ក្រុមអ្នកវិភាគនិយាយថា ការព្យួរទោសប្រហារជីវិតលោក Yang Hengjun អ្នកនិពន្ធអូស្ត្រាលីដើមកំណើតចិននិងជាអ្នកធុរកិច្ចកាលពីពេលថ្មីៗនេះពីបទចោទប្រកាន់ចារកម្ម ទំនងជានឹងបន្ថែមកង្វល់អំពីការប្រថុយប្រថានដែលជនបរទេសប្រឈមនៅពេលរស់នៅ ធ្វើការនិងទៅលេងប្រទេសចិន។
លោក Yang ដែលជាសកម្មជនគាំទ្រលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនិងជាអ្នកនិពន្ធប្រលោមលោកចារកម្មត្រូវបានកាត់ទោស កាលពីដើមខែកុម្ភៈ។ កាលពីថ្ងៃពុធទី ២១ ខែកុម្ភៈ គ្រួសារលោកបានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយនិយាយថា ពួកគេនឹងមិនដាក់ពាក្យបណ្តឹងឡើងឧទ្ធរណ៍ប្រឆាំងនឹងសេចក្តីសម្រេចនេះរបស់តុលាការទេ ដោយគ្មានការទុកចិត្តដល់ប្រព័ន្ធតុលាការនៃប្រទេសចិន ហើយមិនសង្ឃឹមថា នឹងអាចធ្វើឱ្យមាន«ការថែទាំសុខភាពដោយសមរម្យនិងដោយមានការត្រួតពិនិត្យ»។
ពួកគេសរសេរនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះថា៖ «សេចក្តីសម្រេចរបស់លោក Yang មិនតវ៉ាឡើងឧទ្ធរណ៍ប្រឆាំងនឹងដំណើរការនេះ មិនធ្វើឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរការពិតជាក់ស្តែងដែលថាលោកជាមនុស្សស្លូតត្រង់គ្មានទោសពៃរ៍និងមិនបាក់ទឹកចិត្តទេ។ យើងជាសមាជិកគ្រួសារនិងមិត្តភក្តិជិតស្និទ្ធគាំទ្រខ្លាំងក្លាដល់សេចក្តីសម្រេចរបស់លោក Yang ក្នុងការបោះបង់សិទ្ធិតាមផ្លូវច្បាប់របស់លោកសម្រាប់តវ៉ាឡើងឧទ្ធរណ៍ប្រឆាំងនឹងទោសប្រហារជីវិតលោកដែលត្រូវបានព្យួរ»។
លោក Feng Chongyi ជាអ្នកជំនាញខាងនយោបាយចិន នៅសាកលវិទ្យាល័យបច្ចេកវិទ្យាក្រុង Sydney ប្រទេសអូស្ត្រាលី និងជាអតីតទីប្រឹក្សារបស់លោក Yang។ លោកបាននិយាយប្រាប់វីអូអេនៅក្នុងសេចក្ដីសម្ភាសន៍មួយតាមទូរស័ព្ទថា នឹងមានផលប៉ះពាល់ខ្លាំងពីករណីនេះ។
លោក Feng បាននិយាយថា៖ «សេចក្តីសម្រេចនេះរបស់រដ្ឋាភិបាលចិនក្នុងការព្យួរទោសប្រហារជីវិតលោក Yang Hengjun នឹងនាំឱ្យមានផលប៉ះពាល់មិនល្អក្នុងបណ្តាក្រុមប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យនិងមិនលើកទឹកចិត្តជនបរទេសឱ្យទៅប្រកបអាជីវកម្មក្នុងប្រទេសចិនទេ»។
លោកបានបន្ថែមថា ក្រោមច្បាប់ប្រឆាំងចារកម្មរបស់ប្រទេសចិន ដែលត្រូវបានកែប្រែកាលពីខែកក្កដា ខែ២០២៣ ផ្តល់អំណាចជាងមុនដល់អាជ្ញាធរចិនក្នុងការដាក់ទណ្ឌកម្មការគំរាមកំហែងប្រឆាំងនឹងសន្តិសុខជាតិ រដ្ឋាភិបាលចិនចាត់ទុកព័ត៌មានពាណិជ្ជកម្មនិងព័ត៌មានរសើបថាជា«ការសម្ងាត់របស់រដ្ឋ» ហើយជនបរទេសអាចត្រូវចាត់ទុកថាជាចារជនតាមរយៈច្បាប់នេះ។
គេនៅតែដឹងមិនច្បាស់លាស់អំពីអ្វីដែលនាំឱ្យមានការចាប់ឃុំឃាំងលោក Yang និងការចោទប្រកាន់ចារកម្ម។
អ្នកសង្កេតការណ៍ខ្លះនិយាយថា លោក Yang ដែលពីមុនបានធ្វើការឱ្យរដ្ឋាភិបាលចិននិងជាអ្នកនិពន្ធប្រលោមលោកម្នាក់ដែលមានគេហទំព័រមួយអំពីកិច្ចការប្រទេសចិន ជាបញ្ញវន្តសេរីនិយមល្បីឈ្មោះម្នាក់នៅប្រទេសចិន។
លោក Teng Biao ជាមេធាវីសិទ្ធិមនុស្សចិនម្នាក់និងជាអ្នកស្រាវជ្រាវតាមកម្មវិធី Pozen នៅសាកលវិទ្យាល័យ Chicago នៅសហរដ្ឋអាមេរិក។
