Crna Gora u nedjelju u drugom krugu izbora bira predsjednika, između aktuelnog predsjednika i lidera opozicione Demokratske partije socijalista Mila Đukanovića i bivšeg ministra ekonomije i lidera Pokreta Evropa sad (PES) Jakova Milatovića.
Đukanović je u prvom krugu osvojio blizu 120.000 ili 35 odsto glasova, dok je oko 98.000 ili 29 odsto glasalo za Milatovića, kome analitičari daju veće šanse uoči drugog kruga, zbog podrške predsjedničkih kandidata parlamentarne većine koji su na glasanju 19. marta ukupno osvojili više od 100.000 glasova.
Ipak, aktuelni predsjednik je u utorak, u intervjuu za Glas Amerike, rekao da je siguran u svoju pobjedu nad Milatovićem, za koga je rekao da pripada većini čija je politika “kleronacionalizma” i “opasnog populizma" “dovela do toga da se Crna Gora više bavi dogmama srednjeg vijeka, nego izazovima koji stoje pred Crnom Gorom u budućnosti”.
“Očekujem pobjedu. Svoj optimizam temeljim na dobrom poznavanju biračke javnosti Crne Gore, na poznavanju svih potencijala koji nijesu iskorišćeni u prvom krug”, rekao je Đukanović, navodeći da je već pokrenut “potencijal” glasova u svim opštinama u Crnoj Gori, “naročito tamo gdje je u prvom krugu zabilježena niska izlaznost”.
Lider partije koja je 2020. nakon 30 godina poražena od koalicije Demokratskog fronta, Demokrata i URA-e, podržane od Srpske pravoslavne crkve, rekao je da je njemu “danas neuporedivo čistije da Crna Gora ne bira samo svog predsjednika, nego treba da potvrdi svoju istrajnost na putu dostizanje evropskog sistema vrijednosti, mjesta u EU i evropskog kvaliteta života za svoje ljude”.
Prema njegovoj ocjeni, “alternativa tome je pripadnost Crne Gore Otvorenom Balkanu, 'srpskom svetu', i tim već viđenim lošim alternativama u okviru kojih su zemlje Zapadnog Balkana, tokom istorije, gubile vrijeme”.
Njegov rival, 36-godišnji bivši ministar ekonomije, rekao je na završnoj konvenciji kojoj su prisustvovali kandidati aktuelne većine iz prvog kruga, Andrija Mandić iz Demokratskog fronta, Aleksa Bečić iz Demokrata i Ujedinjene Crne Gore Goran Danilović, kao i premijer iz URA-e Dritan Abazović, da je siguran da će u nedjelju on postati novi šef crnogorske države.
“Poraz Đukanovića će biti signal Evropi i svijetu da su se u Crnoj Gori pojavili zreli političari koji zajedno pobjeđuju kriminal i vraćaju nadu građanima Crne Gore”, rekao je Milatović.
Milatović je, govoreći na završnoj konvenciji, rekao da će “rezultat u nedelju biti poražavajući po Đukanovića, a dobar po Crnu Goru i svakog građanina Crne Gore”.
“Obećavam da ću raditi za dobro Crne Gore, svojim djelima ću to dokazati i opravdati povjerenje koje mi je dato. Neka nedelja bude dan velikih promjena, konačnog pada režima. Neka nedelja bude još veći 30. avgust”, kazao je Milatović.
Prema njegovim riječima “došlo je vrijema da na čelo Crne Gore dođu ljudi koji će raditi samo i isključivo za interes građana Crne Gore”.
Milatović u drugom krugu računa na glasove Mandića, Bečića i Danilovića koji su ukupno osvojili više od 100.000 ili oko 30 odsto glasova, dok se Đukanović nada dodatnoj podršci dijaspore, manjina i apstinenata.
61-godišnji Đukanović prvi put je postao premijer 1991. kada je imao 29 godina, prolazeći put od podržavaoca politike Slobodana Miloševića do njegovog glavnog oponenta u regionu, da bi se u drugom dijelu 1990-tih okrenuo Zapadu i ideji o nezavisnoj Crnoj Gori.
Đukanović je na referendumu održanom 2006. godine, nakon 88 godina osamostalio Crnu Goru, da bi pod njegovim vođstvom zemlja 2017. postala članica NATO-a i predvodnica evropskih integracija u regionu.
Suočena sa navodima o endemskoj korupciji u državi i masovnim protestima uticajne Srpske pravoslavne crkve zbog njoj neprihvatljivog Zakona o slobodi vjeroispovijesti, predsjednikova DPS na parlamentarnim izborima u avgustu 2020. nakon tri decenije gubi većinu u parlamentu od tročlane koalicije predvođene desničarskim proruskim Demokratskim frontom.
Nakon izbora 2020. godine, nova većina, uz blagoslov SPC, mandate za sastav Vlade povjerava konzervativnom univerzitetskom profesoru Zdravku Krivokapiću koji sastavlja “ekspertsku” Vladu sa novim licima, ministrima ekonomije i finansija, Jakovom Milatovićem i Milojkom Spajićem.
Milatović i Spajić pokrenuli su program reformi Evropa sad koji je prosječnu platu uvećao sa 515 na 700 eura, na račun doprinosa za zdravstvo, ali je Vlada ipak 2021. oborena, a izabrana “manjinska” sa premijerom iz URA-e Dritanom Abazovićem, i podrškom DPS-a.
Kada je premijer Abazović u avgustu 2022. neočekivano potpisao Temeljni ugovor sa SPC, kojim se regulišu njeni odnosi sa državom, Đukanovićeva DPS obara vladu, koja od tada funkcioniše u tehničkom mandatu.
Milatović i Spajić osnivaju partiju koju nazivaju po svom ekonomskom programu Evropa sad, koja na lokalnim izborima u Podgorici osvaja 22 posto glasova, namećući se kao nova snaga u crnogorskoj politici.
Promjena vlasti 2020. nakon 30 godina Crnoj Gori donosi političku turbulenciju, institucionalnu krizu i zastoj na putu prema EU, čiji su zvaničnici Crnu Goru, nekad predvodnicu evropskih integracija, sada nazvali “rak ranom”.
Đukanović je uoči prvog kruga predsjedničkih izbora donio Ukaz o raspuštanju parlamenta raspisujući vanredne parlamentarne izbore za 11. jun, ali je Skupština nastavila da radi a parlamentarna većina tražila ocjenu ustavnosti njegovog ukaza pred Ustavnim sudom.
U prvom krugu izbora, kada je glasalo oko 64 odsto birača, Đukanović je osvojio 35.37 odsto, Milatović 28.92 odsto, Andrija Mandić 19.32, Aleksa Bečić 11.1, poslanica SDP Draginja Vuksanović Stanković 3.15, Goran Danilović iz UCG 1.38 i nezavisni kandidat Jovan Radulović 0.76 odsto glasova.
Birališta u nedjelju otvaraju se u sedam za zatvaraju u 20 sati, a pravo glasa ima oko 543 hiljade birača.
Očekuje se da predstavnici Centra za monitoring i istraživanje (CEMI) i Centra za demokratsku tranziciju (CDT), koji imaju posmatrače na izborima, saopšte prve nezvanične rezultate par sati nakon zatvaranja birališta.
