حسین ایبش، پژوهشگر ارشد «موسسه کشورهای عرب خلیج فارس» در واشنگتن، در یادداشتی در بلومبرگ نوشته است که ایران و کشورهای عرب منطقه خلیج فارس باید گفتگوها را بر سر همکاری در امنیت دریانوردی آغاز کنند.
ایبش می گوید یکی از چشمگیرترین کاستی های برجام این بود که به تنش میان ایران و همسایگان عرب رسیدگی نکرد. این کوتاهی توافق هسته ای را در برابر فشارهای سیاسی در آمریکا که در مقاطعی از سوی بعضی دولت های منطقه خلیج فارس تشویق می شد بسیار آسیب پذیر کرد.
دولت بایدن گفته است با همسایگان ایران مشورت خواهد کرد، اما چشم انداز توفیق آمریکا در نشاندن کشورهای عرب، دیگر قدرت‌های جهانی، و جمهوری اسلامی بر سر میز مذاکرات چندان روشن نیست.
آن چه لازم است، دیالوگی موازی میان ایران و عرب ها، به طور مشخص با عربستان سعودی، است. آغاز آن ساده نخواهد بود، اما غیرممکن هم نیست. امارات متحده عربی و عربستان سعودی از پیش تماس‌هایی را با ایران آغاز کرده اند. ایران هم علائمی از تمایل به مذاکره نشان داده است.
چهره های نزدیک به دولت عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران، عبدالعزیز صقر و حسین موسویان، در مقاله ای مشترک، نخست سال گذشته و سپس چند هفته پیش، تمایل تهران و ریاض برای گفتگو را به نمایش گذاشتند.
اما برای رسیدن به آن نقطه جهش بلندی لازم است. روند عملگرایانه برای هر دو طرف آغاز همکاری بر سر مسائل کمتر مایه اختلاف است.
امنیت دریانوردی، برای نمونه، در جهت منافع آن ها است. ایران و همسایگان عرب همه از طریق تنگه هرمز و دریای عمان صادرات نفتی‌شان را انجام می دهند. تهران در واکنش به فشار حداکثری دولت ترامپ به دفعات به کشتی های بازرگانی در آب های خلیج فارس حمله کرد تا بگوید: اگر ما نمی توانیم نفت بفروشیم، هیچ کس نمی تواند.
تفاهم ایران و اعراب بر سر امنیت دریانوردی در خلیج فارس برای همه برد برد است. وقتی ایران صادرات نفتی را از سر بگیرد، منافع اش در راستای پرهیز از قطع خطوط دریایی است.
همکاری ایران و اعراب بر سر پایان دادن به جنگ یمن دشوارتر، اما قابل دستیابی است. تهران با توقف حمایت نظامی اش از حوثی ها می تواند آن ها را به پایان دادن به جنگ در یمن تشویق کند. تهران با هموار کردن راه برای خروج آبرومندانه عربستان از جنگ یمن امکان گفتگوهای جدی تر با ریاض را فراهم می کند و نشان خواهد داد که می تواند نیروی ثبات در منطقه باشد، نه صرفا عامل آشوب.
حل مشکلات در سوریه و عراق به مراتب سخت تر خواهد بود. تهران می گوید کشورهای عرب در همکاری با آمریکا و اسرائیل می کوشند ایران را محاصره کنند. اما در صورت احترام گذاشتن طرفین به تمامیت ارضی یکدیگر، مداخلات حتی اگر از بین نرود، قابل مهار خواهد شد.
پیچیده ترین بخش ماجرا، گروه های نیابتی ایران در لبنان، سوریه، عراق، و دیگر کشورها هستند. در آخر، تهران باید میان یک چارچوب امنیتی منطقه ای و حفظ شبکه ای از افراطی ها و گروه های شبه نظامی در دیگر کشورها، دست به انتخاب بزند.
*برگردان فارسی این گزارش تنها به منظور آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.
در همین مورد، یک دیدگاه دیگر را نیز بخوانید:
