សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញនៅសប្តាហ៍នេះបានបើកសវនាការលើបណ្តឹងបរិហារកេរ្តិ៍ជាសាធារណៈជាលើកដំបូងប្រឆាំងនឹងអ្នកស្រី Deborah Krisher-Steel ចាងហ្វាងរងនៃការសែត The Cambodia Daily តាមបណ្តឹងរបស់អគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារ ប៉ុន្តែការកាត់ក្តីដែលមានការឃ្លាំមើលពីមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សក្នុងស្រុក និងអង្គការសហប្រជាជាតិត្រូវបានពន្យារពេល។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីប្រកាសរបស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សក្នុងស្រុកលីកាដូនិងតាមការបញ្ជាក់ពីការិយាល័យឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។
កាលពីខែកញ្ញាឆ្នាំ២០១៧ អគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដាររបស់រដ្ឋាភិបាលខ្មែរបានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងពីរផ្សេងពីគ្នាប្រឆាំងនឹងម្ចាស់កាសែត The Cambodia Daily។ ក្នុងពាក្យបណ្ដឹងនោះរដ្ឋអំណាចបានប្ដឹងម្ចាស់កាសែតនេះពីបទគេចវេសពន្ធ រារាំងការអនុវត្តពន្ធដារនិងបទបរិហារកេរ្តិ៍ជាមួយនឹងការទារសំណងជំងឺចិត្ត៨០០លានរៀល ឬ២០ម៉ឺនដុល្លារ។ បណ្តឹងនេះធ្វើឡើងបីថ្ងៃក្រោយការបិទកាសែត The Cambodia Daily។
ការកាត់ក្តីបទចោទ«បរិហារកេរ្តិ៍ជាសាធារណៈ»ប្រឆាំងអ្នកស្រី Deborah កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ បានធ្វើឡើងដោយមិនមានអ្នកស្រីចាងហ្វាងកាសែត The Cambodia Daily នោះទេ។ ហើយការកាត់ក្តីដដែលនេះក៏បានធ្វើឡើង ក្រោយការបិទទ្វាររបស់កាសែត The Cambodia Daily អស់រយៈពេលជាច្រើនខែ ដោយសារស្ថាប័នព័ត៌មានមួយនេះ ខកខានមិនបានបង់ពន្ធជូនរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាចំនួនជាង៦លានដុល្លារអាមេរិកដែលបាននំាឲ្យមានការប្តឹងផ្តល់អំពីការបរិហារកេរ្តិ៍នេះ។
តាមសេចក្តីប្រកាសរបស់អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូបានសរសេរថា បទចោទប្រកាន់អ្នកស្រី Deborah ត្រូវបានប្ដឹងដោយអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារ យោងតាមលិខិតចំហមួយដែលចោទប្រកាន់នាយកដ្ឋានពន្ធដារថា បានទម្លាយព័ត៌មានសម្ងាត់អំពីបញ្ជីជាប់ជំពាក់ពន្ធដ៏ច្រើនមហាសាល ទៅកាន់សាធារណជន។
សេចក្តីប្រកាសរបស់អង្គការលីកាដូបានសរសេរបន្តថា នៅពេលអ្នកស្រី Krisher-Steel មិនបានបង្ហាញវត្តមាននៅក្នុងសវនាការនោះ មេធាវីការពារក្ដីរបស់អ្នកស្រីបានចូលរួមសវនាការ ខណៈដែលតំណាងមកពីអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារបានផ្ដល់ភស្ដុតាង ក្នុងនាមជាភាគីដើមបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណី។
យ៉ាងណាក្តី លោកចៅក្រម សេង នាង នៃសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញបានប្រកាសផ្អាកសវនាការ ហើយលើកទៅធ្វើនៅខែមេសា ដើម្បីអនុញ្ញាតឱ្យមានការបកប្រែនូវភស្តុតាងសំខាន់ៗ ទៅជាភាសាខ្មែរ។
