ភ្ជាប់​ទៅ​គេហទំព័រ​ទាក់ទង

ព័ត៌មាន​​ថ្មី

សារមន្ទីរនៅរដ្ឋ Michigan បង្ហាញនូវបេតិកភណ្ឌនៃស្នាដៃសិល្បៈខ្មែរ


សិល្បៈ​បុរាណ​និង​សម័យថ្មី​របស់​កម្ពុជា​ត្រូវបាន​ដាក់​តាំង​បង្ហាញ​នៅ​ក្នុងពិព័រណ៍មួយ​របស់​សាកលវិទ្យាល័យ University of Michigan Museum of Art ពីថ្ងៃទី៣ ខែកុម្ភៈ រហូតដល់ថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤ នៅទីក្រុង Ann Arbor រដ្ឋ Michigan សហរដ្ឋអាមេរិក។ (រូបភាពដោយ UMMA)
សិល្បៈ​បុរាណ​និង​សម័យថ្មី​របស់​កម្ពុជា​ត្រូវបាន​ដាក់​តាំង​បង្ហាញ​នៅ​ក្នុងពិព័រណ៍មួយ​របស់​សាកលវិទ្យាល័យ University of Michigan Museum of Art ពីថ្ងៃទី៣ ខែកុម្ភៈ រហូតដល់ថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤ នៅទីក្រុង Ann Arbor រដ្ឋ Michigan សហរដ្ឋអាមេរិក។ (រូបភាពដោយ UMMA)

កាល​ពី ​៦ ឆ្នាំមុន ​លោក Nachiket Chanchani បាន​ទៅ​ទស្សនា​ប្រាសាទ​អង្គរវត្ត​ជា​លើក​ដំបូង។ អ្នក​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ខាង​ស្ថាបត្យកម្ម​រូបនេះបាន​ចាប់​ផ្តើម​គិត​ពី​ទំនាក់ទំនង​រវាងភាព​ស្មុគស្មាញ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​សម័យ​ទំនើបបន្ទាប់ពី​របបប្រល័យ​ពូជសាសន៍​និង​ភាព​សាំញ៉ាំ​នៃប្រាសាទបុរាណ​។​

លោក Chanchani ​ដែល​ជាសាស្ត្រាចារ្យ​ផ្នែក​ប្រវត្តិសាស្ត្រសិល្បៈ​នៅសាកលវិទ្យាល័យ Michigan ​បន្តគិត​ពី​ប្រាសាទ​អង្គរ​វត្ត ដោយ​ផ្គូរផ្គងបរិវេណ​ដ៏​សាំញ៉ាំ​របស់​ប្រាសាទ​និង​សិល្បៈ​ដែល​ត្រូវបាន​បង្កើត​តាំង​ពី​របប​ខ្មែរក្រហម​ដែល​បាន​សម្លាប់ប្រជាជន​កម្ពុជា​ជិត​២លាននាក់ រវាង​ឆ្នាំ​ ១៩៧៥​ ដល់ឆ្នាំ ១៩៧៩។

ក្នុង​អំឡុង​ជំងឺរាតត្បាត​កូវីដ១៩ ​ដែល​មនុស្ស​ទូទាំងពិភពលោក​រងទុក្ខ បារម្ភ​និង​ភ័យ​ខ្លាច ការ​គិត​របស់​លោក​បាន​លេច​ចេញ​កាន់​តែ​ច្បាស់។

លោក​បាន​ប្រាប់​វីអូអេ​ខ្មែរ​តាម​បណ្តាញ​ Zoom ថា៖ «ខ្ញុំ​គិត​ថា​សិល្បៈទាំង​នេះ តាំងពី​អតីតកាល​និង​បច្ចុប្បន្ន​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា អាច​បង្រៀន​យើង​ថា​តើ​យើង​អាច​រក្សា​ស្ថិរភាពនិង​បន្ត​ទៅមុខ​ដោយ​របៀប​ណា»។

សារមន្ទីរ​សិល្បៈ​នៃ​សាកលវិទ្យាល័យ Michigan (UMMA) ដែលជា​សារមន្ទីរ​សាកលវិទ្យាល័យ​ធំបំផុត​មួយ​ក្នុង​ចំណោម​សារមន្ទីរ​ជាច្រើន​ទៀត​ក្នុងសហរដ្ឋ​អាមេរិក ​កំពុង​ដាក់​តាំងពិព័រណ៍​ស្នាដៃ​សិល្បៈ​របស់​សិល្បករ​ខ្មែរ​ចំនួន​៨០​ក្នុង​ការ​តាំងពិព័រណ៍​មួយ​ដែលរៀបចំ​ឡើង​ដោយ​លោក Chanchani ក្នុង​ទីក្រុង Ann Arbor រដ្ឋ Michigan។ ការ​តាំងពិព័រណ៍​ដែលមាន​ឈ្មោះ​ថា៖ «Angkor Complex: Cultural Heritage and Post-Genocide Memory in Cambodia‍» ឬ «ប្រាសាទ​អង្គរ៖ បេតិកភណ្ឌ​វប្បធម៌​និង​ការ​ចងចាំ​ក្រោយ​របប​ប្រល័យ​ពូជសាសន៍​នៅ​កម្ពុជា» នេះ ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ចាប់​ពីថ្ងៃ​ទី ៣​ ខែ​កុម្ភៈ​ដល់​ថ្ងៃទី ​២៨ ខែ​កក្កដា ឆ្នាំ​ ២០២៤។

សិល្បករកម្ពុជា​ដែល​កំពុង​រស់នៅ​ក្នុង​សហរដ្ឋ​អាមេរិកនិង​កម្ពុជាដែល​បាន​ចូល​រួម​ដាក់​បង្ហាញ​ស្នាដៃ​របស់​ខ្លួន​មានដូចជា​លោក​ វ៉ាន់ ណាត លោក សុភាព​ ពេជ្រ អ្នកស្រី Amy Lee Sanford លោក ស្វាយ ​សារ៉េត ​លោក វណ្ឌី រតនា​ និង​លោក លាង ស៊ីកន។

ឧទ្យាន​បុរាណ​អង្គរ​ដែល​ជា​បេតិកភណ្ឌ​ពិភពលោក​របស់​អង្គការ​យូណេស្កូ​នេះ លាតសន្ធឹងលើ​ផ្ទៃដី ​៤០០​ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ និង​ធ្លាប់​ជា​ទីក្រុង​មួយ​ដែល​មាន​ប្រជាជន​រស់នៅ​ជិត​ ១លាននាក់។ បរិវេណ​នេះ​រួម​មាន​ប្រាសាទ​មួយ​ចំនួន​ដែល​ត្រូវបាន​ទទួល​ស្គាល់​ទូទាំង​ពិភពលោក​បន្ទាប់ពី​ត្រូវបាន​ឃើញ​ក្នុង​ខ្សែភាពយន្ត​ធំៗ​ដូចជា​នៅ​ក្នុង​ភាពយន្ដ Lara Croft: Tomb Raider និង​ភាពយន្ដ In the Mood for Love ជាដើម។

នៅ​ក្នុង​វចនា​នុក្រមពាក្យ «complex» ​មាន​ន័យ​ច្រើន​យ៉ាងដូចជា«វត្ថុ​មួយ​ដែល​ត្រូវបាន​បង្កើត​ឡើង​ដោយ​ផ្នែក​ដែល​ទាក់ទង​គ្នា​និង​ស្មុគស្មាញ» «អគារ​មួយឬបណ្តុំ​អគារ​មួយ​ដែល​មាន​ច្រើន​ផ្នែក​» ឬ «ការចងចាំឬ​សេចក្តីប្រាថ្នាដែល​ត្រូវបានបង្ខាំង​ហើយមានឥទ្ធិពល​លើ​បុគ្គលិកលក្ខណៈ» ដូច្នេះ​ហើយ​ទើបលោក Chanchani យល់ឃើញ​ថា​ការ​តាំងពិព័រណ៍​នេះ​អាច«ឱ្យ​យើង​គិត​ពី​ស្រទាប់ខុសៗគ្នា និង​គំនិត​ខុសៗគ្នា​ពី​ភាពសាំញ៉ាំ»។

