវិក​ហ្វីលីពីន។ ឆ្មាំសមុទ្រ​ និង​កង​ជីវពល​ដែន​សមុទ្ររបស់​ចិន​ បាន​បាញ់​ទឹកស្រោចស្រព​ និង​បាន​គំរាម​បុក​បំផ្លាញ​ការ​ផ្តត់​ផ្គង់​របស់​កប៉ាល់​នានា​ ក្នុង​ការ​ប៉ុន​ប៉ង​រារាំង​មិន​ឲ្យមានការ​ជួសជុលនាវាចម្បាំង​ដែល​ជាប់​កឿង​នោះ។

រូបឯកសារ៖ ទិដ្ឋភាពពីលើអាកាសបង្ហាញនាវាចម្បាំង​របស់​ហ្វីលីពីន​ ឈ្មោះ BRP Sierra Madre នៅតំបន់​ថ្មប៉ប្រះ​ទឹក ​Second​ Thomas Shoal ក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ថ្ងៃទី៩ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣។
រូបឯកសារ៖ ទិដ្ឋភាពពីលើអាកាសបង្ហាញនាវាចម្បាំង​របស់​ហ្វីលីពីន​ ឈ្មោះ BRP Sierra Madre នៅតំបន់​ថ្មប៉ប្រះ​ទឹក ​Second​ Thomas Shoal ក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ថ្ងៃទី៩ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣។

ក្រុម​សមាជិក​ព្រឹទ្ធ​សភា​ទាំង​បី​រូប​បាន​សរសេរ​ថា​៖ «​ប្រទេស​ចិន​ស្ទើរតែ​បង្ក​ឲ្យ​មាន​វិបត្តិមនុស្ស​ធម៌​ ដោយ​ការ​រាំង​ខ្ទប់​ការ​ផ្គត់​ផ្គង់​ឡើងវិញ​ដល់​កប៉ាល់ BRP Sierra Madre។ បំណង​សំខាន់​របស់ ចិន​ គឺ​ជាការ​ពិត​ដើម្បី​បង្ខំ​ប្រទេស​ហ្វីលីពីន​ឲ្យ​បោះ​បង់​ចោលតំបន់​ថ្មប៉ប្រះ​ទឹក​ Second​ Thomas Shoal ហើយ​កាន់​កាប់​ដែន​កោះ​នោះ​តែម្តង»។

ពួក​គេ​បន្ត​ថា​៖ «​ការធ្វើយ៉ាង​ដូច្នេះ នឹង​អាច​ឲ្យ​មាន​ការ​ពង្រីក​បន្ថែម​ទៀត​ ការ​ទាម​ទារ​ដោយ​ខុស​ច្បាប់​លើ​ដែនសមុទ្រ​ ដូចគ្នាទៅនឹង​អ្វីដែលចិន​បាន​ធ្វើ​ទៅលើ​ដែន​កោះ​ Scarborough Shoal កាលពី១០ឆ្នាំកន្លងទៅ​។ រាល់ការ​ទាមទារ​ថ្មី​ៗ​លើដែន​អធិបតេយ្យ​សមុទ្រម្តងៗ​ បាន​ផ្តល់​ឲ្យ​ចិន​នូវមូលដ្ឋាន​ ដើម្បី​ដាក់ទឹកដីដែល​ជា​សម្ពន្ធ​មិត្ត (និង​ឧបករណ៍យោធារបស់អាមេរិក)ឲ្យ​ស្ថិត​នៅក្នុង​ស្ថានភាព​គ្រោះ​ថ្នាក់​ជាទីបំផុត»។

អំឡុង​ពេល​នៃ​ការ​បំពេញទស្សនកិច្ច​របស់​អ្នកកាសែត​នៃប្រទេស​សមាជិក​សមា​គម​អាស៊ាន​ លោក James E.​ Risch សមាជិក​ព្រឹទ្ធ​សភា​អាមេរិក​ នៅរដ្ឋ Idaho នៃ​គណបក្ស​សាធារណរដ្ឋ​ បាន​ឲ្យ​ដឹង​អំពី​វិធាន​ការ​ខ្លះ​ៗ​ដែល​អាស៊ាន​ត្រូវធ្វើ​ខណៈមាន​ភាព​តាន​តឹងនានា​ដែល​ភាយចេញ​ពី​ជម្លោះ​នៅសមុទ្រ​ចិន​ខាង​ត្បូង។

