Visoki predstavnik Evropske unije za spoljnu politiku Žozep Borelj odgovorio je na plan premijera Kosova Aljbina Kurtija o deeskalaciji na sjeveru Kosova, navodeći da je najprije potrebno smiriti situaciju, a onda govoriti o normalizaciji i nastavku dijaloga između Beograda i Prištine.
Kurti je u utorak svoj prijedlog poslao državama Kvinte (SAD, Velika Britanija, Njemačka, Francuska i Italija), te je sa njim upoznao Borelja, specijalnog predstavnika EU za dijalog Beograda i Prištine Miroslava Lajčaka, kao i američkog ambasadora na Kosovu Džefrija Hovenijera.
Kurti je tražio krivično gonjenje napadača na kosovske policajce, KFOR i novinare, povlačenje “nasilnih grupa” koje bi dovelo do smanjenja prisustva policije Kosova u opštinama, kao i nastavak dijaloga Kosova i Srbije. Dodatno, naveo je da će Vlada Kosova raspisati prijevremene izbore u četiri opštine na sjeveru, te je predložio pravljenje zajedničkih bezbednosnih procjena kosovske policije i KFOR-a/EULEKS-a.
Boreljov odgovor je na svom Tviter nalogu objavio portparol EU, Peter Stano.
Borelj se najprije zahvalio Kurtiju na prijedlogu koji bi trebao voditi ka normalizaciji odnosa, dodajući da cijeni što Kurti prihvata potrebu za deeskalaciju.
„Ipak, niste se pozabavili nekim od ključnih elemenata koji su izazvali trenutnu krizu i koji moraju biti riješeni da bi se na sjeveru Kosova obnovio mir“, naveo je Borelj, koji je u nastavku pisma detaljno objasnio šta pod tim podrazumijeva.
„Kao prvi korak, četiri gradonačelnika sa sjevera Kosova moraju privremeno raditi sa lokacija koje nisu opštinske zgrade. Gradonačelnici Zubinog Potoka i Zvečana već su poslušali taj zahtjev. Vjerujemo da će gradonačelnici Leposavića i Sjeverne Mitrovice, koji pripadaju vašoj političkoj partiji, uskoro učiniti to isto“, naveo je Borelj.
Borelj je dodatno napisao da očekuje „trenutni prekid policijskih operacija“ u blizini opštinskih zgrada na sjeveru Kosova: „Specijalna kosovska policija mora da se povuče. Paralelno, zahtijevamo od Srbije da podrži povlačenje radikalnih elemenata sa tih područja“.
Nakon deeskalacije, dodao je Borelj, EU će biti spremna da razgovara o detaljima bezbjednosnih aranžmana sa KFOR-om/EULEKS-om, što je bio jedan od Kurtijevih prijedloga.
„Takođe smo tražili održavanje ranih izbora, što je prije moguće, u sve četiri opštine, na potpuno inkluzivan način“, nastavio je Borelj. „Očekujemo da kosovski Srbi učestvuju u ovim izborima i to smo naveli kao jasan zahtjev predsjedniku Vučiću. Prema zakonima Kosova, postoje različiti načini na osnovu kojih se mogu raspisati novi izbori, a najlakši i najbrži je u okviru nadležnosti gradonačelnika.“
Borelj je takođe naveo da ne može biti nekažnjivosti za nasilje počinjeno 29. maja, dodajući da će EULEKS nadzirati istrage u skladu sa svojim mandatom.
„Kao što dobro znate, spreman sam da organizujem sastanak na visokom nivou sa vama i predsjednikom Vučićem, sa preduslovom da ste spremni da prvo preduzmete neophodne korake ka deeskalaciji i napravite put ka novim izborima“, napisao je Borelj. „Ne možemo napraviti napredak u normalizaciji odnosa dok se bavimo kriznim menadžmentom.“
Visoki predstavnik EU takođe je naveo da su EU i SAD uložile mnogo u proces normalizacije i žele da vide da on ide naprijed, zbog čega je deeskalacija potrebna odmah: „Ako ste spremni da preduzmete neophodne korake, sastanak može biti brzo organizovan“.
Kao odgovor na Kurtijev prijedlog o zajedničkim procjenama bezbjednosti koje bi vršili kosovska policija i KFOR/EULEKS, Borelj je napisao da se o tome može razgovarati nakon deeskalacije „ali to znači da biste u potpunosti uzimali u obzir mišljenja KFOR-a i EULEKS-a i odnosili se prema njima kao prema partnerima“. Borelj je dodao da u prošlosti nisu svi postupci Kosova imali podršku međunarodnih partnera.
