عفو بین الملل، نهاد مستقل حقوق بشری، روز سه‌شنبه ۲۵ آبان در دومین سالگرد سرکوب معترضان در سال ۹۸، گزارش جدیدی را منتشر کرده که در آن می‌گوید با جمع‌بندی و راستی‌آزمایی اطلاعات دریافتی، کشته‌شدن ۳۲۴ نفر را در اعتراضات آبان ۹۸ ثبت کرده است. این گزارش اطلاعاتی جدید درباره ۱۹ نفر دیگر دارد که در اعتراضات آبان توسط ماموران جمهوری اسلامی کشته شدند.
به گفته عفو بین الملل، تعداد قابل ملاحظه‌ای از کشته شدگان از زنان و کودکان هستند.
اعتراضات به گران شدن ناگهانی بنزین از بامداد جمعه ۲۵ آبان ۱۳۹۸ در شهرهای مختلف ایران آغاز شد. شعارهای معترضان که ابتدا مرتبط با گران شدن بنزین بود در مدتی کوتاه متوجه مقامات جمهوری اسلامی و آیت الله علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی، شد.
عفو بین الملل در گزارش جدید خود تاکید دارد که بخش اصلی کشتار معترضان در روزهای ۲۴ تا ۲۸ آبان صورت گرفت و ماموران انتظامی، امنیتی، و سپاه پاسداران از همان آغاز این اعتراضات مسالمت آمیز را به شدت سرکوب کردند.
این نهاد حقوق بشری بعد از دو سال تحقیق در گزارش خود می‌گوید که تعداد واقعی کشته‌شدگان بسیار بیشتر از رقم ۳۲۴ نفر است، اما هنوز بسیاری از خانواده‌ها به دلیل ترس و خفقانی که مقامات جمهوری اسلامی به وجود آورده‌اند، درباره مرگ عزیزان‌شان سکوت کرده‌اند.
در بیانیه این نهاد حقوق بشری آمده است: « عدم دسترسی به اطلاعات، تا حد زیادی، به دلیل جو ترس و خفقانی است که مقامات ایجاد کرده‌اند و این باعث شده که تعداد کمتری از خانواده‌ها و افراد مطلع تمایل به صحبت داشته باشند.»
عفو بین الملل با انتشار جزئیاتی از ثبت مرگ ۱۹ نفر دیگر، در گزارش مشروح خود، نام، مشخصات و عکس اغلب قربانیان را منتشر کرده است. گزارش اولیه این نهاد در اردیبهشت ۱۳۹۹، جزئیات مرگ ۳۰۴ نفر را ثبت کرده بود.
- بیشترین قربانیان ثبت شده در دهه ۲۰ عمرشان بودند
گزارش عفو بین الملل، مقایسه سنی قربانیانی که ثبت شده را نیز ارائه کرده است. این نهاد می‌گوید بیشتر قربانیان در «رده سنی» ۲۰ سال هستند.
بعد از این گروه، بیشترین قربانیان ثبت شده توسط این نهاد در رده سنی ۳۰ سال قرار دارند. کمترین میانگین سنی هم به معترضان کشته شده شصت سال به بالا تعلق دارد.
- ثبت بیشترین کشتار در تهران، خوزستان، و البرز
عفو بین الملل در بخشی از گزارش خود به توزیع جغرافیایی موارد کشتار پرداخته است. در گزارش این نهاد، ۳۲۴ جان باخته، از ۳۷ شهر در ۸ استان هستند. در این گزارش به استان‌های البرز، اصفهان، فارس، کرمان، کرمانشاه، خوزستان، کردستان و تهران اشاره شده است که به گفته عفو بین الملل نشانه «دامنه وسیع سرکوب‌ها» است.
به گفته عفو بین الملل «شهرستانهای محروم در حومه شهر تهران بیش از همه تلفات دادند؛ دست کم ۱۷۶ نفر در این مناطق کشته شدند. همچنین، استان‌های خوزستان و کرمانشاه که بخش عمده جمعیتشان را اقلیتها تشکیل می‌دهند، به ترتیب با ۵۹ کشته و ۳۱ کشته، شاهد تلفات گسترده بودند.»
- تیراندازی با هدف «کشتن معترضان»
در گزارش عفو بین الملل، براساس شهادت خانواده‌ها و اطلاعات منتشر شده، جزئیاتی از هدف تیراندازی به معترضان آمده است که در آن، بیشتر قربانیان از ناحیه سر و گردن هدف تیراندازی قرار گرفتند.