លោក​ Rish បាន​ថ្លែង​ថា​ ប្រទេស​អាស៊ាន​គួរ​តែ​ផ្តោត​លើ​ការ​ជ្រៀត​ជ្រែកខាង​បរទេសរបស់​ចិនក្នុង​កិច្ច​ការ​ក្នុង​ស្រុក​របស់​ពួក​គេ​ ប្រតិបត្តិការ​សេដ្ឋ​កិច្ច​ដែល​មាន​លក្ខណៈ​ចាប់​បង្ខំ​ ការ​ទាមទារ​ទឹក​ដី​ដោយ​គ្មាន​មូលដ្ឋាន​ និង​ការ​ខិត​ខំ​របស់​ចិន​ដើម្បី​បំបែក​បំបាក់​អាស៊ាន​ ដែល​ទាំង​អស់​នេះ​ គឺ​ជា​ការ​ប្រឈម​ដ៏លំបាក​ ដែល​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ខ្លួន​ឯង​ក៏កំពុង​ប្រឈម​ដូច​គ្នា​។

លោក​បាន​លើក​ឡើង​ថា​៖«​នៅ​ក្នុង​បញ្ហា​សមុទ្រ​ចិន​ខាង​ត្បូង​ ឆន្ទៈ​របស់​រដ្ឋអាស៊ានខ្លះ​ដែលកំពុង​តវ៉ា​ [ក្នុង​ជម្លោះ] ដើម្បី​ជំទាស់​ចិន​តាម​ផ្លូវ​ការទូត​ គឺ​មាន​សារ​សំខាន់​ខ្លាំង​ណាស់​។ ប្រទេស​អាស៊ាន​ក៏គួរ​តែ​ផ្តោត​លើ​ការ​បង្កើន​ការ​យល់​ដឹង​អំពី​ការ​ត្រួត​ត្រា​ដែន​សមុទ្រ​ ការ​ល្បាត​រួម​គ្នា​ និង​ការ​អភិវឌ្ឍ​តំបន់​សេដ្ឋកិច្ច​ផ្តាច់​មុខ​»។

លោក​បាន​សង្កត់​ធ្ងន់​ថា​៖​ «ខ្ញុំ​ត្រូវបាន​លើក​ទឹក​ចិត្ត​ជាពិសេសដោយ​កិច្ច​សហ​ប្រតិបត្តិការ​ជិត​ស្និទ្ធ​រវាង​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ និង​ហ្វីលីពីន​លើបញ្ហា​សន្តិសុខ​ និង​កិច្ច​ការ​ពារ​ប្រទេស​ ហើយ​និង​ភាព​មិនងាក​រេ​នៅ​ចំពោះ​មុខ​សម្ពាធ​របស់​ចិន​លើ​តំបន់​ថ្ម​ប៉ប្រះ​ទឹក​ Second Thomas Shoal។​ នេះ​គឺ​ជារឿង​សំខាន់​ខ្លាំង​ណាស់​ ហើយ​ខ្ញុំ​នឹង​បន្ត​ដាក់​សម្ពាធ​លើ​រដ្ឋបាល​លោក​ Biden​ ដើម្បី​ធានា​ថា​ សម្ពន្ធមិត្ត​របស់​យើងនឹង​គិតគូរ​ពី​កិច្ចការ​ដែលត្រូវឆ្លើយតប​នឹងស្ថានភាពសន្តិសុខ​បច្ចុប្បន្ន​»។

ទោះ​ណា​ជា​មានការ​អំពាវនាវ​របស់​សមាជិក​ព្រឹទ្ធសភា​អាមេរិកមួយចំនួនឲ្យ​ប្រទេស​អាស៊ាន​រួម​គា្ន​តទល់​នឹង​ចិន​លើ​គោល​ជំហរ​តែ​មួយក្តី​ ក៏អ្នកជំនាញ​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា​នៅ​តែ​យល់​ថា​ បណ្តា​មេដឹក​នាំ​ប្រទេសអាស៊ាន​នឹង​មិនបំពេញ​ទៅ​តាម​ការ​ប្រាថ្នា​ចង់​បាន​របស់​សមាជិក​ព្រឹទ្ធ​សភា​ទាំង​នោះ​ឡើយ​។

