ការមិនអាចទទួលបានឋានៈអនុគ្រោះពន្ធទូទៅរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ឬហៅថា GSP អាចធ្វើឲ្យកម្ពុជាបាត់បង់លទ្ធភាពប្រកួតប្រជែងជាមួយប្រទេសជិតខាងក្នុងការនាំទំនិញចេញទៅក្រៅប្រទេស។ នេះបើតាមអ្នកពាក់ព័ន្ធក្នុងវិស័យពាណិជ្ជកម្ម។
ប្រទេសកម្ពុជាមិនទាន់ទទួលបានការបន្តឡើងវិញនូវឋានៈអនុគ្រោះពន្ធ GSP ដែលបានផុតកំណត់កាលពីចុងឆ្នាំ២០២០ ដោយសារស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាមិនទាន់ប្រសើរឡើង។
ប្រធានសភាពាណិជ្ជកម្មអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា លោក Casey Barnett ប្រាប់វីអូអេក្នុងបទសម្ភាសន៍មួយកាលពីថ្ងៃសុក្រ ទី១៧ ខែមករា ថា វាជាហានិភ័យធំមួយសម្រាប់កម្ពុជា ប្រសិនបើប្រទេសនេះ មិនអាចទទួលបានឋានៈអនុគ្រោះពន្ធ GSP។ លោកលើកហេតុផលថា GSP អាចធ្វើឲ្យកម្ពុជាមានលទ្ធភាពប្រកួតប្រជែងជាមួយបណ្តាប្រទេសផ្សេងទៀតក្នុងការនាំទំនិញចេញទៅទីផ្សារសហរដ្ឋអាមេរិក។
លោកថ្លែងថា៖ «បើសិនជាគ្មាន GSP ទេ នោះគ្រោះថ្នាក់សម្រាប់កម្ពុជាគឺនៅត្រង់ថា ប្រទេសផ្សេងទៀតដែលមានកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ឬក៏ក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងតំបន់ជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក អាចមានភាពអនុគ្រោះខាងពន្ធ។ ដួច្នេះ នៅក្នុងករណីដែលវៀតណាម មានលទ្ធភាពអនុគ្រោះតាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ប៉ុន្តែប្រទេសកម្ពុជាមិនមាន នោះហើយជាការចាញ់ប្រៀបសម្រាប់កម្ពុជា»។
លោកបន្ថែមថា៖ «ដូច្នេះ បើគ្មាន GSP ហានិភ័យគឺថា ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ឯទៀត ដែលមានការទាក់ទាញនៃកម្លាំងពលកម្ម នឹងមានលទ្ធភាពទាក់ទាញការធ្វើជំនួញ និងការបណ្តាក់ទុន បើធៀបនឹងប្រទេសកម្ពុជា។ ការណ៍នេះ គឺជាហានិភ័យចម្បងមួយ។ ដូច្នេះ GSP អាចនាំកម្ពុជាឲ្យមានទីតាំងប្រកួតប្រជែងជាមួយនឹងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ដទៃទៀត ហើយក៏អាចផ្តល់ឲ្យកម្ពុជានូវអត្រាយកពន្ធទាបជាងប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍ដទៃទៀតដែរ»។
បើតាមលោក Casey បើកម្ពុជាទទួលបាន GSP នោះប្រទេសនេះនឹងទទួលបានប្រយោជន៍យ៉ាងច្រើនសម្រាប់សេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួន ព្រោះផលប្រយោជន៍ផ្នែកពន្ធ ដោយមិនគិតដល់ការចាកចេញរបស់កម្ពុជាពីក្រុមប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍តិចតួច។
លោកថ្លែងថា៖ «ទោះបីជាកម្ពុជាពិតជាជិតចាកចេញពី [ក្រុមប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍តិចតួច]ក៏ដោយ ក៏អត្រាពន្ធទាបនឹងហុចប្រយោជន៍ខ្លាំងណាស់ដល់កម្ពុជា។ នេះបើតាមខ្ញុំស្មានមើលទៅ។ យើងឃើញថា ប្រទេសថៃ សូម្បីតែមកដល់ពេលថ្មីៗនេះ គេនៅតែទទួលបានប្រយោជន៍ពីរឿងពន្ធនេះតាមរយៈ GSP។ ដូច្នេះ ប្រសិនបើថៃអាចទទួលបានផលប្រយោជន៍ពី GSP កាលពីមុនក្នុងកម្រិតអភិវឌ្ឍន៍បែបនេះ នេះមានន័យថា វានៅមានពេលច្រើនតទៅទៀតសម្រាប់កម្ពុជាដើម្បីទទួលប្រយោជន៍របៀបនេះ»។