លោក Simon Walker តំណាងការិយាល័យឧត្តមស្នងការអ.ស.ប. ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា បានបញ្ជាក់ប្រាប់ VOA តាមសារ Email កាលពីល្ងាចថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ថា សវនាការត្រូវបានផ្អាក ហើយសវនាការដដែលនេះ នឹងត្រូវធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី ១២ ខែ មេសា ឆ្នាំ ២០១៨។ តំណាងការិយាល័យឧត្តមស្នងការអ.ស.ប. រូបនេះ មិនផ្តល់ការអធិប្បាយបន្ថែម នៅគ្រាមានការលើកពេលធ្វើសវនាការនេះ។
លោក Simon Walker បានថ្លែងថា ទាក់ទិនបញ្ហាជារួមនៃសេរីភាពសារព័ត៌មាននេះ អ្នកស្រី Rhona Smith ប្រេសិតរបស់អ.ស.ប ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា បានថ្លែងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា កាលពីពេលថ្មីៗថា៖
«សិទ្ធិសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ គឺមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់នៅក្នុងដំណើរការបោះឆ្នោតនានា ហើយអាជ្ញាធរមានការទទួលខុសត្រូវដើម្បីធានាថា រាល់បុគ្គល រាល់គណបក្សនយោបាយនិងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ អាចត្រូវបានដំណើរការដោយគ្មានការគំរាមកំហែង ឬដាក់ទណ្ឌកម្មឡើយ»។
លោក អំ សំអាត ប្រធានការិយាល័យបច្ចេកទេសស៊ើបអង្កេត របស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សក្នុងស្រុកលីកាដូ យល់ថា សវនាការលើបទចោទប្រកាន់អ្នកស្រី Deborah នឹងមិនអាចធ្វើឲ្យម្ចាស់កាសែតរូបនេះ បាត់បង់សេរីភាពនោះទេ ដោយហេតុថា វាជាបទចោទរដ្ឋប្បវេណី។ តែលោកថា យុត្តិធម៌ ទំនងជានឹងមិនអាចត្រូវបានតុលាការក្រុងភ្នំពេញផ្តល់ជូន ម្ចាស់កាសែតដែលមានលក្ខណៈឯករាជ្យ និងល្បីល្បាញតាមអត្ថបទព័ត៌មានរបស់ខ្លួនរិះគន់មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលកាលពីពេលកន្លងមក។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖
«បើយើងមើលដំណើររឿងនៃ ការណ៍ដែលបិទកាសែត និងកន្លងមកវា យើងឃើញថា រឿងនេះវា ពិបាកនឹងការសន្និដ្ឋានណ៎ាស់។ ប៉ុន្តែបើរឿងកន្លងមក យើងឃើញឲ្យតែជាប់ពាក់ព័ន្ធចឹងគឺ ភាពយុត្តិធម៌ហ្នឹង គឺពិបាកណាស់បាទ»។
នៅមុនការបិទកាសែតដែលផ្សាយជាភាសាអង់គ្លេសនិងបកប្រែជាភាសាខ្មែរនោះ ម្ចាស់កាសែត The Cambodia Daily បានអំពាវនាវឲ្យអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារគោរពទៅតាមច្បាប់ពន្ធដាររបស់ប្រទេសកម្ពុជា ហើយបានចោទមេដឹកនាំអគ្គនាយកដ្ឋាននេះថា បានបំពានច្បាប់ក្នុងការទម្លាយចំនួនលុយពន្ធ ដែលកាសែតនេះត្រូវបង់ដល់សាធារណជន។
អ្នកស្រី Deborah បានច្រានចោលទឹកប្រាក់ជាង ៦លានដុល្លារ ដែលកាសែតខ្លួនត្រូវបង់ជូនរដ្ឋ ដោយសារអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារមិនបានផ្តល់ហេតុផលសមស្រប ហើយស្រាប់តែសុខៗ អគ្គនាយកដ្ឋាននេះបញ្ចេញចំនួនលុយនេះឲ្យសាធារណជនបានដឹង ដែលជាទង្វើប្រឆាំងនឹងច្បាប់ពន្ធដារត្រង់មាត្រា៩៤។
អ្នកស្រី Deborah ចាងហ្វាងរងកាសែត The Cambodia Daily និងជាកូនស្រីបង្កើតរបស់ស្ថាបនិកកាសែតនេះ គឺលោក Bernad Krisher បានផ្តល់ហេតុផលផ្សេងៗគ្នាពីការទារពន្ធនេះ ដោយម្តងអ្នកស្រីចាត់ទុកថា ការបង្ខំឲ្យបង់ពន្ធនេះមានលក្ខណៈនយោបាយ ហើយក្រោយមកទៀតនោះ អ្នកស្រីយល់ថា មន្ត្រីពន្ធដារមិនបានធ្វើការត្រឹមត្រូវដោយគោរពទៅតាមច្បាប់ពន្ធដាររបស់ប្រទេសកម្ពុជា។ អ្នកស្រី ក៏បានបញ្ជាក់ថា ការបង្ខំរបស់រដ្ឋាភិបាលឲ្យកាសែតThe Cambodia Daily បង់ពន្ធប្រាក់ចំនួនដល់ទៅជាងប្រាំមួយលានដុល្លារនេះ ក៏មានចេតនាប៉ុនប៉ងបិទកាសែតដែលបានដំណើរការនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៩៣ផងដែរ។