អ្នក​សិក្សា​ស្រាវជ្រាវ​ដែលចូលនិវត្តន៍​ និង​ជា​អតីតនាយក​ប្រតិបត្តិ​នៃ​វិទ្យាស្ថាន​ខ្មែរ​សម្រាប់​សហ​ប្រតិបត្តិ​ការ​និង​សន្តិ​ភាព​ (CICP)​លោក ពូ សុធីរៈ យល់​ថា​ មេដឹកនាំ​អាស៊ាន​ នឹង​សម្លឹង​មើល​ផល​ប្រយោជន៍​សម្រាប់​ប្រទេស​ផង​ខ្លួន​ ជា​ជាង​ការ​រួបរួម​ដើម្បី​តទល់​នឹង​ចិនលើ​បញ្ហា​សមុទ្រ​ចិន​ខាង​ត្បូង ក្នុង​ពេល​មាន​ការ​ប្រជែង​ដណ្តើម​ឥទ្ធិពល​រវាង​រដ្ឋាភិបាលទីក្រុង​វ៉ាស៊ីន​តោន​ និងទីក្រុងប៉េកាំង​ក្នុងតំបន់​ឥណ្ឌូ​ប៉ាស៊ីហ្វិក​ និង​ផ្នែក​ឯទៀត​លើសកលលោក​។

លោក​ថ្លែង​ថា​៖ «​ចិន​ឥឡូវ​ហ្នឹង​ ​កំពុង​ភ័យ​ខ្លាច​អាមេរិកាំង​ មិន​ត្រឹម​តែ​ទប់​ស្កាត់​ទេ​ គឺ​ រារាំង​(prevent) មិនឲ្យ​មក​ មិន​ឲ្យងើប​រួច ងើប​ទៅ​ជា​ superpower [មហាអំណាច] មួយ​ទៀត​ ចិន​ចង់​ទៅ​ជា​ superpower ​មួយ​ទៀត​។ ប៉ុន្តែ​អាមេរិកាំង​មិន​ព្រម​ មិន​ចង់​ឲ្យ​វា​ទៅ​ធ្វើ​អ៊ីចឹង​។ អាហ្នឹង​ហើយ​ ទាំង​អស់​ហ្នឹង​ អាស៊ាន​កំពុង​តែ​គិត​កន្លែង​ហ្នឹង​...ឥឡូវ​ហ្នឹង​ អាស៊ាន​វា​នៅ​ក្នុង​គេ​ហៅ​ថា​ ទទួល​សម្ពាធ​ឲ្យ​ រើស​ខាង​អាមេរិក​ឬចិន(choose side) ​ឃើញ​ទេ! bifurcate pressure to choose side [បំបែក​ជាពីរនិង​ដាក់សម្ពាធ​ឲ្យរើស​ភាគីណាមួយ] »។

លោក​បន្ថែម​ថា​៖ ​«ប្រទេស​អាស៊ាន​ខ្លះ​ គេយល់​ឃើញ​ថា​ សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ វត្តមាន​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ នៅ​ក្នុង​តំបន់​ហ្នឹង​ មាន​ប្រយោជន៍ ចំពោះ​គេ​។ ប៉ុន្តែ​ ប្រទេស​ខ្លះ​ទៀត​ យល់​ឃើញ​ថា​ ចិន​មាន​ប្រយោជន៍​ជាង​ អាមេរិកាំង​មាន​ប្រយោជន៍​ដែរ​ ប៉ុន្តែ​មិន​ដល់​ចិន​ទេ​។ វាអ៊ីចឹង!»។

រូបឯកសារ៖ មេដឹកនាំអាស៊ាន ៩ រួប ថតរូបជាមួយនាយករដ្ឋមន្ត្រីចិន នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន-ចិន នៅរាជធានីភ្នំពេញ ថ្ងៃទី ១១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២២។
រូបឯកសារ៖ មេដឹកនាំអាស៊ាន ៩ រួប ថតរូបជាមួយនាយករដ្ឋមន្ត្រីចិន នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន-ចិន នៅរាជធានីភ្នំពេញ ថ្ងៃទី ១១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២២។

សាស្ត្រា​ចារ្យ​វិទ្យា​សាស្ត្រ​នយោបាយ​លោក​ឯម​ សុវណ្ណារ៉ា​ ជឿ​ថា​ បណ្តា​មេដឹកនាំ​អាស៊ាននឹង​មិន​ធ្វើ​ទៅ​តាម​ការ​ចង់​បាន​របស់​សមាជិក​ព្រឹទ្ធ​សភា​អាមេរិក​នោះ​ទេ ខណៈ​ប្រទេស​ក្នុង​សមាគម​អាស៊ានត្រូវបាន​គេ​មើល​ឃើញ​ថា មាន​និន្នាការ​ផ្សេង​ៗ​គ្នា​ក្នុង​ទំនាក់​ទំនង​ជាមួយ​ចិន​។

