វ៉ាស៊ីនតោន —
ក្រុមអ្នកវិភាគក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបាននិយាយថា ប្រទេសចិនព្យាយាមបញ្ជាក់ការគាំទ្ររបស់ខ្លួនចំពោះរដ្ឋាភិបាលនិងគណបក្សកាន់អំណាចនៅកម្ពុជាដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តជិតស្និទ្ធរបស់ខ្លួនក្នុងពេលដែលបណ្តាប្រទេសលោកខាងលិចនៅមិនទាន់បង្ហាញការគាំទ្រដល់លទ្ធផលបោះឆ្នោតក្នុងប្រទេសកម្ពុជានៅឡើយ។ ពីរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន លោកសុខ ខេមរានៃវីអូអេបានពិនិត្យមើលទំនាក់ទំនងចិននិងកម្ពុជា ហើយនឹងគោលនយោបាយចិនចំពោះកម្ពុជាចុងក្រោយនេះ។
ក្រោយពេលដែលលោកវ៉ាង យី រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិន បានបញ្ជាក់ជំហររបស់ខ្លួនចុងក្រោយថា ប្រទេសចិនចង់ឃើញគណបក្សដែលឈ្នះឆ្នោតដោះស្រាយបញ្ហារវាងគ្នាដោយសន្តិវិធីឲ្យបានឆាប់ដើម្បីបង្កើតសភានិងរដ្ឋាភិបាលថ្មីនោះ ក្រុមអ្នកវិភាគក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមួយចំនួនបានអះអាងថា ជំហរនយោបាយចិនចុងក្រោយនេះជាការគាំទ្រដល់គណបក្សគ្រប់គ្រងប្រទេសរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន ក្នុងពេលដែលប្រទេសលោកខាងលិច រួមទាំងស.រ.អា.មិនទាន់គាំទ្រលទ្ធផលបោះឆ្នោតដោយសារតែមានការរារាំងដោយភាពមិនប្រក្រតីនៃការបោះឆ្នោតនិង និងការអះអាងខុសគ្នាអំពីលទ្ធផលបោះឆ្នោត។
លោកបណ្ឌិតឡៅ ម៉ុងហៃ អ្នកវិភាគឯករាជ្យនៅកម្ពុជា អះអាងថា ទស្សនកិច្ចរបស់លោកវ៉ាង យី រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិន និងការបញ្ជាក់ពីជំហររបស់ចិននេះជាការជួយដល់គណបក្សប្រជាជន និងរដ្ឋាភិបាលដែលចិនទុកចិត្តនៅពេលដែលគ្មានការគាំទ្រពីបស្ចឹមប្រទេសទៅលើការបោះឆ្នោតនៅឡើយនោះ។
លោកនិយាយថា៖ «ក្នុងកាលៈទេសៈនេះ ខ្ញុំយល់ថា ជាការជួយពង្រឹងការទុកចិត្តលើខ្លួនឯងរបស់គណបក្សប្រជាជន ព្រោះក្រោយការបោះឆ្នោតមានរដ្ឋាភិបាលនិងគណបក្សបរទេសតិចណាស់ដែលទទួលស្គាល់ថា ការបោះឆ្នោតមានលក្ខណៈត្រឹមត្រូវ សេរី និងយុត្តិធម៌ ហើយគាំទ្រជ័យជម្នះរបស់គណបក្សកាន់អំណាច»។
ស.រ.អា.និងប្រទេសលោកខាងលិចជាច្រើននៅទទូចឲ្យមានការស៊ើបអង្កេតពីភាពមិនប្រក្រតី ដែលគេចាត់ទុកថា មានលក្ខណៈធ្ងន់ធ្ងរ ព្រោះគណបក្សកាន់អំណាចរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែននិងគណបក្សជំទាស់របស់លោកសម រង្ស៉ីនិងលោកកឹម សុខាអះអាងផ្ទុយគ្នាថា ខ្លួនឈ្នះឆ្នោត ហើយអាចបង្កើតរដ្ឋាភិបាលរៀងៗខ្លួនបាន។ បញ្ហាប្រទាញប្រទង់នេះត្រូវគេគិតថា អាចនឹងធ្វើឲ្យជាប់គាំងការបង្កើតរដ្ឋសភាថ្មី និងរដ្ឋាភិបាលថ្មី។
