កំណត់និពន្ធ៖ ការសិក្សាស្រាវជ្រាវមួយ ដែលមានឈ្មោះថា ENTERING TIGERZONE ត្រូវបានធ្វើឡើងដោយអ្នកស្រាវជ្រាវជនជាតិអាល្លឺម៉ង់ឈ្មោះ Timothy Williams ហើយការស្រាវជ្រាវនេះមានគោលបំណងស្វែងរកមូលហេតុដែលធ្វើឲ្យប្រជាជនកម្ពុជាចូលរួមជាមួយចលនាខ្មែរក្រហម និងទស្សនៈរបស់ពួកគេទៅលើទង្វើរបស់ខ្លួននៅក្នុងរបបនោះ។ នាងអ៊ុំ សូនីតានៃវីអូអេបានសម្ភាសលោក Tim អំពីការស្រាវជ្រាវរបស់លោក ដូចតទៅ៖
VOA៖ ជម្រាបសួរលោក Tim! អរគុណលោកច្រើននៅក្នុងការចំណាយពេលវេលាផ្ដល់បទសម្ភាសន៍ជាមូយ VOA។ ថ្មីៗនេះ លោកបានធ្វើការស្រាវជ្រាវមួយដែលមានឈ្មោះថា ENTERING TIGERZONE។ អញ្ចឹងតើលោកអាចប្រាប់មិត្តអ្នកស្ដាប់អំពីការស្រាវជ្រាវនេះខ្លះៗបានដែរឬទេ?
TIM៖ ជាទូទៅ ការស្រាវជ្រាវ ដែលខ្ញុំបានធ្វើគឺផ្ដោតទៅលើមូលហេតុដែលនាំឲ្យមនុស្សសម្រេចចិត្តទៅចូលរួមជាមួយក្រុមខ្មែរក្រហម មូលហេតុអ្វីបានជាមនុស្សទាំងនោះសម្រេចចិត្តចូលរួមចលនាហិង្សា ដែលមានទ្រង់ទ្រាយធំនេះ និងអំពីហេតុដែលមនុស្សទាំងអស់នោះប្រើប្រាស់អំពើហិង្សា។
VOA៖ នៅក្នុងការស្រាវជ្រាវទៅលើប្រធានបទមួយនេះ តើលោកចំណាយពេលអស់រយៈពេលប៉ុន្មានដែរ?
TIM៖ ខ្ញុំចំណាយពេល៧ខែដើម្បីធ្វើការស្រាវជ្រាវមួយនេះ ហើយខ្ញុំក៏បានធ្វើដំណើរទៅកាន់ខេត្តចំនួន១០នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហើយបានធ្វើបទសម្ភាសន៍ជាមួយអ្នកដែលធ្លាប់បម្រើការឲ្យខ្មែរក្រហមចំនួន៥៩នាក់។
VOA៖ យើងឃើញថា របបខ្មែរក្រហមបានកន្លងទៅជាយូរណាស់មកហើយ ហើយការស្វែងរកពួកគាត់ដែលជាអ្នកបម្រើការឲ្យខ្មែរក្រហមគឺមិនមានភាពងាយស្រួលនោះទេ។ អញ្ចឹងតើលោកអាចប្រាប់ពីរបៀប ឬក៏ការស្វែងរបស់លោកថា តើលោកស្វែងរកពួកគាត់តាមរបៀបណាដែរ?
TIM៖ ការស្វែងរកពួកគេនេះ ខ្ញុំប្រើវិធីផ្សេងៗគ្នា។ វិធីមួយក្នុងចំណោមនោះគឺតាមរយៈអ្នកបកប្រែរបស់ខ្ញុំ ដែលគាត់គឺជាអ្នកប្រវត្តិសាស្រ្ត ដែលធ្លាប់ធ្វើការទាក់ទងរឿងខ្មែរក្រហម។ វិធីមួយទៀត គឺខ្ញុំបានទៅសាកសួរក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវផ្សេងទៀត និងតាមរយៈអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ដែលធ្លាប់ដឹងឮ និងធ្លាប់បានធ្វើគម្រោងដែលទាក់ទងនឹងខ្មែរក្រហម។ វាមានភាពលំបាកណាស់ ព្រោះថា វាដូចជាការដោះប្រស្នាផ្ដុំបំណែករូបឡើងវិញអញ្ចឹង ដោយខ្ញុំត្រូវផ្តុំសាច់រឿងតូចៗចូលគ្នា ហើយត្រូវទាញរកការទាក់ទងជាច្រើនតាមតែអាចធ្វើទៅបាន។
VOA៖ យើងឃើញថា ការបញ្ចុះបញ្ចូលឲ្យគាត់យល់ព្រមនិយាយ ឬការសុំធ្វើបទសម្ភាសន៍ពួកគាត់ហ្នឹងគឺមិនមានភាពងាយស្រួលនោះទេ។ តើលោកប្រើវិធីសាស្រ្តអ្វីនៅក្នុងការបញ្ចុះបញ្ចូលឲ្យពួកគាត់ព្រមផ្តល់បទសម្ភាន៍?