លោក​ថ្លែង​ថា​៖​ «​សម្រាប់​ការ​អំពាវនាវ​សមាជិក​ព្រឹទ្ធ​សភា​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ ឲ្យ​អាស៊ាន​រួម​គ្នា​ហ្នឹង​ គ្រាន់តែ​ជាការ​អំពាវនាវ យើង​និយាយ​ទៅ​ ទៅ​អត់​រួច​ទេ​ ទៅ​វា​អត់​កើត​ ដោយ​សារ​តែ​អាស៊ាន​ហ្នឹង​មាន​និន្នាការ​ផ្សេង​គ្នា​ សម្រាប់​ទំនាក់​ទំនង​ជា​មួយ​ចិនហ្នឹង​ ដូច​កម្ពុជា​ហ្នឹង​មាន​ទំនាក់​ទំនង​ រហូត​ដល់មិត្តភាព​ត្បូង​ពេជ្រ។ អ៊ីចឹង​ វា​លើស​ពី​ដែក​ថែប​ ឈាន​ទៅដល់ត្បូងពេជ្យ​ ហើយការពារ​មិន​លូកជ្រៅ​ ផល​ប្រយោជន៍​រៀង​ៗ​ខ្លួន​»។

លោក​កត់​សម្គាល់​បន្ថែមថា​ បើ​មើល​ទៅ​លើ​សាវតារ​ដោះស្រាយ​វិវាទ​កន្លង​មកនោះ​ ប្រទេស​អាស៊ានខ្លះ​ មិន​បាន​រួម​គ្នា​ជាមួយ​ប្រទេស​ដែល​កំពុង​មានវិវាទ​ជាមួយ​ចិន​នោះ​ទេ​ ដូចយ៉ាង​កម្ពុជា​ ដែល​ជា​រឿយ​ៗ​ប្រកាន់​ជំហរ​អព្យាក្រឹត​ ឬក៏ពេល​ខ្លះ​ទៀត​ត្រូវ​គេមើល​ឃើញ​កាន់​ជើង​ចិន​ថែម​ទៀត​ផង​។

អ្នក​នាំ​ពាក្យ​ក្រសួង​ការបរទេស​កម្ពុជា​លោក​អាន សុខឿន​ ប្រាប់​វីអូអេ​ថា​ ប្រទេស​កម្ពុជា​ មិន​មែន​ជា​រដ្ឋ​ដែល​ទាមទារ​ ឬភាគី​រដ្ឋ​នៅ​ក្នុងអនុសញ្ញា​សហប្រជាជាតិ​ស្ដី​ពី​ច្បាប់​សមុទ្រ ហៅ​កាត់​ថា UNCLOS​។

លោក​បាន​ថ្លែង​ថា​៖ «ក្នុង​នាម​ជា​ប្រជាជាតិ​មួយ​ដែល​ប្រកាន់​ខ្ជាប់​នូវ​គោល​នយោបាយ​អព្យាក្រឹត​អចិន្ត្រៃយ៍​ កម្ពុជា​ប្រាថ្នា​ចង់​ឃើញ​សមុទ្រ​ចិន​ខាង​ត្បូង​ជា​សមុទ្រ​សន្តិភាព ស្ថិរភាព វិបុលភាព និង​កិច្ច​សហ​ប្រតិបត្តិការ​»។

​លោក​បន្ថែម​ថា​៖ «​កម្ពុជា​ គូស​បញ្ជាក់​អំពី​សារៈសំខាន់​នៃ​ការ​អនុវត្ត​ពេញលេញ​ និង​ប្រកប​ដោយ​ប្រសិទ្ធ​ភាព​នៃ​សេចក្តី​ថ្លែង​ការណ៍​ស្តី​ពី​ការ​ប្រតិបត្តិ​នៃ​ភាគី​នានា​នៅ​សមុទ្រ​ចិន​ខាង​ត្បូង​ (DOC) ដែល​អនុម័ត​ដោយ​រដ្ឋមន្ត្រី​ការបរទេស​អាស៊ាន​ និង​ចិន​នៅ​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ​ក្នុង​ឆ្នាំ​២០០២​»។

បើ​តាម​លោក ​អាន សុខឿន​ កម្ពុជា​កោត​សរ​សើរ​ចំពោះ​វឌ្ឍនភាពនៃ​ការចរចា​ស្តីពី​ក្រម​ប្រតិបត្តិ​(COC)។​ លោក​បន្ត​ថា​ កាល​ពី​ពេល​ថ្មីៗ​នេះ​ អាស៊ាន​និង​ចិន​បាន​ចាប់ផ្តើម​ការ​អាន​លើក​ទី​បី​នៃ​អត្ថបទ​ចរចា​ COC តែមួយ​។កម្ពុជាក៏​គាំទ្រការសន្និដ្ឋាន​ដំបូង​របស់ COC ដែលមាន​ប្រសិទ្ធភាព អនុវត្ត​បាន និង​ស្រប​តាម​ច្បាប់​អន្តរជាតិ​។