លោកឡៅ ម៉ុងហៃបានអះអាងថា ប្រទេសកម្ពុជាតាមរយៈការបោះឆ្នោតហ្នឹង ហាក់ដូចជាមានការចាក់ឫសមាំផ្នែកប្រជាធិបតេយ្យ។ ហើយគំនិតប្រជាធិបតេយ្យនេះអាចឆ្លងទៅប្រទេសដទៃៗទៀត ដែលរាលដាលពីមួយទៅមួយទៀត ដូចជាបដិវត្តនៅប្រទេសអារ៉ាប់ ។
លោកនិយាយថា៖ «នេះវាអាចឆ្លងទៅវៀតណាម ឡាវ ទៅដល់ចិនអញ្ចឹងទៅ។ រឿងនេះគ្រាន់តែជាបញ្ហាពេលវេលាប៉ុណ្ណោះ។ ហើយជាពិសេសគេឃើញស្រាប់ហើយក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើង តួនាទីរបស់យុវជនហ្នឹងឯង។ វៀតណាមក៏មានក្រុមយុវជន ចិនក៏អញ្ចឹង»។
លោកសុខ ទូច សកលវិទ្យាធិការខេមរៈនិងជាអ្នកវិភាគមួយរូបបានអះអាងថា ប្រទេសចិនមិនចង់បាត់ឥទ្ធិពលលើកម្ពុជាទេជាពិសេសនៅពេលដែលប្រទេសភូមាបានធ្វើកំណែទំរង់ទៅរកលោកខាងលិចទៅហើយនោះ។
លោកនិយាយថា៖ «ចិនយល់ថា ភូមិសាស្ត្រនយោបាយចិនត្រូវការកម្ពុជាព្រោះនៅក្នុងអាស៊ាន ចិនបាត់ភូមាមួយហើយ។ អញ្ចឹងចិនអត់មានឈរនៅទីណាទេគឺឈរនៅកម្ពុជា។ ក្នុងករណីចិនធ្វើនយោបាយខ្លាំងណាមួយ ឬក៏នយោបាយដែកថែបណាមួយ ចិននឹងបាត់កម្ពុជា។ នៅពេលថ្ងៃអនាគតនៅពេលគណបក្សណាមួយទៀតឡើងមកកាន់កាប់អំណាច ពេលនោះនឹងមានការទន់ខ្សោយក្នុងកិច្ចការទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិរវាងចិននិងកម្ពុជា»។
លោកថ្លែងថា ចិនបានប្រើគោលនយោបាយទន់ភ្លន់កាលពីថ្ងៃអង្គារក្នុងការអំពាវនាវឲ្យភាគីទាំងពីរដោះស្រាយបញ្ហាដោយសន្តិវិធីនោះគឺចិនមានគោលបំណងថា ទោះបីជាគណបក្សណាមួយឈ្នះនៅថ្ងៃអនាគត ក៏ចិននៅតែមានទំនាក់ទំនងដែរ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក អ៊ូ វីរៈ នាយកមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា បានអះអាងថា ការបញ្ជាក់របស់ចិនគឺចង់បង្កើនទំនាក់ទំនងជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ តែមិនអាចដើរតួសម្របសម្រួលការរាំងស្ទះនយោបាយនៅកម្ពុជាបានទេ នៅពេលពលរដ្ឋខ្មែរយល់ថា ប្រទេសចិនដែលជាប្រទេសកុំម្មុយនីស្តគឺមិនសំខាន់ដូចស.រ.អា.និងបស្ចឹមប្រទេសដែលកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនោះ។