សិល្បៈ​បុរាណ​និង​សម័យថ្មី​របស់​កម្ពុជា​ត្រូវបាន​ដាក់​តាំង​បង្ហាញ​នៅ​ក្នុងពិព័រណ៍មួយ​របស់​សាកលវិទ្យាល័យ University of Michigan Museum of Art ពីថ្ងៃទី៣ ខែកុម្ភៈ រហូតដល់ថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤ នៅទីក្រុង Ann Arbor រដ្ឋ Michigan សហរដ្ឋអាមេរិក។ (រូបភាពដោយ UMMA)
សិល្បៈ​បុរាណ​និង​សម័យថ្មី​របស់​កម្ពុជា​ត្រូវបាន​ដាក់​តាំង​បង្ហាញ​នៅ​ក្នុងពិព័រណ៍មួយ​របស់​សាកលវិទ្យាល័យ University of Michigan Museum of Art ពីថ្ងៃទី៣ ខែកុម្ភៈ រហូតដល់ថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤ នៅទីក្រុង Ann Arbor រដ្ឋ Michigan សហរដ្ឋអាមេរិក។ (រូបភាពដោយ UMMA)

សព្វថ្ងៃនេះ​ «កម្ពុជា​ចាត់ទុក​ប្រាសាទ​អង្គរវត្ត​ជា​កន្លែង​ដ៏​ពិសិដ្ឋ​មួយ​ ​ជា​និមិត្តសញ្ញាជាតិ និងជា​កន្លែងចងចាំ​មួយ»។ នេះ​បើយោងតាម​ការ​បញ្ជាក់​នៅ​ក្នុង​មគ្គុទ្ទេសក៍​នៃ​ការ​តាំង​ពិព័រណ៍​នេះ។

លោក​ Chanchani បាន​ថ្លែង​បន្តថា៖ «​ដូចជញ្ជាំង​ដែលមានស្នាម​គ្រាប់កាំភ្លើង​របស់​ប្រាសាទអង្គរវត្ត​អ៊ីចឹង​ដែរ​ ស្នាដៃ​សិល្បៈ​សហសម័យ​ពី​សិល្បករ​ខ្មែរនៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​និង​ពី​ជនជាតិ​ខ្មែរ​នៅ​បរទេស បង្ហាញ​ពី​ស្នាម​នៃ​របបប្រល័យ​ពូជសាសន៍​និងភាព​ចលាចល​នានា»។

លោក​បានបន្ថែម​ថា ​ក្នុង​នាម​លោក​ជា​ជន​ជាតិ​ផ្សេង​ម្នាក់​ លោក​បាន​ដឹង​ថា​ការ​តាំង​ពិព័រណ៍​នេះ​មានភាព​រសើប។

លោក​និយាយ​ថា៖ «វា​មិនមែន​ជាអ្វី​ដែលបាន​កើត​ឡើង​១​ពាន់ឆ្នាំ​មុន​នោះទេ។ អ្នក​រស់រាន​មាន​ជីវិតពីរបប​នោះនៅ​តែ​មាន​ជីវិតពេល​នេះ»។

លោក​ Chanchani សង្ឃឹម​ថា ការ​នាំ​សិល្បៈ​កម្ពុជា​ទៅសហរដ្ឋ​អាមេរិក​នឹង​លួងលោម​អ្នក​ទស្សនា ក្នុង​ពេល​ដែល​សៀវភៅ​ណែនាំ​នៃ​ពិព័រណ៍​នេះ​បាន​ពណ៌នា​ថាជា​វិបត្តិសកល​បច្ចុប្បន្ន​ដែល​ទាក់ទង​គ្នា​ដូចជា «សុខភាព​សាធារណៈ អស្ថិរភាព​សេដ្ឋកិច្ច របប​ផ្តាច់ការ ភាព​អយុត្តិធម៌​នៃ​ពូជសាសន៍ និង​ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ?»។

ប៉ុន្តែ​តើ​មាន​អ្វី​ដែល​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ដែល​ជាប្រទេស​មួយ​ដែលមាន​សេដ្ឋកិច្ចនិង​កម្លាំង​យោធា​ធំ​បំផុត​អាច​សិក្សា​បានពីកម្ពុជា ដែល​ជាប្រទេស​តូច​មួយ​ក្នុង​តំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ក្រៅ​ពី​ការដើរ​ចេញ​ពី​ការចងចាំដ៏​ឈឺចាប់?

ហើយ​តើ​ប្រជាជាតិ​មួយ​នេះ​អាច​ជា​សះស្បើយ​ពី​របប​ខ្មែរក្រហម​ដែល​បាន​សម្លាប់​មនុស្ស​ជិត​១ភាគ​បួន​នៃ​ប្រជាជន​សរុប​នៅ​ពេល​នោះ​ក្នុង​គោល​បំណង​បង្កើត​ពិភព​កសិកម្ម​ដ៏​អស្ចារ្យ​មួយ​សម្រាប់​កសិករ​បាន​ដែរ​ឬ​ទេ?​

សម្រាប់ប្រជាជន​ខ្មែរ​ ទោះ​បី​ជា​របប​នេះបាន​កន្លង​ផុត​ទៅ​អស់​រយៈពេល​ ៤០ ឆ្នាំ​ហើយ​ក្ដី ក៏​ប្រជាជាតិ​នេះ​ហាក់ដូចជា​មិន​អាច​ដើរចេញ​ពី​អតីតកាល​និង​បង្ហាញ​មុខមាត់​ថ្មី​បាន​ទេ​នៅពេល​ដែល​ប្រទេស​នេះ​នៅតែ​ត្រូវ​បាន​ចងចាំ​អំពី​អតីតកាល​ដ៏​រងទុក្ខ​ជាពិសេស​នៅ​លើ​ឆាក​អន្តរជាតិ។

លោក យាន រស្មី ជា​អ្នក​និពន្ធ អ្នក​ថែរក្សា​ស្នាដៃ​សិល្បៈ និង​ជា​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ម្នាក់​ក្នុង​រាជធានី​ភ្នំពេញ​បាន​សាទរ​ចំពោះ​ការ​តាំង​ពិព័រណ៍​នៅ​រដ្ឋ​ Michigan នេះ។

លោក យាន រស្មី បាន​និយាយ​ប្រាប់​វីអូអេ​ថា៖ «កម្រណាស់​ដែល​យើង​មាន​ពិព័រណ៍​ទាក់ទង​នឹងស្រុក​ខ្មែរ​នៅសហរដ្ឋអាមេរិក​ឬ​ក៏​នៅ​ក្រៅប្រទេស។ យូរៗម្តង​បានយើង​ឮ​ទាក់ទង​នឹង​ស្រុក​ខ្មែរឬប្រវត្តិសាស្ត្រ​ស្រុកខ្មែរ​ឬវប្បធម៌ខ្មែរ​យើង។ ​សម្រាប់​ខ្ញុំ​វា​សំខាន់​ណាស់​ដែល​យើង​មាន​ពិព័រណ៍​ប្រភេទហ្នឹង​ដើម្បី​ផ្សព្វ​ផ្សាយ ក៏​ដូចជា​ដាក់​ប្រទេស​កម្ពុជានៅ​លើ​ផែនទី​ពិភពលោកដើម្បី​ឱ្យ​គេ​ស្គាល់ថា​ស្អីទៅជាស្រុក​ខ្មែរ​»។

ប៉ុន្តែ​លោក​ថា វា​គឺ​ជា​«cliché​‍»មួយ ដោយសារ​តែ​អង្គរវត្ត​និង​ខ្មែរ​ក្រហម​ត្រូវ​បាន​ប្រើប្រាស់​ច្រើន​ហួសហេតុ​ក្នុង​ការ​ពណ៌នា​ប្រទេស​កម្ពុជា។

លោក​ថ្លែង​ដូច្នេះ​ថា៖ «សម្រាប់ខ្ញុំ​វា​រាង cliché​‍ នោះត្រង់​ថា​ស្រុកខ្មែរ​យើងឆ្លងកាត់សង្គ្រាម​ឆ្នាំ ១៩៧៥ ​ដល់ ១៩៩៨ ។ ២០ ឆ្នាំ​ជាងហើយ​ដែល​ស្រុកខ្មែរ​បានចប់សង្គ្រាម​ជាស្ថាពរហើយ​ប្រទេស​កម្ពុជា​បច្ចុប្បន្ន​មានពិពិទភាព​វប្បធម៌​ច្រើនដែល​មានជ្រុងផ្សេងទៀត​អាចមើលបាន»។​

សិល្បៈ​បុរាណ​និង​សម័យថ្មី​របស់​កម្ពុជា​ត្រូវបាន​ដាក់​តាំង​បង្ហាញ​នៅ​ក្នុងពិព័រណ៍មួយ​របស់​សាកលវិទ្យាល័យ University of Michigan Museum of Art នៅទីក្រុង Ann Arbor រដ្ឋ Michigan សហរដ្ឋអាមេរិក។ (រូបភាពដោយ UMMA)
សិល្បៈ​បុរាណ​និង​សម័យថ្មី​របស់​កម្ពុជា​ត្រូវបាន​ដាក់​តាំង​បង្ហាញ​នៅ​ក្នុងពិព័រណ៍មួយ​របស់​សាកលវិទ្យាល័យ University of Michigan Museum of Art នៅទីក្រុង Ann Arbor រដ្ឋ Michigan សហរដ្ឋអាមេរិក។ (រូបភាពដោយ UMMA)

នាយក​សារមន្ទីរ​អ្នកស្រី​ Christina Olsen ​បាន​និយាយ​ថា​ ទស្សនិក​ជននឹង​មាន​ឱកាសមួយ​ក្នុង​ការ​សិក្សា​អំពី«វប្បធម៌និង​នយោបាយដែល​ប្លែក​ពីគេ​របស់​កម្ពុជា» តាមរ​យៈ​សិល្បៈ​បែប​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​និង​សហសម័យដោយ​សិល្បករ​ខ្មែរនៅ​ក្នុង​ប្រទេស​និង​សិល្បករ​ខ្មែរ​ដែល​នៅបរទេស។

នាយក​សារមន្ទីរ​អ្នកស្រី​ Christina Olsen​ បាន​និយាយ​នៅ​ក្នុង​សេចក្តីប្រកាស​ព័ត៌មាន​ថា៖ «ក្នុង​ពេល​នេះ​ដែរ ការ​តាំ​ងពិព័រណ៍​នេះ​នាំ​ឱ្យ​អ្នក​ទស្សនា​ពិចារណា​អំពី​វប្បធម៌​ សង្គម​ និង​នយោបាយ​ដែលទូលំទូលាយ​នា​ពេល​បច្ចុប្បន្ន និង​បង្កើត​ការសន្ទនា​អំពី​មេរៀន​ដែល​ពួកគេ​អាច​ទទួល​បាន​ពី​ការ​ឈឺចាប់ និង​ភាព​ធន់​របស់​ប្រជាជន​កម្ពុជា»។​

លោក ស្វាយ សារ៉េត ​ជា​សិល្បករសហសម័យ​ជនជាតិ​ខ្មែរ​ម្នាក់ដែល​ការងារ​របស់​លោក​គឺ​ផ្តោត​លើ​ចម្លាក់ «ដែល​ប្រើ​សម្ភារៈ​ទាក់ទង​នឹង​សង្គ្រាម​ដូចជា​ ដែក ឯកសណ្ឋាន ក្រណាត់​ប៉ារ៉ា និង​សកម្ម​ភាព​ដែល​តម្រូវឱ្យ​មាន​ការ​តស៊ូខ្លាំង»។ នេះបើយោង​តាមវិចិត្រសាល Richard Koh ក្នុង​ប្រទេស​សិង្ហ​បុរី។ ស្នាដៃ​សិល្បៈ​របស់​លោក​ សារ៉េត បង្ហាញ​អំពី​ថា​តើ​សង្រ្គាម​បានប៉ះពាល់​ដល់​កម្ពុជាយ៉ាង​ដូច​ម្តេច​ហើយ​ថា​តើ​ប្រជាជន​នៃ​ប្រទេស​នេះ​កំពុងឆ្ពោះ​ទៅ​មុខ​ដោយ​របៀប​ណា។​

លោក ​សារ៉េត ​បាន​និយាយ​ថា៖ «ហើយ​អ៊ីចឹង​អ្វី​ដែល​ខ្ញុំ​យល់ថា​ពិព័រណ៍​នេះ​បាន​ចែក​រំលែក ទៅ audience [អ្នក​ទស្សនា] នៅ​អាមេរិក​ហ្នឹង​បានយល់​អំពី​ថា post genocide ឬរបប​ប្រល័យ​ពូជសាសន៍​នៅ​ខ្មែរ​យើង​ហ្នឹង​គឺ​វា​ get influence [ប៉ះពាល់] តជំនាន់​មក​យ៉ាងម៉េច»។

ស្នាដៃ​សិល្បៈ​មួយ​ទៀត​ឈ្មោះ​ថា ​«Full Circle» ​ត្រូវបានបង្កើត​ឡើង​ដោយ​សិល្បករ​ខ្មែរ​អាមេរិក អ្នកស្រី​ Amy Lee Sanford ដែល​មាន​តាំង​ក្អម​ខ្មែរ​ដែល​បែក​ចំនួន​៤០ជា​រង្វង់។ អ្នក​ស្រី Sanford ត្រូវបាន​គេ​ស្គាល់នៅ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​តាម​រយៈការ​សម្តែង ​«Break Pot» ឬ «បំបែក​ក្អម​» ដែល​ក្នុង​ការសម្តែង​នោះអ្នក​ស្រី​នឹង​ទម្លាក់​ក្អមនេះ​ឱ្យ​បែក​ហើយ​អ្នកស្រី​នឹង​ព្យាយាម​ជួសជុល​វា​ដោយ​យក​បំណែក​ក្អម​នោះ​មក​បិត​កាវ​ចូលគ្នា​វិញ។ អ្នកស្រី​ចង់បង្ហាញ​ថា ​វត្ថុ​មួយ​អាច​ផ្លាស់ប្តូរ​ក្នុង​មួយ​ប៉ប្រិច​ភ្នែក​ ហើយ​ទោះ​បី​ជា​ត្រូវបាន​ជួសជុល​ក៏​ដោយ​ ក៏​វា​មិនដូច​មុនឡើយ។

អ្នកស្រី​ Sanford បាន​និយាយ​ថា​ អ្នកស្រីសង្ឃឹម​ថា​ការតាំងពិព័រណ៍​នៅ​រដ្ឋ Michigan ​នេះ នឹង​បង្ហាញ​ថា ​ជនជាតិ​ខ្មែរ​មាន«ការចងចាំ​មួយ​ពី​ស្ថាបត្យកម្ម​សាសនា​សំខាន់ៗ និង​មាន​សិល្បករ​សហសម័យ​ដែលកំពុង​បង្កើត​ស្នាដៃ​ទាក់ទង​នឹង​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​និង​ការ​សម្លឹង​ទៅមុខ​ផងដែរ»៕​

XS
SM
MD
LG