វីអូអេបានព្យាយាមទាក់ទងសុំការអត្ថាធិប្បាយពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងពាណិជ្ជកម្មលោកប៉ែន សុវិជាតិតាមប្រព័ន្ធទូរសព្ទ ប៉ុន្តែមិនអាចទាក់ទងបាននៅឡើយទេ។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សកាន់អំណាចលោកសុខ ឥសាន បានអះអាងកន្លងមកថា ប្រទេសកម្ពុជា ដែលកំពុងមានស្ថិរភាពនយោបាយ ហើយពោរពេញដោយការអភិវឌ្ឍឥតឈប់ឈរនោះ កំពុងរំកិលខ្លួនចេញពីក្រុមប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍តិចតួច។ ការណ៍នេះធ្វើឲ្យការទទួលបានឬមិនទទួលបានឋានៈអនុគ្រោះពន្ធផ្សេងៗគឺជារឿងធម្មតាសម្រាប់កម្ពុជា។
ប៉ុន្តែ អ្នកគ្រប់គ្រងកម្មវិធីការងារនៃអង្គការសង់ត្រាល់ លោក ឃុន ថារ៉ូ យល់ឃើញថា នៅតំណាក់កាលនេះ ការទទួលបានមកវិញនូវឋានៈអនុគ្រោះពន្ធ GSP របស់អាមេរិក គឺស្ថិតក្នុងស្ថានភាពមិនប្រាកដប្រជា ដោយសារតែការផ្លាស់ប្តូរប្រធានាធិបតី។ លោកបន្ថែមថា អ្វីដែលកម្ពុជាគួរធ្វើនោះ គឺការគិតគូរកែលម្អឡើងវិញនូវស្ថានភាពនៃការគោរពសិទ្ធិមនុស្សដែលជាតម្រូវការចាំបាច់ក្នុងការទទួលបានឋានៈអនុគ្រោះពន្ធនេះ។
លោកថ្លែងថា៖ «អ្វីដែលយើងត្រូវត្រៀមខ្លួនគឺថា យើងត្រូវតែពិនិត្យមើលឡើងវិញអំពីសមត្ថភាពរបស់យើង នៅក្នុងការផលិត ហើយបញ្ហានេះ វាពាក់ព័ន្ធទៅនឹងវិស័យឯកជន ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងលក្ខខណ្ឌនៃការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិការងារ ដែលជាលក្ខណៈវិនិច័្ឆយចម្បងនៅក្នុងការត្រៀមខ្លួន ដើម្បីទទួលបាននូវប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ GSP។ អ៊ីចឹង យើងត្រៀមលក្ខណៈយើងឲ្យបានរួចរាល់។ បញ្ហាគឺនៅត្រង់ថា ថាតើកំឡុងពេលដែលមិនទទួលបានប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ GSP ហ្នឹង តើយើងមានសមត្ថភាពប៉ុណ្ណានៅក្នុងការនាំចេញ?»។
បើតាមរបាយការណ៍ស្ទង់មតិនៃបរិយាកាសវិនិយោគរបស់សភាពាណិជ្ជកម្មអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា ចេញផ្សាយកាលពីខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ២០២៤ ការនាំចេញរបស់កម្ពុជាមានទំនិញសំខាន់ៗដូចជា ផលិតផលកាត់ដេរ កសិកម្ម សម្ភារៈធ្វើដំណើរ គ្រឿងម៉ាស៊ីនអគ្គិសនីនិងស្បែកជើង ហើយនៅក្នុងរយៈពេល៩ខែនៃឆ្នាំ២០២៤ តម្លៃនៃការនាំចេញកើនដល់ជិត២០ពាន់លានដុល្លារអាមេរិកដែលមានកំណើន១៧ភាគរយ ធៀបនឹងតម្លៃនាំចេញចំនួនជិត១៧ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក កាលពីឆ្នាំ២០២៣។
របាយការណ៍ដដែលបានបង្ហាញថា នៅឆ្នាំ២០២៣ គោលដៅនៃការនាំចេញរបស់កម្ពុជា គឺសហរដ្ឋអាមេរិកមាន៣៨ភាគរយ សហភាពអឺរ៉ុប១៩ភាគរយ និងគោលដៅផ្សេងមានចំនួន៤៣ភាគរយ។ នៅឆ្នាំ២០២២ អាមេរិកជាទីផ្សារសម្រាប់ការនាំចេញរបស់កម្ពុជាដែលស្មើនឹង៤០ភាគរយ ហើយការនាំចេញទៅសហភាពអឺរ៉ុបស្មើនឹង២០ភាគរយ និងទីផ្សារដទៃទៀតមានចំណែក ៣៨ភាគរយ៕
វេទិកាបញ្ចេញមតិ