វីអូអេ​បាន​ព្យាយាម​សុំការ​អត្ថាធិប្បាយ​ពី​ស្ថានទូត​ហ្វីលីពីន និង​ឥណ្ឌូណេស៊ី​ប្រចាំ​នៅ​កម្ពុជា ប៉ុន្តែ​មិនទាន់​មានការ​ឆ្លើយ​តប​តាម​សារ​អ៊ីមែល។

សហរដ្ឋ​អាមេរិក​មិន​មាន​ការ​ទាមទារ​ទឹកដី​នៅ​សមុទ្រចិន​ខាង​ត្បូង​ដែល​មាន​ជម្លោះ​នោះ​ទេ ប៉ុន្តែ​បាន​អះអាង​ថា សេរីភាព​នៃ​ការ​ធ្វើ​នាវា​ចរណ៍​ និង​ការ​ហោះ​ហើរ​ ក៏​ដូច​ជា​ការដោះស្រាយ​ជម្លោះ​ដោយ​សន្តិវិធី​ គឺ​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​ផល​ប្រយោជន៍​ជាតិ​របស់​ខ្លួន។

មាន​ការ​ប៉ាន់ស្មាន​ថា​មាន​ប្រេង​ឆៅ១១ ពាន់​លាន​បារ៉ែល​ និង​ឧស្ម័ន​ធម្មជាតិ​ជាង​៥ ​លាន​លាន​ម៉ែត្រ​គីប​ នៅ​ក្រោម​ដែន​ទឹក​នៃ​សមុទ្រ​ចិន​ខាងត្បូង នេះ​បើ​យោង​តាម​រដ្ឋបាល​ព័ត៌មាន​ថាមពល​របស់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​។ ទំនិញ​ដែល​មាន​តម្លៃ​ប៉ាន់ស្មាន​ពី ៣ ទៅ ៥ លានលាន​ដុល្លារ​អាមេរិក ត្រូវ​បាន​ដឹក​ជញ្ជូន​ឆ្លង​កាត់​សមុទ្រ​ចិន​ខាងត្បូង​ជា​រៀងរាល់​ឆ្នាំ ដែល​ស្មើ​នឹង​មួយ​ភាគបី​នៃ​ពាណិជ្ជ​កម្ម​សរុប​បស់​ពិភព​លោក​។ នេះ​បើ​យោង​តាម​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​ និង​ប្រភព​ផ្សេងៗ។

លោក​ Carl Thayer សាស្ត្រា​ចារ្យ​ផ្នែក​នយោបាយ​នៅ​សាកលវិទ្យាល័យ​ New South Wales​ Canberra បាន​ប្រាប់​ VOA តាម​សារ​អ៊ីមែល​ថា​ ស្ថានភាព​បច្ចុប្បន្ន​នៅសមុទ្រ​ចិន​ខាង​ត្បូង​ត្រូវ​បាន​កត់សម្គាល់​ដោយ​ការបង្កើន​ការ​ឈ្លាន​ពាន​របស់​ចិន​ក្នុង​ការ​អះ​អាងទាមទារ​ខុស​ច្បាប់​របស់​ខ្លួន​ចំពោះ​ផ្ទាំងថ្ម​ រួមទាំង​ផ្នែក​ខ្លះ និង​ផ្ទៃ​ទឹក​ជុំវិញនៅ​តំបន់​សេដ្ឋកិច្ច​ផ្តាច់មុខ​ (EEZ)របស់រដ្ឋ​ដែល​ទាម​ទារ​ដែន​កម្មសិទ្ធ។

លោក​បន្ថែម​ថា​ សមាជិក​ព្រឹទ្ធសភា​ Rish បាន​លើកឡើង​រឿង​ត្រឹម​ត្រូវ​ដែលថា​រដ្ឋ​ទាម​ទារ​ដែន​កម្មសិទ្ធ​ របស់​អាស៊ាន​គួរ​តែ​ជំរុញ​សកម្មភាព​ការ​ទូត​ឡើង​វិញ​ប្រឆាំង​នឹង​សកម្មភាព​របស់​ចិន​នៅ​សមុទ្រ​ចិន​ខាង​ត្បូង​។ នេះ​ផ្តល់​នូវ​មូល​ដ្ឋាន​ចាំ​បាច់​សម្រាប់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ និង​មហា​អំណាច​ដែន​សមុទ្រ​ផ្សេង​ទៀត​ ដើម្បី​គាំទ្រ​រដ្ឋ​ទាម​ទារ​ក្នុងតំបន់​។ រដ្ឋ​ដែលទាម​ទារ​ភាគច្រើន​បច្ចុប្បន្ន​កំពុង​ចូល​រួម​ក្នុង​សកម្មភាព​ដែល​សមាជិក​ព្រឹទ្ធ​សភា​បាន​ផ្តល់​ជា​អនុសាសន៍​។

