به نقل از کارشناسان و دیپلمات‌ها در آمریکا و در خاورمیانه گفته می‌شود از آنجا که واشنگتن مایل نیست سربازان ارتش خود را به عراق باز گرداند، در تلاش است تا جناح‌های مسلمان مسلح و رهبران قبیله‌ای عراق را ترغیب کند با پیکارجویان گروه موسوم به «دولت اسلامی» درعراق بجنگند؛ مانند کاری که شش سال پیش، آنچه که «جنبش بیداری» برای بیرون راندن القاعده از عراق نامیده می‌شد انجام داد.
خبرگزاری رویترز در گزارشی به نقل از جیمز جفری، دیپلمات کهنه‌کاری که از سال ۲۰۱۰ تا سال ۲۰۱۲ میلادی (۱۳۸۹ تا ۱۳۹۱ خورشیدی) سفیر ایالات متحده درعراق بوده و روابط نزدیکی با دولت بغداد دارد، نوشت «هم اینک فعالیت‌های زیادی در جریان است» و گروه‌های قبیله‌ای و مقامات آمریکایی جلساتی را در اربیل، مرکز اقلیم کردستان عراق، و نیز در امان پایتخت اردن تشکیل می‌دهند.
با این حال، اجرای برنامه‌ای که آمریکا دنبال می‌کند آسان به نظر نمی‌رسد؛ زیرا به گفته کارشناسان، بسیاری از سنی‌ها آن «جنبش بیداری» را یک شکست که به آن خیانت شد تلقی می‌کنند و خطر پیشروی سریع خلافت خودخوانده اسلامی داعش در شمال و غرب عراق را، علیرغم کشتارهای انبوه، کمتر می‌دانند.
به نوشته رویترز، مقامات آمریکایی و عراقی می‌گویند طرح مورد نظر تکرار جنبش بیداری نیست، بلکه سنی‌ها را در یک «گارد ملی» ادغام خواهد کرد، یک نیروی امنیتی که گرفتن تمرکز قدرت از بغداد، و توجه به درخواست‌های سنی‌ها برای متوقف کردن سرکوب و عملیات ایذایی توسط نیروهای امنیتی شیعه، از جمله هدف‌های آن خواهد بود.
قول‌های گذشته مقام‌های آمریکایی و عراقی برای شرکت دادن اقلیت سنی در ساختار حکومتی، در مقابل کمک‌های آنها، هرگز عملی نشد؛ و به جای آن، رهبران جنبش، خود را در مقابل جهادی‌ها و دولت شیعه عراق دیدند.
با وجود این، خبرگزاری رویترز به نقل از مقام‌های امنیتی آمریکا و عراق می‌نویسد گفتگو مقام‌های دو کشور با گروه‌های سنی عراقی ادامه دارد.
به گفته این خبرگزاری، مقامات دو کشور به پیکارجویان سنی که پس از سرنگونی صدام حسین با نیروهای آمریکایی و دولت شیعه بغداد جنگیدند نیز مراجعه کرده‌اند.
رویترز در ادامه از احمد ابو ریشا، یک رهبر نیروهایی که با القاعده در عراق جنگیدند، به عنوان یک رابط اصلی برای آمریکایی‌ها نام می‌برد و به نقل از وی می‌نویسد بیش از ۲۰ رهبر قبیله‌ای از استان انبار در غرب عراق با نمایندگان ایالات متحده گفتگو می‌کنند.
به گفته ریشا، این رهبران مایل هستند که به نیروهای آمریکا در جنگ با گروه افراطی دولت اسلامی یا داعش کمک کنند و به تجدید سازمان نیروهای جنبش بیداری – که در حال حاضر بیشا از ۲۰ هزار نفر از اعضای آن علیه داعش می‌جنگند – پرداخته‌اند.
او در ادامه گفت حدود ۳۲ هزار نفر از نیروهای جنبش آماده هستند که در کنار ایالات متحده بجنگند و یک مقام امنیتی عراقی گفت نیروهای اصلی که از آنها صحبت می‌شود، ترکیبی از گروه‌های قبیله‌ای و پیکارجویان سنی هستند که تعداد آنها به بیش از۶۰ هزار نفر می‌رسد.
رویترز در ادامه کزارش خود می‌نویسد، اما احمد ابو ریشا چهره‌ای نفاق‌انگیز است که حمایتش از نوری المالکی نخست وزیر پیشین عراق در حمله به پیکارجویان سنی در استان انبار، که صدها هزار نفر را در جریان بمباران‌های هوایی آواره کرد، مردم محلی را با او بیگانه ساخت.
به باور این خبرگزاری خطر آن است که یک نیروی تحت فرمان ابو ریشا، دیگر رزمندگان قبیله‌ای سنی را به طرف جنگ با او و جانبداری از داعش سوق دهد.
یک دیپلمات آمریکایی در این زمینه گفته است شماری از رهبران قبیله‌ای «میانه رو» سنی در عراق در هفته‌های اخیر به امارات متحده عربی، قطر و عربستان سعودی سفر کرده‌اند و از آنها برای بیرون راندن پیکارجویان گروه دولت اسلامی (داعش) کمک خواسته‌اند.
یک مقام ارشد دولت عراق در این ارتباط گفت گروه‌های سنی عراق از ماه ژوئن، سرگرم مذاکره با بغداد بوده‌اند و پیشنهاد کرده‌اند در مقابل گرفتن سهم بیشتری از قدرت و بخشودگی کسانی که با دولت جنگیده‌اند، در جنگ با داعش شرکت کنند.
به گزارش رویترز، یک رهبر قبیله‌ای عراقی از استان انبار که مقامات آمریکایی بطور غیرمستقیم به او نزدیک شده‌اند، فهرست‌های بیشتری ارائه داد، از اعضای پیشین حزب بعث صدام حسین تا اسلامگرایانی که کمر به سرنگونی دولت بغداد بسته بوده‌اند.