TIM៖ ជាធម្មតា នៅពេលដែលខ្ញុំទៅធ្វើបទសម្ភាសន៍ជាមួយពួកគេទាំងនោះ ខ្ញុំបានប្រាប់ពួកគេថា ខ្ញុំគ្រាន់តែចង់ដឹងអំពីបទពិសោធន៍របស់ពួកគេនៅក្នុងអំឡុងពេលនៃរបបខ្មែរក្រហមនិងអំឡុងពេលសង្គ្រាមស៊ីវិលនេះ ព្រោះខ្ញុំដឹងថា ពួកគេធ្លាប់ធ្វើជាសមាជិកនៃខ្មែរក្រហម ប៉ុន្តែខ្ញុំបានព្យាយាមបញ្ជាក់ប្រាប់ពួកគេថា ខ្ញុំមិនបានចាត់ទុកថា ពួកគេជាជនដៃដល់ ឬ ឧក្រិដ្ឋជននោះទេ តែខ្ញុំគ្រាន់តែចង់ឮអំពីរឿងរ៉ាវ និងទស្សនៈរបស់ពួកគេតែប៉ុណ្ណោះ។
VOA៖ នៅក្នុងការតាក់តែងការស្រាវជ្រាវនេះឡើង តើលោកគិតថា អ្វីទៅជាបញ្ហាប្រឈមរបស់លោក ឬក៏លោកមានជួបនឹងផលវិបាកអ្វីខ្លះដែរ?
TIM៖ ខ្ញុំជួបប្រទះបញ្ហាប្រឈមមួយចំនួន ខ្លះធំ និងខ្លះតូច។ ការប្រឈមធំៗនោះគឺការស្វែងរកមនុស្ស និង ការព្យាយាមបង្កើតបរិយាកាសមួយដែលអាចឲ្យពួកគេយល់ថា ខ្ញុំចំណាប់អារម្មណ៍នឹងទស្សនៈរបស់ពួកគេ មិនមែនដើម្បីចាប់ខ្លួនពួកគេ ឬដាក់ទោសពួកគេនោះទេ តែបង្កើតបរិយាកាសដែលអាចឲ្យពួកគេមានអារម្មណ៍ថា មានសុវត្ថិភាព។
VOA៖ អញ្ចឹង តើលោក TIM គិតថា ការស្រាវជ្រាវនេះនឹងផ្ដល់ឥទ្ធិពលអ្វីខ្លះទៅដល់ប្រទេសកម្ពុជាក៏ដូចជាពិភពលោកទាំងមូល?
TIM៖ ខ្ញុំមិនប្រាកដថា ការស្រាវជ្រាវនេះមានឥទ្ធិពលយ៉ានណានោះទេ ប៉ុន្តែឥទ្ធិពលដែលខ្ញុំសង្ឃឹមថា វានឹងមានគឺការបញ្ជាក់ថា ប្រជាជនកម្ពុជាដែលធ្លាប់បម្រើឲ្យខ្មែរក្រហមគឺគ្រាន់តែជាមនុស្សធម្មតាដូចជាអ្នក និងខ្ញុំ។តែពួកបានធ្លាក់ខ្លួននៅក្នុងស្ថានភាពមួយដ៏កម្រ ដែលស្ថានភាពនេះមានការបង្ខិតបង្ខំ និងមានសម្ពាធខ្លាំង ធ្វើឱ្យពួកគេពិបាកបដិសេធមិនចូលរួមជាមួយខ្មែរក្រហម តែបែរជាផ្ដល់ការលើកទឹកចិត្តឱ្យពួកគេចូលរួមទៅវិញ ហើយមូលហេតុដែលពួកគេទាំងនោះចូលរួម គឺមិនមែនដោយសារតែពួកគេអាក្រក់ ឬពួកគេមានជំនឿលើមនោគមវិជ្ជានោះទេ។ ពួកគេភាគច្រើនមិនជឿលើមនោគមវិជ្ជានៃរបបខ្មែរក្រហមនោះទេ ប៉ុន្តែពួកគេទទួលរងនូវការជំរុញខ្លាំងនៅក្នុងសង្គមនោះ តាមរយៈសម្ពាធពីខ្មែរក្រហម និងការបារម្ភអំពីសុវត្ថិភាពរបស់ពួកគេ។ ការស្រាវជ្រាវនេះនឹងអាចជួយពន្យល់ប្រជាពលរដ្ឋទូទៅថា ការចូលរួមនៅក្នុងអំពើហិង្សា និងរបបប្រល័យពូជសាសន៍គឺអាចកើតឡើងដោយកត្តាងាយស្រួល។ អញ្ចឹងចាប់ពីពេលនេះដល់ពេលអនាគត មនុស្សនឹងអាចយល់ដឹងច្រើនជាងមុនថា អំពើហិង្សា និងអំពើប្រល័យពូជសាសន៍អាចកើតឡើងដោយកត្តាសាមញ្ញៗ និងងាយស្រួលក្នុងការកើតឡើងខ្លាំងណាស់ ដូចនេះពួកយើងត្រូវយល់ដឹងអំពីបញ្ហានេះ។
VOA៖ ការស្រាវជ្រាវនេះពិតជាគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍មែនទែន។ តើលោកអាចរៀបរាប់ប្រាប់អំពីការសន្និដ្ឋានដែលលោករកឃើញនៅក្នុងការស្រាវជ្រាវនេះបានទេ?
TIM៖ ដូចដែលខ្ញុំបានរៀបរាប់ខាងលើ ការសន្និដ្ឋាននៅក្នុងការស្រាវជ្រាវរបស់ខ្ញុំគឺការចូលរួមរបស់មនុស្សនៅក្នុងអំពើប្រល័យពូជសាសន៍កើតចេញពីការជំរុញជាច្រើន ដែលនាំឲ្យមនុស្សចូលរួមនៅក្នុងអំពើហិង្សា។ យើងមិនអាចគ្រាន់តែផ្ដល់នូវចម្លើយសាមញ្ញនោះទេគឺត្រូវបកស្រាយពន្យល់វែងឆ្ងាយ ព្រោះវាជារឿងស្មុគស្មាញណាស់ ហើយកត្តាជំរុញទាំងអស់គឺសាមញ្ញមែនទែន ហើយសុទ្ធតែជាកត្តាមនុស្សទាំងអស់។ ក្នុងនោះមានដូចជា ការជំរុញទៅលើអារម្មណ៍ ការរងសម្ពាធដែលកើតឡើងពីអ្នកនៅជុំវិញខ្លួន ការចង់បានឋានៈជាដើម ហើយការសន្និដ្ឋានក្នុងការស្រាវជ្រាវរបស់ខ្ញុំគឺថា ការចូលរួមរបស់ពួកគេកើតចេញពីការជំរុញដែលមានប្រភេទផ្សេងគ្នា ហើយការចូលរួមនេះមិនមែនកើតពីការជឿលើមនោគមវិជ្ជា មិនមែនដោយសារពួកគេជាមនុស្សអាក្រក់ឃោរឃៅអ្វីនោះទេ។
VOA៖ អញ្ចឹងលោក TIM មានផែនការអ្វីជាមួយនឹងការស្រាវជ្រាវដែលលោកបានធ្វើនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានេះ?
TIM៖ នៅខណៈពេលនេះ ខ្ញុំកំពុងតែពិនិត្យមើល និងអានឡើងវិញនូវបទសម្ភាសន៍ជាច្រើនដែលខ្ញុំមាន ហើយខ្ញុំព្យាយាមស្វែងរកលំនាំច្រើនទៀត ដើម្បីយកមកប្រៀបធៀបជាមួយករណីប្រល័យពូជសាសន៍ផ្សេងៗដើម្បីរកចំណុចស្រដៀងគ្នា និងចំណុចខុសគ្នារវាងការប្រើអំពើហិង្សារបស់ខ្មែរក្រហម ឬការសម្លាប់រង្គាលក្នុងរបបប្រល័យពូជសាសន៍នៃប្រទេសផ្សេងៗ ដូចជាករណីនៃប្រទេសបូស្នី (Bosnia) ដើម្បីរកឱ្យឃើញ និងបង្ហាញអំពីរូបភាពទូទៅដែលបង្កឲ្យមានអំពើហិង្សា។
VOA៖ ចា៎! អគុណមែនទែនលោក Timothy Williams ដែលបានចំណាយពេលដ៏មានតម្លៃរបស់លោកសម្ភាសជាមួយ VOA យើងខ្ញុំ។ ចា៎! សូមអរគុណ! សូមជម្រាបលា!