លោកបាននិយាយប្រាប់វីអូអេតាមទូរស័ព្ទថា៖ «លោក Yang បានហៅខ្លួនឯងថាជាអ្នកទ្រទ្រង់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យតូចតាចម្នាក់ ហើយលោកបានបំពេញមុខនាទីវិជ្ជមានក្នុងការផ្សព្វផ្សាយគំនិតប្រជាធិបតេយ្យសេរីនិយមនិងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនិយមក្នុងប្រទេសចិន»។
លោក Feng នៅក្រុង Sydney បានថ្លែងថា លោកជឿថា រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងយល់ថាលោក Yang ជា«អ្នកប្រឆាំងខាងនយោបាយ»ម្នាក់ ដែលដាក់ឱ្យមាន«ការគំរាមកំហែងធ្ងន់ធ្ងរដល់ការគ្រប់គ្រងរបស់រដ្ឋាភិបាលចិនលើប្រទេសចិននិងសន្តិសុខនៃរបបគ្រប់គ្រង»។
លោកបានថ្លែងប្រាប់វីអូអេថា៖ «អាជ្ញាធរចិនបានយកករណីលោក Yang ជាឧទាហរណ៍មួយដោយដាក់កំហិតទោសធ្ងន់ធ្ងរលើលោក»។
លោកបន្ថែមថា រដ្ឋាភិបាលប៉េកាំងសង្ឃឹមថា នឹងបង្ក្រាបក្រុមប្រឆាំងក្នុងសង្គមស៊ីវិលនិងគណបក្សកុម្មុយនីស្តតាមរយៈករណីលោក Yang។
ប្រទេសចិនបានបដិសេធការរិះគន់ដល់សេចក្តីសម្រេចនេះរបស់តុលាការខ្លួន ដោយនិយាយជាថ្មីថាប្រទេសចិនជាប្រទេសមួយដែលដើរតាមនីតិរដ្ឋ។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសចិន អ្នកស្រី Mao Ning បាននិយាយនៅក្នុងសន្និសីទកាសែតជាធម្មតាមួយ កាលពីថ្ងៃពុធទី ២១ ខែកុម្ភៈថា៖ «អាជ្ញាធរតុលាការចិនដោះស្រាយករណីនេះតាមច្បាប់ ហើយនឹងបន្តការពារសិទ្ធិនិងផលប្រយោជន៍ត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់របស់បុគ្គលពាក់ព័ន្ធដោយធ្វើតាមច្បាប់»។
លោក Teng Biao បានថ្លែងថា ទោះជាមានការធានារ៉ាប់រងនេះរបស់រដ្ឋាភិបាលប៉េកាំងក៏ដោយ ក៏ករណីលោក Yang បង្កើនការដឹងឮអំពីការប្រថុយប្រថានដែលជនបរទេសប្រឈម ជាពិសេសក្នុងចំណោមសហគមន៍ចិននៅក្រៅប្រទេស។
លោក Teng Biao បានថ្លែងថា៖ «នៅពេលដែលក្រុមអ្នកប្រឆាំងចិនច្រើននាក់នៅក្រៅប្រទេស មាន រួមទាំងជនដែលមានសញ្ជាតិបរទេសផង មិនបានព្យាយាមទៅប្រទេសចិនវិញ ហើយមនុស្សខ្លះក្នុងបណ្តាក្រុមជនទាំងនេះក៏ចៀសវាងមិនធ្វើដំណើរទៅប្រទេសខ្លះនៅជិតខាងប្រទេសចិន ដូចជាប្រទេសវៀតណាម កម្ពុជា ឬប្រទេសណេប៉ាល់ជាដើម ដោយសារមានកង្វល់ថាអាចត្រូវចាប់ពង្រត់ជាបន្ទាន់នាំខ្លួនទៅប្រទេសចិន»។
នៅក្រោយការកែប្រែច្បាប់ចារកម្មរបស់ប្រទេសចិនបានចូលជាធរមានកាលពីខែកក្កដាមុន ប្រទេសជប៉ុននិងសហរដ្ឋអាមេរិកបានរាយការណ៍អំពីពលរដ្ឋខ្លួនត្រូវបានឃាត់ខ្លួនដោយមានការសង្ស័យថាធ្វើចារកម្មនៅក្នុងប្រទេសចិន។
បើតាមក្រសួងការបរទេសជប៉ុនថា តាំងពីឆ្នាំ ២០១៥ មកគឺឆ្នាំដែលប្រទេសចិនបានដាក់ប្រើច្បាប់ចារកម្មជាដំបូង មានពលរដ្ឋជប៉ុនទាំងអស់ ១៧ នាក់ត្រូវបានឃាត់ខ្លួនក្នុងប្រទេសចិន។ ចំណែកភាគីសហរដ្ឋអាមេរិកវិញ មានពលរដ្ឋអាមេរិកាំងតិចណាស់បីនាក់បានត្រូវ«ឃាត់ខ្លួនដោយខុស»នៅក្នុងប្រទេសចិន នេះបើតាមព័ត៌មានចែកចាយដោយក្រសួងការបរទេសអាមេរិកកាលពីខែវិច្ឆិកាមុន។
អ្នកវិភាគខ្លះពោលថា នៅពេលដែលប្រទេសចិនបន្ត«គិតគូរខ្លាំងអំពីសន្តិសុខ»ប្រទេសក្នុងនាមនៃការថែរក្សាសន្តិសុខជាតិ ភាពធ្ងន់ធ្ងរនៃកាត់ទោសលោក Yang ឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យឃើញពីភាពធ្វើតាមអំពើចិត្តនៃប្រព័ន្ធតុលាការចិននិងការបង់ខាតច្រើនជាងមុន ដែលជនបរទេសអាចមានដោយសារឆ្លងហួសបន្ទាត់ក្រហម៕
ប្រែសម្រួលដោយ លោក ឈឹម សុមេធ
វេទិកាបញ្ចេញមតិ