ការខ្វះខាតទឹកដ៏ធ្ងន់ធ្ងរបានកំពុងតែគំរាមគំហែងជីវិត និងជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជនរាប់លាននាក់នៅមជ្ឈឹមបូព៌ា ក្នុងពេលដែលតំបន់នេះមានប្រជាជនកើនឡើងកាន់តែខ្លាំង ប្រឈមការផ្លាស់ប្តូរអាកាសធាតុ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធមិនល្អ និងការប្រើប្រាស់ទឹកគ្មានប្រសិទ្ធិភាពក្នុងវិបត្តិដែលកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរនេះ។
ពួកពលករបានទុកទឹកផ្កាឈូកឲ្យហូរចោលនៅក្លឹប Gazeera ដ៏ប្រណីតរបស់ក្រុងគែរ នៅខណៈពេលដែលពួកគាត់អង្គុយផឹកទឹកតែ និងជជែកគ្នាលេង។ បរិមាណទឹកជាច្រើនបានចោលចូលទៅក្នុងប្រព័ន្ធលូ ខណៈពេលដែលបំពង់ទឹកនៅផ្នែកខ្លះនៃក្រុងគែរ និងតំបន់ជាយក្រុងបានរីងស្ងួត។
ហូសសាម អាបដែល រ៉ាហ្សាខ (Hossam Abdel Razaq) ដែលជាប្រជាជនរស់នៅសង្កាត់ក្រខ្សត់ ហ្សូខាក ប្លាត (Zokak al Blat) នៃក្រុងគែរ បានរអ៊ួឲ្យដឹងថា ស្ទើរគ្រប់ពេលទៅហើយ នៅក្នុងតំបន់របស់គាត់ សូម្បីតែនៅក្នុងបំពង់ទឹករបស់រដ្ឋ ក៏លែងមានទឹកហូរទៀតទេ។ គាត់បានបន្តទៀតថា ស្រ្តីមេផ្ទះត្រូវដើរផ្លូវដ៏ឆ្ងាយដើម្បីទៅទិញទឹកដ៏មានតម្លៃពីអ្នកលក់ក្នុងស្រុក។
គាត់បាននិយាយថា ទឹកមិនបានទៅដល់កន្លែងរស់នៅរបស់គាត់ទាល់តែសោះ ហើយនៅពេលដែលមានទឹកចេញចំនួនប្រាំនាទី ក្មេងៗនាំគ្នារត់ទៅរកក្បាលរ៉ូប៊ីណេដើម្បីផឹក។ គាត់បន្ថែមថា ស្ត្រីជាច្រើនទៅទិញទឹកពីក្រុមហ៊ុនក្នុងតម្លៃ២៥សេន ដើម្បីអាចឲ្យគាត់យកទៅផ្ទះសម្រាប់ការចម្អិននិងផឹក។
ស្ថិតិផ្លូវការមួយរបស់រដ្ឋាភិបាលអេហ្ស៊ីបបង្ហាញថា ក្នុងមួយឆ្នាំប្រទេសទាំងមូលប្រើប្រាស់ទឹកអស់៥៥ពាន់លានម៉ែត្រគូប ហើយ៨៧%នៃបរិមាណ ទឹកទាំងអស់នេះគឺមកពីទន្លេនីល (Nile)។ ប៉ុន្តែជម្លោះជាមួយប្រទេសជិតខាងដែលសិ្ថតនៅដើមទឹកទន្លេអាចនឹងបង្កើតឲ្យមានភាពតានតឹង និងអាចធ្វើឲ្យវិបត្តិកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ។
ប្រទេសទាំងនោះដែលរួមមានអេត្យូពី (Ethiopia) កេនយ៉ា (Kenya) អ៊ូហ្គង់ដា (Uganda) និងសូដង់ខាងត្បូង (South Sudan) បាននិយាយថា ពួកគេគួរតែទទួលបាននូវចំណែកធំលើទឹករបស់ទន្លេនីល។ អេហ្ស៊ីប និងសូដង់ទទូចថា កិច្ចព្រងព្រៀងរបស់អាណានិគមអង់គ្លេសបានផ្តល់សិទ្ធិឲ្យពួកគេប្រើប្រាស់ទឹកភាគច្រើននៃទន្លេនីល។
អូម៉ា អាសរ (Omar Ashour) ជាសាស្ត្រាចារ្យផែ្នកវិទ្យាសាស្រ្តនយោបាយនៃមហាវិទ្យាល័យអ៊ិចធឺ (University of Exeter) នៅចក្រភពអង់គ្លេស បាននិយាយថា ប្រទេសអេហ្ស៊ីបកំពុងរងផលលំបាកពីភាពមិនអើពើរបស់ខ្លួនអស់ជាច្រើនឆ្នាំចំពោះប្រទេសជិតខាងដែលសិ្ថតនៅភាគខាងត្បូង។ លោកពន្យល់ថា៖
«អ្វីដែលយើងទទួលនូវពេលនេះគឺជាលទ្ធផលដែលបានពីការធ្វើគោលនយោបាយការបរទេសមិនល្អមួយដែលធ្វើឡើងអស់រាប់ទសវត្សសម្រាប់អាហ្រ្វិកកណ្តាល និងប្រទេសជិតខាងនៅភាគខាងត្បូង។ នៅក្នុងរយៈពេលការគ្រប់គ្រងរបស់ ហូស្នី ម៉ូប៉ារ៉ាក់ (Hosni Mubarak) ដែលជាអតីតប្រធានាធីបតីអេហ្ស៊ីប គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ផេ្សងៗសហប្រតិបតិ្តការនានា ត្រូវបានគេបំភ្លេចចោលទាំងស្រុង ហើយបន្ថែមពីនេះ អេហ្ស៊ីបមានផ្នត់គំនិតថាខ្លួនខ្ពង់ខ្ពស់លើសប្រទេសជិតខាង (superiority-inferiority complex) បានឆ្លុះបញ្ជាំងនៅក្នុងទំនាក់ទំនងការបរទេសទៅលើប្រទេសជិតខាងដែលសិ្ថតនៅភាគខាងត្បូង ជាពិសេសចំពោះប្រទេសអេត្យូពី រវ៉ាន់ដា សូដង់ខាងត្បូង និងសូដង់។ លើសពីនេះ ពួកគេតែងសន្មតថា ដោយសារប្រទេសជិតខាងខាងត្បូងជាធ្លាប់ជាសម្ព័ន្ធមិត្តនឹងអេហ្ស៊ីប ក្នុងសម័យកាលគ្រប់គ្រងរបស់ប្រធានាធិបតី ហ្គាម៉ាល អាបដេល ណាសឺ (Gamal Abdel Nasser) ពួកគេនឹងនៅតែជាមិត្តរហូត ទោះបីជាអេហ្ស៊ីបធ្វើយ៉ាងម៉េចចំពោះពួកគេក៏ដោយ»។
អាសរ បានបញ្ជាក់ទៀតថា ក្រុមមេដឹកនាំវ័យក្មេងពីបដិវត្តន៍ខែមករារបស់ប្រទេស បានចូលទៅជួបប្រធានាធិបតីរបស់ អេត្យូពី និង អ៊ូហ្គង់ដា ក្នុងកាយវិការបង្ហាញសុឆន្ទៈដើម្បីធ្វើការកែតម្រូវឡើងវិញនូវចំណងរបស់ប្រទេសទាំងពីរដែលកំពុងមានភាពតានតឹង។ គាត់បានសង្កត់ធ្ងន់ថា បញ្ហាទឹក គឺ «ជារឿងរសើបជាងគេបំផុតមួយនៃបញ្ហាសន្តិសុខជាតិនិងគោលនយោបាយនានារបស់អេហ្ស៊ីប»។
នៅឯនាយម្ខាងទៀតនៃសមុទ្រក្រហម ក្នុងប្រទេសយេម៉ែន (Yemen)ដែលហែកហួរដោយសង្គ្រាមឯណោះវិញ ប្រជាជននៃរដ្ឋធានីសាណា បានប្រាប់វីអូអេថា ទឹករដ្ឋកម្រនឹងមកដល់ផ្ទះពួកគាត់ទៀតទាត់ណាស់ ដូច្នេះហើយពូកគាត់ត្រូវបង្ខំចិត្តបង់ប្រាក់ឲ្យគេអូសទឹកតាមរទេះពីខាងក្រៅទីក្រុងមក។
ស្ថិតិរបស់កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍នៃអង្កការសហប្រជាជាតិបានបង្ហាញថា កម្រិតនៃតំបន់ដង្ហើមទឹកសំខាន់ៗចំនួន២១របស់យេម៉ែន ជាមធ្យមធ្លាក់ចុះ៧ម៉ែត្រក្នុងមួយឆ្នាំ។ ការណ៍នេះបណ្តាលឲ្យមានអ្នកជំនាញមួយចំនួននិយាយថា ប្រទេសនឹងអស់ទឹកផឹកក្នុងរយៈពេលប្រាំទៅដប់ឆ្នាំខាងមុខ។
ហាឃីម អាលម៉ាស្មារី (Hakim Almasmari) ជានិពន្ធនាយករបស់កាសែត Yemen Post បាននិយាយអះអាងថា តិចជាង១០ភាគរយនៃប្រទេសទទួលបានទឹកពីរដ្ឋ ហើយ រដ្ឋធានីសាណា (Sana) អាចនឹងក្លាយជារដ្ឋធានីដំបូងគេបង្អស់នៅលើពិភពលោកដែលអស់ទឹក។ គាត់បានសី្តបន្ទោសថា បញ្ហានេះ គឺបណ្តាលមកពីហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធមិនល្អ របស់ប្រទេសនិងមកពីវប្បធម៌នៃការដាំដើមខាត់ (qat) ដើម្បីផលិតណាកូទីងដ៏សន្ធឹកសន្ធាប់ទូទាំងប្រទេស។ គាត់និយាយថា៖