عفو بین الملل در گزارش خود می‌گوید: «همه قربانیان بر اثر اصابت گلوله‌های نیروهای امنیتی – از جمله اعضای سپاه پاسداران و بسیج و ماموران نیروی انتظامی – جان باخته‌اند؛ گلوله‌های مرگبار این نیروها اغلب به سمت سر یا بالاتنه قربانیان شلیک شده و این نشان می‌دهد که هدف آنان شلیک به قصد کشتن بود.
- دعوت به ارسال اطلاعات
عفو بین الملل از همه کسانی که تاکنون درباره مرگ عزیزان‌شان در سرکوب اعتراضات آبان سکوت کرده‌اند، درخواست کرده که اطلاعات را با این نهاد به اشتراک بگذارد. این نهاد کانال تلگرام خود را برای دریافت اطلاعات (کلیک کنید) اعلام و تاکید کرده است هویت کسانی که با این سازمان در اشتراک اطلاعات همکاری کنند، محرمانه باقی می‌ماند.
رها بحرینی: متعهد به ادامه تحقیقات هستیم
رها بحرینی، از سازمان عفو بین الملل در مصاحبه ای با بخش فارسی صدای آمریکا ضمن ابراز همدردی با خانوادههای کشته‌شدگان اعتراضات آبان ۹۸ گفت: «سازمان عفو بین الملل همزمان با دومین سالگرد کشتار اعتراضات آبان، فهرست به روز شده‌ای را از جانباختگانی که تا این لحظه توانسته شناسایی و ثبت کند منتشر کرده است. فهرست این جانباختگان در وبسایت عفو بین‌الملل و شبکه های اجتماعی عفو بین‌الملل موجود است.»
خانم بحرینی تاکید کرد: «برای ما مهم است که تا جای ممکن نگذرایم که جانباختگان گمنام بمانند و اسامی آنها و جزئیات مرتبط با قتل آنها را ثبت کنیم. و از همه کسانی که همراه خانوادههای کشته شدگان و آسیب‌دیدگان اعتراضات هستند و اطلاعاتی در این خصوص دارند دعوت می‌کنیم که به فهرست جانباختگان نگاه کنند و اگر قربانی‌ای را می شناسند که اسمش در اینجا نیامده و در مورد زمان مرگش، محل مرگ اون عزیز، و نحوه تیراندازی به او اطلاعاتی دارند با سازمان عفو بین الملل تماس بگیرند.»
خانم بحرینی گفت که سازمان عفو بین‌الملل متعهد است تا این تحقیق را ادامه دهد و جانباختگان را تا جای ممکن شناسایی کند.
دادگاه آبان
هفته پیش دادگاه مردمی آبان ۹۸ از صبح روز چهارشنبه ۱۹ آبان در لندن با حضور تیم دادستانی، شاهدان، و گروهی از مدافعان حقوق بشر و روزنامه‌نگاران با هدف رسیدگی به کشتار و شکنجه مردم در اعتراضات آبان ۹۸ آغاز شد و روز یکشنبه ۲۳ آبان پایان یافت. این دادگاه نمادین، اظهارات ۴۵ شاهد علیه بیش از ۱۳۰ مقام جمهوری اسلامی، از جمله علی خامنه‌ای و ابراهیم رئیسی را بررسی می‌کند.
در حاشیه دادگاه یک مقام جمهوری اسلامی ضمنی به کشتار معترضان اعتراف کرد. حسن نوروزی گفته بود «یکی از آن‌هایی که به مردم شلیک کرد من بودم، ما کُشتیم. حالا چه کسی می‌خواهد ما را محاکمه کند؟! طرف آمده بانک را آتش زده است و ما هم او را کُشتیم. چه کسی را می‌خواهید محاکمه کنید؟» سایت دیده‌بان که این اظهارات آقای نورزی را منتشر کرد، بعد نوشت که وی در پایان صحبت‌های خود، گفت که «شوخی کردم» و بعد تماس را قطع کرد.
با اینکه برخی مقامات جمهوری اسلامی مدعی مسلح بودن معترضان بوده اند اما عفو بین الملل در گزارش امروز خود تاکید دارد هیچ سندی وجود ندارد که معترضان سلاح گرم داشتند یا رفتارشان تهدیدی علیه جان ماموران بوده است.
وین جورداش، وکیل بین‌المللی حقوق بشر که عضو هیات بررسی اتهامات در «تریبونال مردمی آبان ۱۳۹۸» است، در پایان پنجمین روز دادگاه اعلام کرد که تا زمان صدور رای نهایی این هیات در ابتدای سال ۲۰۲۲، تریبونال مردمی آبان از همه شاهدان برای ارسال اطلاعات‌شان دعوت می‌کند.
نسخه کامل این گزارش - به صورت پی دی اف