លោក​ថ្លែងថា៖ «រដ្ឋ​ដែល​នៅ​ជិត​សមុទ្រ​កំពុង​បាន​ចូល​រួម​រួច​ហើយ​នៅ​ក្នុង​គំនិត​ផ្ដួចផ្ដើម​ការ​យល់​ដឹង​ដែន​សមុទ្រ​ដែល​ដឹក​នាំ​ដោយ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​។ ថ្មីៗ​នេះ​ ប្រទេស​ឥណ្ឌូ​ណេស៊ី​បានធ្វើ​ជា​ម្ចាស់​ផ្ទះ​នៃសម​យុទ្ធ​កង​ទ័ព​ជើងទឹក​ជាលើក​ដំបូង​របស់​អាស៊ាន ប៉ុន្តែ​ដោយសារ​តែ​ភាព​រសើប​របស់​សមាជិក​មួយ​ចំនួន​បាន​ផ្លាស់​ប្តូរ​ទីតាំង​សម​យុទ្ធនេះ​ពីភាគ​ខាងត្បូង​នៃ​សមុទ្រ​ចិន​ខាង​ត្បូង​ទៅ​កាន់​ដែន​ទឹក​ឥណ្ឌូណេស៊ី​។ សហរដ្ឋអាមេរិក​ និង​ហ្វីលីពីន​ក៏បាន​ធ្វើការ​ល្បាត​រួម​គ្នាលើក​ដំបូង​របស់​ពួក​គេ​ និង​ការ​ល្បាត​ត្រីភាគី​ រួម​ទាំង​ប្រទេស​ជប៉ុន​ដែល​នឹង​ក្លាយ​ទៅ​ជា​អ្នក​ចូល​រួម​ល្បាត​ជា​ប្រក្រតី​»​។

បើតាម​លោក​ Carl Thayer​ ទាំង​ប្រទេស​ឥណ្ឌូណេស៊ី និង ម៉ាឡេស៊ី នៅ​តែ​បន្ត​កិច្ចខិត​ខំប្រឹង​ប្រែងក្នុង​កម្រិតថ្នាក់​ជាតិ​របស់​ពួកគេ​ក្នុងការ​រុករក និង​ទាញ​យក​ធន​ធាន​អ៊ីដ្រូកាបូន​នៅក្នុងតំបន់​សេដ្ឋកិច្ច​ផ្តាច់​មុខ (EEZs) របស់​ពួកគេ ទោះបីជា​មានការ​យាយី​ពីចិន​ក៏ដោយ។ បច្ចុប្បន្ន​ហ្វីលី​ពីន​កំពុង​ពិនិត្យ​មើល​ឡើង​វិញ​នូវ​ជំហរ​ផ្លូវ​ច្បាប់​របស់​ខ្លួន​ក្នុង​ការ​បន្ត​សកម្មភាព​ទាញយកប្រេង​នៅ​តំបន់​ Reed Bank ក្រោម​សម្ពាធ​ពីប្រទេសចិន​ដើម្បី​អនុវត្ត​ការអភិវឌ្ឍ​រួមគ្នា។

យ៉ាង​ណាក៏ដោយ​ ជាការ​ឆ្លើយត​ប​ទៅ​នឹង​សំណើ​របស់​សមាជិក​ព្រឹទ្ធសភា​អាមេរិក​មួយ​ចំនួន​ក្នុងបញ្ហា​សមុទ្រ​ចិន​ខាង​ត្បូង​ ស្ថានទូត​ចិន​ប្រចាំកម្ពុជា​ បាន​បកស្រាយ​តាម​សារ​អ៊ីមែល​ថា​ សមាជិក​ព្រឹទ្ធ​សភាអាមេរិក​ខ្លះ​ បាន​លើកឡើង​នូវអ្វីដែល​គ្មាន​ការ​ពិត​ ហើយ​គ្រាន់​តែ​ជា​ការ​ចោទប្រកាន់​ដែល​គ្មាន​មូល​ដ្ឋាន​។ ​

ស្ថាន​ទូត​ចិន​បាន​លើកឡើង​តាម​សារអ៊ីមែល​ជាភាសា​អង់​គ្លេស​ និង​ត្រូវបាន​ប្រែ​សម្រួល​ជា​ខេម​រភា​សា​ថា៖ «​ជំនួស​ឲ្យ​ការ​ខិត​ខំ​ប្រឹង​ប្រែង​ឥត​ឈប់​ឈរ​ ប៉ុន្តែគ្មាន​បាន​ការ​ ដើម្បីជ្រៀត​ជ្រែក​ ចូល​ក្នុងតំបន់​របស់​យើងដែល​សន្តិភាព​ និង​វិបុលភាព​បាន​កំពុង​កើតឡើង​ ហើយ​និង​បន្តរីក​ចម្រើន​ជាមួយ​នឹងការប្រឹង​ប្រែង​រួម​គ្នា​រវាង​ប្រទេស​ចិន​ និង​បណ្តា​ប្រទេសអាស៊ាន ដើម្បី​កសាង​សហគមន៍​មួយ​ដែល​មាន​អនាគត​រួមគ្នា​នោះ​ អស់​លោក​ លោក​ស្រី​ដែល​ស្ថិត​នៅ​ពី​ក្រោយ​ការ​ចោទប្រកាន់ទាំងឡាយ​ គួរ​តែ​ត្រូវ​បានផ្តល់​យោបល់ឲ្យផ្តោត​លើ​បញ្ហា​ទាក់​ទង​គ្នាដែលត្រូវ​បាន​កែ​សម្រួល ហើយ​និង​ការ​សន្មត​ផ្សេងៗដែល​ធ្វើឲ្យ​មានការ​ភាន់​ច្រឡំ​ដោយ​មតិ​នានា​ដែល​មិន​ស៊ី​គ្នា​ទាល់តែ​សោះ​ទៅ​នឹងការពិត។»​

ស្ថាន​ទូត​ចិនក៏​បង្ហាញសេចក្តី​ប្រកាស​ផ្សេង​ៗ​ដែល​បញ្ជាក់​ថា​ រដ្ឋាភិបាល​ទីក្រុង​ប៉េកាំង​ ប្តេជ្ញាធ្វើ​ឲ្យ​មាន​សន្តិភាព​ ស្ថិរភាព និង​សណ្តាប់​ធ្នាប់​ នៅក្នុង​សមុទ្រ​ចិន​ខាង​ត្បូង​។ ប្រទេស​ចិន​ក៏បាន​ច្រាន​ចោល​អត្ថបទ​ស្រាវជ្រាវមួយរបស់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ដែលចេញ​ផ្សាយ​កាលពី​ថ្ងៃទី​១២ ខែ​មករា​ឆ្នាំ​២០២២ ក្រោមហេតុផល​ថា​ ការ​សិក្សា​នោះបាន​លើកយក​ទាហរណ៍នៃ​ការ​កាត់​សេចក្តី​ [ដោយ​តុលាការ​យុត្តិធម៌អន្តរជាតិ] នៅ​សមុទ្រចិន​ខាងត្បូង​ដែល​ទុក​ជា​មោឃៈទៅប្រកូកប្រកាស និង​បាន​យក​ការ​សម្រេចនោះ​មក​បដិសេធ​ចោល​អធិប​តេយ្យ​ ​សិទ្ធិ និង​ផលប្រយោជន៍​របស់​ចិន​នៅ​សមុទ្រ​ចិន​ខាង​ត្បូង ដោយ​ការ​បក​ស្រាយ​ខុស​ច្បាប់​អន្តរ​ជាតិ​ ជាពិសេស​គឺ​អនុ​សញ្ញា​សហ​ប្រជា​ជាតិ​ស្ដី​ពី​ច្បាប់​សមុទ្រ ហៅ​កាត់​ថា UNCLOS។

សេចក្តី​ប្រកាស​របស់​ក្រសួង​ការបរទេស​ចិន​ចេញផ្សាយ​កាលពីខែ​មីនាឆ្នាំ២០២២​ បាន​សរសេរ​ថា៖ «ការ​សិក្សា​នេះ​ធ្វើ​ឲ្យខូច​ច្បាប់អន្តរជាតិ​នៅដែន​សមុទ្រ​យ៉ាង​ធ្ងន់ធ្ងរ។ វា​មាន​ចេតនា​បំភាន់​បរិបទ​ប្រវត្តិ​សាស្ត្រ និង​ស្ថានភាព​នៃ​បញ្ហា​សមុទ្រ​ចិន​ខាងត្បូង។ វាគ្មាន​អ្វីក្រៅ​ពីឧបាយ​កល និង​ការ​បង្ក​ហេតុ​ខាងនយោបាយ​នោះទេ។ ប្រទេស​ចិន​សម្តែង​ការ​ជំទាស់​យ៉ាង​ខ្លាំង​ចំពោះ​ការ​សិក្សា​នេះ​»។

