چین و هند گام‌های خود را فراتر از اختلافات سنتی مرزی خود گذارده و تلاش دارند که نفوذ خود بر دیگر نقاط آسیا و حتی ورای آن گسترش بدهند .
این دو غول اقتصادی در شبکه‌های شاهراه‌های زمینی و دریایی برای رسیدن به دنیای غرب در حال رقابت هستند و ایران را نقطه کلیدی اتصال هر یک از پروژه‌های راه آهن اصلی آسیا به اروپا توسط چین، و مسیر دریایی توسط هند می‌دانند.
این مساله با حضور کارشناسان در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی در واشنگتن مورد بحث قرار گرفت و ایران محور این صحبتها بود.
نادگ رولاند، رئیس مرکز امنیت و سیاست خارجی در نهاد ملی تحقیقات آسیایی در این باره گفت: «برای چین مشخصا دسترسی به نفت ایران و ادامه مشارکت در این زمینه و همچنین توسعه بنادر برای پیوند بین تمامی مناطق پیرامونی آسیا با خود مطرح است.»
طرح «راه ابریشم» جدید چین، گستره ۶۵ کشور را شامل می‌شود و ایجاد قطار سریع السیر بین تهران و مشهد در چارچوب این طرح قرار دارد. چین برپایه این طرح می‌خواهد زمان حمل کالای تولیدی خود به آسیای مرکزی، ایران و خاورمیانه تا اروپا را از راه زمینی به نصف زمان مسیر دریایی کاهش دهد .
آقای رونالد در این باره به بخش فارسی صدای آمریکا گفت: «برای برخی از این کشورها بسیار جذاب است که ببینند چینی‌ها علاقمند به سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایی هستند که برای توسعه آن کشورها بسیار مهم هستند. ایجاد زیرساخت نمونه‌ای از آن است.»
از سوی دیگر، طرح جایگزین هند، به توافق بین دهلی نو و تهران برای توسعه بندر چابهار در سیستان و بلوچستان بستگی دارد. هند می‌خواهد از این بندر به راه آهن جنوب - شمال که ایران هم اکنون در حال تکمیل آن است، متصل شود تا کالاهای خود را با دور زدن پاکستان با هزینه و زمانی حدود سی درصد کمتر به روسیه و اروپا برساند.
این برنامه در چارچوب طرح هند برای باز کردن دالانی به ایران، روسیه، مناطق قفقاز و آسیای میانه به عنوان طرح جایگزین در برابر «راه ابریشم» جدید چین است.
به نوشته برخی رسانه‌های هندی، حضور نتین گدکری وزیر حمل و نقل هند به عنوان نماینده کشورش در مراسم تحلیف دومین دوره ریاست جمهوری حسن روحانی در تهران، نشانگر اهمیت برنامه دهلی‌نو برای توسعه بندر چابهار ایران است.
ماتیو گودمن، مشاور در حوزه اقتصاد آسیا در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی در این خصوص به بخش فارسی صدای آمریکا گفت: «من فکر می‌کنم آنچه به دنبال انجامش هستند این است که انواع رقابت‌های مثبت از طریق این زیرساخت‌ها هدایت شوند. در مجموع به نظرم این نوع رقابت سالم است. این به طور کلی، زیرساخت‌های بهتر، ارتباطات و مزایای بیشتری برای افراد بیشتری فراهم خواهد کرد. اما خطراتی هم دارد.»
کارشناسان معتقدند که این رقابت و اصطکاک چین و هند ممکن است خطراتی به خاطر مشکلات مرزی دیرینه دو کشور در پی داشته باشد.
مشکل دیگر می‌تواند تنش ایران با غرب باشد که سرمایه‌گذاران خارجی را همواره نگران بازگشت تحریم‌های ایران نگه می دارد.
بنا به یافته‌های پروژه توسط مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی، ایران در نظر دارد در سالهای آتی با بازسازی شبکه راه آهن خود، موقعیتش را به عنوان مرکزی جهانی برای ترانزیت بین هند و چین به ثبت برساند.
نسخه تلویزیونی این گزارش را اینجا ببینید:
