របាយការណ៍របស់អង្គការសិទ្ធិមនុស្សបង្ហាញថា លំហសេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់កម្ពុជាបន្តរងការរឹតត្បិត ហើយប្រជាពលរដ្ឋបានរឹតត្បិតខ្លួនឯងក្នុងការបញ្ចេញមតិ។ នេះបើយោងតាមរបាយការណ៍សម្រាប់ឆ្នាំទី៤ ស្តីពីការឃ្លាំមើលសេរីភាពមូលដ្ឋាននៅកម្ពុជាពីខែមេសា ឆ្នាំ២០១៩ ដល់ខែមីនា ឆ្នាំ២០២០។ របាយការណ៍នេះធ្វើឡើងរួមគ្នាដោយមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា សមាគមអាដហុក មជ្ឈមណ្ឌលសាមគ្គីភាព ដោយសហការជាមួយមជ្ឈមណ្ឌលអន្តរជាតិដើម្បីច្បាប់មិនយកប្រាក់កម្រៃ(អាយស៊ីអិនអិល)។
របាយការណ៍នេះធ្វើឡើងដោយការវិភាគលើអត្ថបទសារព័ត៌មានសរុបប្រមាណ១.២០០ការរាយការណ៍ពីហេតុការណ៍ចំនួន១២០ ការស្ទង់មតិសាធារណៈ ដែលមានជិត៧៨០នាក់បានឆ្លើយតប និងការស្ទង់មតិជាមួយថ្នាក់ដឹកនាំអង្គការសង្គមស៊ីវិលនិងសហជីពចំនួន១៤២នាក់។
របាយការណ៍ជាភាសាខ្មែរដែលមានកម្រាស់១២៧ទំព័រលើកឡើងថា៖ «លំហក្នុងការអនុវត្តសេរីភាពមូលដ្ឋាននៅតែបន្តរងការរឹតត្បិត»។ របាយការណ៍បន្ថែមថា ការវិវឌ្ឍសំខាន់ៗរួមមានការបន្តបង្រ្កាបលើអ្នកមានទស្សនៈនយោបាយផ្ទុយ ការបំបិទនូវការបញ្ចេញមតិដែលធ្វើឲ្យបរិយាកាសនៃការបញ្ចេញមតិនេះមានការរឹតត្បិតលើខ្លួនឯងការអនុវត្តក្រមព្រហ្មទណ្ឌតាមទំនើងចិត្ត ពោលគឺបទបរិហារកេរ្តិ៍ បទរួមគំនិតក្បត់ បទញុះញង់ឲ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋ និងបទក្លែងបន្លំព័ត៌មាន។ ការប្រើប្រាស់ក្រមព្រហ្មទណ្ឌនេះកើតឡើងចំពោះក្រុមគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ ដែលគាំទ្រការវិលត្រឡប់របស់លោកសម រង្ស៊ី។ របាយការណ៍បន្តថា ក៏មានការថយចុះការយល់ដឹងរបស់សាធារណជនចំពោះសេរីភាពមូលដ្ឋានផងដែរ។
ក្នុងចំណោមហេតុការណ៍៦៥៦ ក្នុងនោះមាន៤៤០ ដែលស្មើនឹង២ភាគ៣ត្រូវបានកត់ត្រាថា មានការរឹតត្បិតមួយឬច្រើន ឬការរំលោភលើសេរីភាពមូលដ្ឋាន។ របាយការណ៍បញ្ជាក់ថា កាលពីខែកក្កដាឆ្នាំមុន មានការរឹតត្បិតក្នុងខួប៣ឆ្នាំនៃការបាញ់សម្លាប់លោក កែម ឡី ផែនការវិលត្រឡប់របស់លោក សម រង្ស៊ី មកប្រទេសវិញ និងការចាប់ផ្តើមនៃការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ១៩ នៅដើមឆ្នាំ២០២០។ របាយការណ៍ឲ្យដឹងថា ជំងឺកូវីដ១៩ ជាចំណែកគួរឲ្យកត់សម្គាល់ ដែលបង្កឲ្យមានការកើនឡើងនៃការរឹតត្បិតចំពោះសេរីភាពមូលដ្ឋាន។
របាយការណ៍បន្តថា៖ «ការកើនឡើងនៅខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៩ ឆ្លុះបញ្ចាំងពីការកោះហៅជាលក្ខណៈប្រព័ន្ធចំពោះអតីតសមាជិកគណបក្សសង្រ្គោះជាតិពីសំណាក់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ប៉ុន្តែហាក់មិនមានព្រឹត្តិការណ៍ច្បាស់លាស់ណាមួយអាចបញ្ជាក់ពីរបត់នេះនៅឡើយទេ»។
របាយការណ៍បន្ថែមថា បុគ្គលម្នាក់ៗត្រូវបានគេកំណត់មុខសញ្ញាដោយសារតែមានការពាក់ព័ន្ធជាក់ស្តែងជាមួយគណបក្សង្រ្គោះជាតិ។ ពួកគេត្រូវបានប្រឈមការយាយីតាមផ្លូវតុលាការជាលក្ខណៈប្រព័ន្ធដោយមានករណីចោទប្រកាន់ចំនួន១២០ករណី ចាប់ខ្លួនចំនួន១០៣នាក់ និងករណីកោះហៅចំនួន៩៧ករណី។
លោកហ៊ុន ស៊ាងហាក់ អ្នកសម្របសម្រួលគម្រោងឃ្លាំមើលសេរីភាពមូលដ្ឋាននៃមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ថ្លែងប្រាប់VOAថា ការរឹតត្បិតសេរីភាពបន្តកើតមាននៅប្រទេសកម្ពុជា ហើយប្រជាពលរដ្ឋក៏បន្តរឹតត្បិតសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិខ្លួនឯងផងដែរ។ លោកបន្ថែមថា ក្រុមប្រឆាំងដែលបញ្ចេញមតិក៏ជាគោលដៅរបស់រដ្ឋាភិបាលផងដែរ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «មានការបន្តការបង្រ្កាបទៅលើអ្នកដែលមានទស្សនៈ ជាពិសេសផ្នែកនយោបាយហ្នឹងផ្ទុយនឹងរដ្ឋាភិបាល ត្រូវបានគេបង្រ្កាបទៅលើពួកគាត់។ ហើយទីពីរយើងពិនិត្យឃើញថាមានការបំបិទសេរីភាពការបញ្ចេញមតិ ហើយដែលករណីទាំងហ្នឹងធ្វើឲ្យបរិយាកាសដែលអ្នកចង់បញ្ចេញ ឬបង្ហាញទស្សនៈរបស់ខ្លួនហ្នឹងត្រូវបានធ្វើការរឹតត្បិតខ្លួនឯង»។
លោកបន្ថែមថា៖ «អ៊ីចឹងទេស្នើឲ្យរាជរដ្ឋាភិបាលហ្នឹង លោកធ្វើការលើកកម្ពស់ទៅដល់សេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋហ្នឹងឲ្យបានពេញលេញដើម្បីធានាថា ពលរដ្ឋអាចចូលរួមអភិវឌ្ឍសង្គមរបស់គាត់បាន។ គេហៅថាមាននិរន្តរភាពក្នុងការអភិវឌ្ឍប្រទេស»។
លោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មានប្រសាសន៍ថា ការលើកឡើងអំពីការរឹតត្បិតសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋមិនឆ្លុះបញ្ចាំងការណ៍ពិតនៅកម្ពុជានោះទេ។ លោកទទួលស្គាល់ថា មានការរឹតបន្តឹងបន្តិចនៅពេលមានជំងឺកូវីដ១៩នេះ ទាក់ទងនឹងការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត ដែលលោកថា«ជាការបំភិតបំភ័យ» ក៏ដូចជា«ការមូលបង្កាច់សភាពការណ៍ ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឲ្យសង្គមកម្ពុជាជ្រួលច្របល់»។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «សេរីភាពវាហួសព្រំដែនហ្នឹង មិនអាចអនុញ្ញាតឲ្យបានទេ ពីព្រោះវានាំឲ្យគ្រោះថ្នាក់ប្រជាពលរដ្ឋទូទៅ»។
លោកបន្ថែមថា៖ «អារឿងរឹតត្បិតខ្លួនឯង ខ្លួនឯងរឹតត្បិតខ្លួនឯងទៅបន្ទោសអ្នកណា?ហើយបើថា រឹតត្បិតខ្លួនឯងកុំឲ្យខ្លាច អាហ្នឹងយើងធ្វើកុំឲ្យវាខុសទៅ! យើងនិយាយឲ្យត្រឹមត្រូវ កុំនិយាយប្រឌិតព័ត៌មាន កុំនិយាយក្លែងក្លាយ កុំនិយាយកែច្នៃព័ត៌មាន។ព័ត៌មានមានអីយើងនិយាយហ្នឹង វាអត់មានបញ្ហាទេ»។
លោក សុខ ឥសាន ដែលជាសមាជិកព្រឹទ្ធសភាមួយរូប បញ្ជាក់ថា គណបក្សសង្រ្គោះជាតិត្រូវបានរំលាយចោលហើយ ដូច្នេះលោកថា ការធ្វើសកម្មភាពដើម្បីបក្សប្រឆាំងដែលលោកថា ខុសច្បាប់ គឺនឹងត្រូវផ្តន្ទាទោសទៅតាមច្បាប់៕