«ទី១គឺ នៅទីនេះគ្មានហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធណាមួយពិតបា្រកដែលអាចជួយក្នុងការទាញយកទឹកភ្លៀងមកប្រើប្រាស់ឲ្យបានត្រឹមត្រូវនោះទេ ហើយដូច្នេះទឹកដែលប្រើប្រាស់សព្វថ្ងៃនៅយេម៉ែន គឺជាទឹកក្រោមដី។ ៧០%នៃទឹកដែលបានមកនេះត្រូវបានប្រើប្រាស់សម្រាប់ដំណាំខាត់ ដែលជាប្រភេទថ្នាំញៀន ហើយគេឃើញថា ការដាំដំណាំនេះចេះតែមានការកើនឡើងជារៀងរាល់ថ្ងៃ»។
ហួសពីប្រទេសយេម៉ែនទៅខាងជើងទៀត គឺមានប្រទេសលីបង់ (Lebanon) និងប្រទេសស៊ីរី (Syria) ដែលមានភ្លៀងធ្លាក់ជាញឹកញាប់ជាង។ ប៉ុន្តែហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធមិនល្អបានបង្អាក់នូវការប្រមូលទឹកភ្លៀងយ៉ាងច្រើន ឲ្យហូរចោលទៅក្នុងសមុទ្រ។ លោកសាស្រ្តចារ្យ ឡូអ៊ីស ហូប៊ីខា (Louis Hobeika) បង្រៀនមុខវិជ្ជាសេដ្ឋកិច្ចនៅសាកលវិទ្យាល័យណូត្រឺដាម (Notre Dame) របស់លីបង់ បានចង្អុលបង្ហាញថា ទឹកគឺត្រូវបានកំណត់តម្លៃឲ្យថោក ដែលបានលើកទឹកចិត្តឲ្យប្រជាជនប្រើខ្ជះខ្ជាយ៖
«ប្រជាជនបានប្រើប្រាស់ទឹកមិនបានត្រឹមត្រូវដោយសារតែទឹកមានតម្លៃថោក ហើយនៅទីនេះគ្មានប្រដាប់វាស់វែងទេ។ ឧទាហរណ៍ នៅលីបង់ ពួកយើងមិនមានម៉ែត្រសម្រាប់វាស់វែងចំណុះទឹកប្រើប្រាស់នោះទេ។ ពួកយើងបង់ប្រាក់ប្រចាំខែ ដោយមិនបង់ទៅតាមចំនួនទឹកដែលប្រើនោះទេ ដែលមើលទៅជាដូចមិនទំនងសោះ។ កត្តានេះបានជំរុញឲ្យប្រជាជនប្រើប្រាស់លើសនិងខ្ជះខ្ជាយ។
ហូប៊ីខា (Hobeika) បានសង្កត់ធ្ងន់ថា ទំនាក់ទំនងនយោបាយមិនល្អរវាងប្រទេសភាគច្រើននៅក្នុងតំបន់បានធ្វើឲ្យវិបត្តិទឹកកាន់តែមានភាពតានតឹងនិងធ្ងន់ធ្ងរ។ គាត់បញ្ជាក់តទៀតថា លីបង់និងអ៊ីស្រាអែលធ្លាប់មានជម្លោះដណ្តើមទឹកពីទន្លេលីតានី (Litani River) ភាគខាងត្បួងរបស់លីបង់៖
«ទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ចនិងនយោបាយរវាងប្រទេសនៅក្នុងមជ្ឈឹមបូព៌ាជាធម្មតាគឺមិនល្អ ដូច្នេះហើយទឹកគឺជាប្រភពមួយនៃជម្លោះក្នុងតំបន់។ ទឹកគឺមាន ប៉ុន្តែវាតែងតែមានជម្លោះអំពីវិធីក្នុងការរៀបចំចែកចាយទឹកឲ្យបានត្រឹមត្រូវ និងបញ្ជៀសនូវជម្លោះដែលមិនចាំបាច់។ ទឹកទន្លេ Litani ក្នុងប្រទេសលីបង់ ជាឧទាហរណ៍សំខាន់មួយនៃជម្លោះដែលអាចកើតមានឡើងរវាងយើងនិងអ៊ីស្រាអែល»។
សន្និសីទសេដ្ឋកិច្ចមួយនៅប្រទេសស៊ីរីកាលពីខែវិច្ឆិកាបានអះអាងថា វិបតិ្តកសិកម្មឥតឈប់ឈរនៅតំបន់ជាច្រើននៃប្រទេស(ស៊ីរី) ជាផលប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់ពីគម្រោងកសាងទំនប់របស់រដ្ឋាភិបាលតួកគី ដែលអាចកម្រិតទឹកហូរចូលទៅក្នុងប្រទេសស៊ីរី និងអ៊ីរ៉ាក់។ មានអ្នកជំនាញបាននិយាយអះអាងថា វិបត្តិទឹកគឺជា «កត្តាចម្បងដែលនាំឲ្យមានចលនាប៉ះបោរថ្មីៗនេះ» នៅក្នុងប្រទេសស៊ីរី៕
ប្រែសម្រួលដោយ សៀក អេង