លោកនិយាយថា៖ «ខ្ញុំថា ចិនអត់មានឥទ្ធិពលមកលើប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរហើយមកលើគណបក្សប្រឆាំងទេ ដោយសារទី១ គណបក្សប្រឆាំងមិនទុកចិត្តចិន។ ទី២ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរក៏មិនសូវឲ្យតម្លៃទៅប្រទេសចិនប៉ុន្មានដែរនៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរយើងច្រើនមើលទៅស.រ.អា.ហើយនឹងសហភាពអឺរ៉ុប ដែលជាប្រទេសជឿនលឿន ហើយធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋទុកចិត្ត ហើយឲ្យតម្លៃ។ ដូច្នេះខ្ញុំមើលទៅការអំពាវនាវរបស់ចិនប្រហែលជាមិនសូវមានឥទ្ធិពលនៅលើស្ថានភាពនយោបាយកម្ពុជាក្នុងពេលបច្ចុប្បន្នទេ»។
តំណាងគណបក្សនយោបាយទាំងពីរបានចាប់ផ្តើមចរចាគ្នាឡើងវិញកាលពីថ្ងៃអង្គារ ក្រោយពេលដែលមានការគាំងដំណើរមួយរយៈពេល ដោយសារភាគីទាំងពីរមិនចុះសម្រុងគ្នាលើការបង្កើតគណៈកម្មការឯករាជ្យមួយដើម្បីដោះស្រាយភាពមិនប្រក្រតីក្នុងការបោះឆ្នោតនោះ។ ការវិលមកកាន់តុចរចានេះកើតឡើង ប៉ុន្មានម៉ោងប៉ុណ្ណោះមុនពេលដែលលោករដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិនវ៉ាង យីបំពេញទស្សនកិច្ចផ្លូវការពីរថ្ងៃក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលគេគិតថា ជាប្រទេសយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ចិនក្នុងតំបន់ដែលស.រ.អា.កំពុងងាកបែរមកផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់។
ប្រទេសចិនមានទំនាក់ទំនងជិតដិតជាមួយកម្ពុជាយូរលង់ណាស់មកហើយ ជាពិសេស សម័យអតីតព្រះមហាវីរៈក្សត្រសម្តេចឪ ព្រះនរោត្តមសីហនុ។ ចិនជាប្រទេសផ្តល់ជំនួយនិងវិនិយោគដ៏ធំជាងគេសម្រាប់កម្ពុជា៕
ក្រោយពេលដែលលោកវ៉ាង យី រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិន បានបញ្ជាក់ជំហររបស់ខ្លួនចុងក្រោយថា ប្រទេសចិនចង់ឃើញគណបក្សដែលឈ្នះឆ្នោតដោះស្រាយបញ្ហារវាងគ្នាដោយសន្តិវិធីឲ្យបានឆាប់ដើម្បីបង្កើតសភានិងរដ្ឋាភិបាលថ្មីនោះ ក្រុមអ្នកវិភាគក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមួយចំនួនបានអះអាងថា ជំហរនយោបាយចិនចុងក្រោយនេះជាការគាំទ្រដល់គណបក្សគ្រប់គ្រងប្រទេសរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន ក្នុងពេលដែលប្រទេសលោកខាងលិច រួមទាំងស.រ.អា.មិនទាន់គាំទ្រលទ្ធផលបោះឆ្នោតដោយសារតែមានការរារាំងដោយភាពមិនប្រក្រតីនៃការបោះឆ្នោតនិង និងការអះអាងខុសគ្នាអំពីលទ្ធផលបោះឆ្នោត។
លោកបណ្ឌិតឡៅ ម៉ុងហៃ អ្នកវិភាគឯករាជ្យនៅកម្ពុជា អះអាងថា ទស្សនកិច្ចរបស់លោកវ៉ាង យី រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិន និងការបញ្ជាក់ពីជំហររបស់ចិននេះជាការជួយដល់គណបក្សប្រជាជន និងរដ្ឋាភិបាលដែលចិនទុកចិត្តនៅពេលដែលគ្មានការគាំទ្រពីបស្ចឹមប្រទេសទៅលើការបោះឆ្នោតនៅឡើយនោះ។
លោកនិយាយថា៖ «ក្នុងកាលៈទេសៈនេះ ខ្ញុំយល់ថា ជាការជួយពង្រឹងការទុកចិត្តលើខ្លួនឯងរបស់គណបក្សប្រជាជន ព្រោះក្រោយការបោះឆ្នោតមានរដ្ឋាភិបាលនិងគណបក្សបរទេសតិចណាស់ដែលទទួលស្គាល់ថា ការបោះឆ្នោតមានលក្ខណៈត្រឹមត្រូវ សេរី និងយុត្តិធម៌ ហើយគាំទ្រជ័យជម្នះរបស់គណបក្សកាន់អំណាច»។
ស.រ.អា.និងប្រទេសលោកខាងលិចជាច្រើននៅទទូចឲ្យមានការស៊ើបអង្កេតពីភាពមិនប្រក្រតី ដែលគេចាត់ទុកថា មានលក្ខណៈធ្ងន់ធ្ងរ ព្រោះគណបក្សកាន់អំណាចរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែននិងគណបក្សជំទាស់របស់លោកសម រង្ស៉ីនិងលោកកឹម សុខាអះអាងផ្ទុយគ្នាថា ខ្លួនឈ្នះឆ្នោត ហើយអាចបង្កើតរដ្ឋាភិបាលរៀងៗខ្លួនបាន។ បញ្ហាប្រទាញប្រទង់នេះត្រូវគេគិតថា អាចនឹងធ្វើឲ្យជាប់គាំងការបង្កើតរដ្ឋសភាថ្មី និងរដ្ឋាភិបាលថ្មី។
លោកឡៅ ម៉ុងហៃបានអះអាងថា ប្រទេសកម្ពុជាតាមរយៈការបោះឆ្នោតហ្នឹង ហាក់ដូចជាមានការចាក់ឫសមាំផ្នែកប្រជាធិបតេយ្យ។ ហើយគំនិតប្រជាធិបតេយ្យនេះអាចឆ្លងទៅប្រទេសដទៃៗទៀត ដែលរាលដាលពីមួយទៅមួយទៀត ដូចជាបដិវត្តនៅប្រទេសអារ៉ាប់ ។
លោកនិយាយថា៖ «នេះវាអាចឆ្លងទៅវៀតណាម ឡាវ ទៅដល់ចិនអញ្ចឹងទៅ។ រឿងនេះគ្រាន់តែជាបញ្ហាពេលវេលាប៉ុណ្ណោះ។ ហើយជាពិសេសគេឃើញស្រាប់ហើយក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើង តួនាទីរបស់យុវជនហ្នឹងឯង។ វៀតណាមក៏មានក្រុមយុវជន ចិនក៏អញ្ចឹង»។
លោកសុខ ទូច សកលវិទ្យាធិការខេមរៈនិងជាអ្នកវិភាគមួយរូបបានអះអាងថា ប្រទេសចិនមិនចង់បាត់ឥទ្ធិពលលើកម្ពុជាទេជាពិសេសនៅពេលដែលប្រទេសភូមាបានធ្វើកំណែទំរង់ទៅរកលោកខាងលិចទៅហើយនោះ។
លោកនិយាយថា៖ «ចិនយល់ថា ភូមិសាស្ត្រនយោបាយចិនត្រូវការកម្ពុជាព្រោះនៅក្នុងអាស៊ាន ចិនបាត់ភូមាមួយហើយ។ អញ្ចឹងចិនអត់មានឈរនៅទីណាទេគឺឈរនៅកម្ពុជា។ ក្នុងករណីចិនធ្វើនយោបាយខ្លាំងណាមួយ ឬក៏នយោបាយដែកថែបណាមួយ ចិននឹងបាត់កម្ពុជា។ នៅពេលថ្ងៃអនាគតនៅពេលគណបក្សណាមួយទៀតឡើងមកកាន់កាប់អំណាច ពេលនោះនឹងមានការទន់ខ្សោយក្នុងកិច្ចការទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិរវាងចិននិងកម្ពុជា»។
លោកថ្លែងថា ចិនបានប្រើគោលនយោបាយទន់ភ្លន់កាលពីថ្ងៃអង្គារក្នុងការអំពាវនាវឲ្យភាគីទាំងពីរដោះស្រាយបញ្ហាដោយសន្តិវិធីនោះគឺចិនមានគោលបំណងថា ទោះបីជាគណបក្សណាមួយឈ្នះនៅថ្ងៃអនាគត ក៏ចិននៅតែមានទំនាក់ទំនងដែរ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក អ៊ូ វីរៈ នាយកមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា បានអះអាងថា ការបញ្ជាក់របស់ចិនគឺចង់បង្កើនទំនាក់ទំនងជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ តែមិនអាចដើរតួសម្របសម្រួលការរាំងស្ទះនយោបាយនៅកម្ពុជាបានទេ នៅពេលពលរដ្ឋខ្មែរយល់ថា ប្រទេសចិនដែលជាប្រទេសកុំម្មុយនីស្តគឺមិនសំខាន់ដូចស.រ.អា.និងបស្ចឹមប្រទេសដែលកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនោះ។
លោកនិយាយថា៖ «ខ្ញុំថា ចិនអត់មានឥទ្ធិពលមកលើប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរហើយមកលើគណបក្សប្រឆាំងទេ ដោយសារទី១ គណបក្សប្រឆាំងមិនទុកចិត្តចិន។ ទី២ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរក៏មិនសូវឲ្យតម្លៃទៅប្រទេសចិនប៉ុន្មានដែរនៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរយើងច្រើនមើលទៅស.រ.អា.ហើយនឹងសហភាពអឺរ៉ុប ដែលជាប្រទេសជឿនលឿន ហើយធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋទុកចិត្ត ហើយឲ្យតម្លៃ។ ដូច្នេះខ្ញុំមើលទៅការអំពាវនាវរបស់ចិនប្រហែលជាមិនសូវមានឥទ្ធិពលនៅលើស្ថានភាពនយោបាយកម្ពុជាក្នុងពេលបច្ចុប្បន្នទេ»។
តំណាងគណបក្សនយោបាយទាំងពីរបានចាប់ផ្តើមចរចាគ្នាឡើងវិញកាលពីថ្ងៃអង្គារ ក្រោយពេលដែលមានការគាំងដំណើរមួយរយៈពេល ដោយសារភាគីទាំងពីរមិនចុះសម្រុងគ្នាលើការបង្កើតគណៈកម្មការឯករាជ្យមួយដើម្បីដោះស្រាយភាពមិនប្រក្រតីក្នុងការបោះឆ្នោតនោះ។ ការវិលមកកាន់តុចរចានេះកើតឡើង ប៉ុន្មានម៉ោងប៉ុណ្ណោះមុនពេលដែលលោករដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិនវ៉ាង យីបំពេញទស្សនកិច្ចផ្លូវការពីរថ្ងៃក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលគេគិតថា ជាប្រទេសយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ចិនក្នុងតំបន់ដែលស.រ.អា.កំពុងងាកបែរមកផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់។
ប្រទេសចិនមានទំនាក់ទំនងជិតដិតជាមួយកម្ពុជាយូរលង់ណាស់មកហើយ ជាពិសេស សម័យអតីតព្រះមហាវីរៈក្សត្រសម្តេចឪ ព្រះនរោត្តមសីហនុ។ ចិនជាប្រទេសផ្តល់ជំនួយនិងវិនិយោគដ៏ធំជាងគេសម្រាប់កម្ពុជា៕