ក៏ប៉ុន្តែលោក គង់ វិបុល អគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារ បានបដិសេធរាល់ការអះអាងរបស់ម្ចាស់កាសែត The Cambodia Daily ហើយក៏បានទាមទារឲ្យកាសែតដែលមានវ័យចំណាស់មួយនេះ បង់ពន្ធ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ កាសែតដែលទទួលការគាំទ្រពីអ្នកសង្កេតការណ៍នយោបាយនៅកម្ពុជា បានបង្ខំចិត្តបិទទ្វារការិយាល័យរបស់ខ្លួននៅថ្ងៃទី ៤ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ ២០១៧ ដោយបានចេញផ្សាយនូវអត្ថបទទំព័រមុខចុងក្រោយមានចំណងជើងថា «ការស្រុតចុះយ៉ាងលឿនទៅក្នុងរបបផ្តាច់ការពេញទី»ឬ Descent Into Outright Dictatorship។
អ្នកស្រី Deborah មិនទាន់ឆ្លើយតបសំណួររបស់ VOA ដែលបានផ្ញើតាមសារ Email មកដល់ល្ងាចថ្ងៃសុក្រនេះ។
ការបិទទ្វាររបស់កាសែត The Cambodia Daily ត្រូវអ្នកតាមដានស្ថានការណ៍កម្ពុជាមើលឃើញថា ជាព្រឹត្តការណ៍នៃការផ្តាច់ធាតុសំខាន់មួយសម្រាប់ដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា នៅគ្រាដែលរដ្ឋាភិបាលក៏បានបង្រ្កាបអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ដែលទទួលថវិកាពីរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិកដើម្បីពង្រឹងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។
មុនការបិទទ្វារកាសែតដដែលនេះ អាជ្ញាធរកម្ពុជា បានចាប់ខ្លួន លោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលត្រូវបានរំលាយតាមបណ្តឹងរបស់រដ្ឋាភិបាលហើយក៏បានហាមឃាត់ការផ្សាយបន្តព័ត៌មានរបស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយដែលគាំទ្រដោយរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិកដែលរួមមាន វិទ្យុអាសេរី (RFA) សំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក (VOA) និងវិទ្យុសំឡេងប្រជាធិបតេយ្យ (VOD)។
លោក កឹម សុខា ត្រូវបានចាប់ខ្លួនទាំងយប់អាធ្រាត្រពីបទសង្ស័យថា លោកបានរួមគំនិតជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកប៉ុនប៉ងផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ ដែលស្មើនឹងបទល្មើសក្បត់ជាតិ។
បន្ទាប់ពីការបង្រ្កាបយ៉ាងចាស់ដៃរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា មកលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យនេះអង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន (Reporters Without Borders) បានចេញរបាយការណ៍មួយដោយបានចាត់ទុកការបង្រ្កាបរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមកលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយថា ជាទង្វើនាំមកនូវមហន្តរាយដល់សារព័ត៌មានឯករាជ្យនៅកម្ពុជា។
របាយការណ៍បានរិះគន់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែលដឹកនាំដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន ថាបាន «យាយីនិងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើអ្នកកាសែតដោយការចាប់ខ្លួនចោទប្រកាន់និងដាក់សម្ពាធដោយមិនផ្តល់ប័ណ្ណសារព័ត៌មានដើម្បីធ្វើឲ្យពួកគេ មិនអាចឬពិបាកយកព័ត៌មានបានជាដើម»៕