នៅពេល​ដែល​រដ្ឋជាសមាជិក​អាស៊ាន​មួយចំនួន​កំពុងមាន​បញ្ហា​ជាមួយ​ចិននៅ​សមុទ្រ​ចិន​ខាង​ត្បូង​ សហរដ្ឋអាមេរិក​បាន​ខិត​ខំបង្កើន​ទំនាក់​ទំនង​ក្នុង​តំបន់​ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក​ និងសមាគម​អាស៊ាន។ នៅក្នុង​កិច្ចប្រជុំ​កំពូល​អាស៊ាន​ឆ្នាំ​២០២២​ដែលធ្វើ​ឡើង​នៅ​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ​ សហរដ្ឋអាមេរិក​ និង​អាស៊ាន​បានបង្កើត​ជា​ប្រវត្តិសាស្ត្រនូវ​ភាព​ជា​ដៃ​គូ​យុទ្ធសាស្ត្រជ្រុង​ជ្រោយ​។

ជា​ផ្នែក​មួយ​នៃ​ការ​ពង្រឹង​ភាព​ជា​ដៃ​គូ​យុទ្ធសាស្ត្រ​គ្រប់ជ្រុង​ជ្រោយ​ជាមួយ​អាស៊ាន ក្រោម​រដ្ឋបាល​របស់​លោក Joe Biden បណ្តា​មេដឹកនាំ​អាស៊ាន​និង​សហរដ្ឋ​អាមេរិក គ្រោង​ប្រកាស​ពី​គោល​បំណង​របស់​ខ្លួន​ក្នុង​ការ​បង្កើត​មជ្ឈមណ្ឌល​អាមេរិកអាស៊ាន នៅ​រដ្ឋធានី​វ៉ាស៊ីនតោន សហរដ្ឋ​អាមេរិក។ មជ្ឈមណ្ឌល​នេះ នឹង​ដើរ​តួនាទី​ដ៏​សំខាន់​មួយ​សម្រាប់​ទំនាក់ទំនង​របស់​អាស៊ាន​ជាមួយ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក។ នេះ​បើ​យោង​តាមសេចក្តីប្រកាស​របស់​សេតវិមាន​ដែល​ត្រូវបាន​ចុះ​ផ្សាយ​កាលពី​ថ្ងៃទី​៥​ ខែកញ្ញា។ ​

សេចក្តី​ប្រកាសរបស់​សេតវិមាន ​បាន​ឱ្យ​ដឹង​ទៀតថា សហរដ្ឋ​អាមេរិក​គឺជា​ប្រភព​ដ៏​ធំមួយ​នៃ​ការ​បណ្តាក់ទុន​បរទេស​ដោយ​ផ្ទាល់​នៅ​តំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍។

សម្រាប់​ឆ្នាំ ២០២២ អាជីវកម្ម​អាមេរិក​ប្រមាណ​ ៦.២០០ បានរួម​ចំណែក​ដល់ការ​ធ្វើ​ពាណិជ្ជម្ម​ដែល​មាន​ទឹកប្រាក់​សរុប​ ៥២០,៣ ពាន់លាន​ដុល្លារ​អាមេរិក រវាង​សហរដ្ឋ​អាមេរិក និង​បណ្តា​ប្រទេស​ជា​សមាជិក​អាស៊ាន ដោយ​បាន​បង្កើត​ការងារ​ចំនួន ៦២៥.០០០ នៅ​រដ្ឋ​ទាំង ៥០ របស់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក និង​ការងារ​ជាង ១លាន នៅ​ទូទាំង​តំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍​។

ក្រៅពី​វិស័យ​សេដ្ឋកិច្ចនិង​ពាណិជ្ជកម្ម សហរដ្ឋ​អាមេរិក​បញ្ជាក់​ពី​ជំហរ​និង​កិច្ចប្រឹងប្រែង​នានា​របស់​ខ្លួន​ក្នុង​ការ​ពង្រឹង​កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ​ស្ទើរ​គ្រប់​វិស័យ រួមមាន​វិស័យ​អប់រំ សុខាភិបាល ថាមពល ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ វិស័យ​ការពារជាតិ និង​បរិស្ថាន​ជាដើម៕

អត្ថបទ​ទាក់ទង

XS
SM
MD
LG