ប្រធានព្រឹទ្ធសភាកម្ពុជាលោក ហ៊ុន សែន បានជំរុញឲ្យតួកគីបន្តផ្សះផ្សាដើម្បីបញ្ចប់ជម្លោះរវាងរុស្ស៊ីនិងអ៊ុយក្រែន ដោយ«មធ្យោបាយចរចា» នៅក្នុងជំនួបជាមួយប្រធានរដ្ឋសភាតួកគី លោក នូម៉ាន គូទលមុស (Numan Kurtulmus) នៅទីក្រុងអង់ការ៉ា នាអំឡុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកទៅកាន់ប្រទេសតួកគី។
ជំនួបក្នុងអំឡុងទស្សនកិច្ចនេះ ធ្វើឡើងចំពេលនៃខួប ៦៥ ឆ្នាំនៃទំនាក់ទំនងការទូតរវាងប្រទេសទាំងពីរ ជាពេលដែលតួកគីនិងកម្ពុជាបានដាក់ស្ថានទូតក្នុងប្រទេសទាំងពីរទៅវិញទៅមក។
ថ្លែងក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានរួមគ្នាមួយកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី១២ ខែធ្នូ លោក ហ៊ុន សែន បានសម្តែងការពេញចិត្តចំពោះតួនាទីរបស់តួកគី នៅក្នុងការចូលរួមស្វែងរកដំណោះស្រាយជាអន្តរជាតិ។ លោកក៏សង្ឃឹមថា តួកគីនឹងបន្តផ្សះផ្សាបញ្ហាទាំងនោះ ដើម្បីឈានដល់បញ្ចប់សង្រ្គាមរវាងរុស្ស៊ី និងអ៊ុយក្រែន ដោយលើកឡើងថា បញ្ហាប្រដាប់អាវុធមិនអាចយកសង្គ្រាមទៅបញ្ចប់បានទេ គឺមានតែការចរចាប៉ុណ្ណោះ ដែលជាជម្រើសនយោបាយសមស្របមួយដើម្បីឈានដល់ការបញ្ចប់សង្គ្រាមបាន។
លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំពិតជាមានការពេញចិត្តជាមួយតួនាទីរបស់តួកគី នៅក្នុងដំណោះស្រាយជាអន្តរជាតិ។ ហើយចាប់តាំងពីគ្រាដំបូងនៃការចាប់ផ្តើមជម្លោះរុស្ស៊ី-អ៊ុយក្រែន តួកគីបានដើរតួនាទីនេះ ខ្ញុំសង្ឃឹមថា តួកគីនឹងបន្តដើរតួនាទីនេះតទៅទៀត ដើម្បីឈានដល់ការបញ្ចប់សង្គ្រាមរវាងរុស្ស៊ីនិងអ៊ុយក្រែន ដោយមធ្យោបាយចរចា»។
លោក ហ៊ុន សែន ដែលកាន់តំណែងជាប្រធានព្រឹទ្ធសភាកម្ពុជាបានរយៈពេល ៩ ខែ បានបញ្ជាក់ទៀតថា ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកមកកាន់តួកគីនេះ ក៏ផ្តោតសំខាន់លើការបន្តពង្រីកទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជានិងតួកគីលើវិស័យសេដ្ឋកិច្ច ពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគផងដែរ។
លោកថ្លែងថា៖ «នៅក្នុងកាលៈទេសៈនេះ អ្វីដែលជាស្នូលនៃទំនាក់ទំនង ខ្ញុំសុំលើកមកបង្ហាញនោះ គឺការពង្រីកនូវទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ច ពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគដែលគួរតែផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់ជំរុញការងារនេះឲ្យសម្រេចគោលដៅ បើទោះបីថាយើងកើនឡើងបន្តិចម្តងៗ»។
លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានលើកឡើងផងដែរថា ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកទៅកាន់ទីក្រុងអង់ការ៉ានៃប្រទេសតួកគីនេះ ក៏ដើម្បីសុំរៀនសូត្រពីប្រធានព្រឹទ្ធសភាតួកគី បន្ទាប់ពីលោក នូម៉ាន គូទលមុស បានធ្វើជាប្រធានព្រឹទ្ធសភាកាលពីខែមេសា ក្រោយពីធ្វើបានបំពេញតួនាទីជាឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស និងជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ក្នុងរយៈពេល ៤៥ ឆ្នាំកន្លងមកនេះ។
ជាមួយគ្នានោះដែរ ប្រធានរដ្ឋសភាតួកគីលើកឡើងថា តួកគីនឹងបន្តកសាងសហប្រតិបត្តិការថ្មីៗទៀតជាមួយកម្ពុជា។ កាលពីកន្លងទៅ តួកគីបានបើកមជ្ឈមណ្ឌលវប្បធម៌នៅទីក្រុងភ្នំពេញ តាមរយៈការសហការជាមួយទីភ្នាក់ងារជំនួយអភិវឌ្ឍន៍តួកគី (TIKA) ដែលបានចុះហត្ថលេខាលើវិស័យអប់រំសិក្សាធិការ។ បច្ចុប្បន្ននេះ និស្សិតកម្ពុជាចំនួន ២៥ នាក់ កំពុងសិក្សានៅប្រទេសតួកគី។
រុស្ស៊ីបានឈ្លានពានអ៊ុយក្រែននៅខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២២ ហើយសង្គ្រាមនៅតែបន្តរហូតមកទល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ នៅខែសីហា ឆ្នាំ ២០២៤ នេះកងទ័ពអ៊ុយក្រែនបានប្រយុទ្ធចូលក្នុងតំបន់ Kursk ព្រំដែននៃប្រទេសរុស្ស៊ី ជាទីកន្លែងដែលពួកគេបន្តកាន់កាប់ទឹកដីនោះ។
ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាដែលជាស្ថាប័នរបស់រដ្ឋាភិបាល លោក គិន ភា យល់ឃើញថាការលើកឡើងរបស់លោក ហ៊ុន សែន ជាការឆ្លុះបញ្ចាំងពីតថភាពជាក់ស្តែងនៅចុងបញ្ចប់នៃជម្លោះប្រដាប់អាវុធ ដែលត្រូវតែបញ្ចប់ដោយមធ្យោបាយនៃការចរចា។
លោកថា ប្រទេសរុស្ស៊ីនិងអ៊ុយក្រែនក៏ត្រូវស្វែងយល់ពីទុក្ខកង្វល់រវាងគ្នានឹងគ្នាជារួមមួយ និងត្រូវចូលរួមគោរពតាមគោលការណ៍ច្បាប់អន្តរជាតិ និងធម្មនុញ្ញអង្គការសហប្រជាជាតិផងដែរ ដើម្បីអាចរួមរស់ជាមួយគ្នាបាន។
លោក គិន ភា ថ្លែងថា៖ «បើសិនជាយើងពិនិត្យមើលពីតួនាទីរបស់តួកគី អាចនិយាយបានថាជាប្រទេសដែលមានសក្តានុពលទឹកមាត់ប្រៃគួរសមដែរ នៅក្នុងការសម្របសម្រួលជម្លោះរវាងរស្ស៊ី និងអ៊ុយក្រែន។ ត្បិតយើងឃើញតួកគីមានជំហរអព្យាក្រឹតគួរសម អាចថាជាប្រទេសមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយនឹងរស្ស៊ី ហើយជាប្រទេសមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយអ៊ុយក្រែនដែរ»។
លោក គិន ភា យល់ថា ទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជម្មរវាងកម្ពុជានិងតួកគីមានភាពល្អប្រសើរគួរសម។ ក៏ប៉ុន្តែលោកថា ការវិនិយោគនៅមិនទាន់មានទំហំធំគួរឲ្យកត់សម្គាល់នៅឡើយទេ។ លោកជំរុញឲ្យប្រទេសទាំងពីរបង្កើនកិច្ចការសហការគ្នាបន្ថែមទៀត។
ប្រធានវេទិកាអនាគត (Future Forum) លោក អ៊ូ វីរៈ ប្រាប់វីអូអេថា ការលើកឡើងរបស់លោក ហ៊ុន សែន គឺជារឿងមួយដែលគួរត្រូវបានស្វាមគន៍ តែលោកមិនរំពឹងថាកម្ពុជាអាចមានឥទ្ធិពលច្រើននៅក្នុងការបញ្ចប់ជម្លោះនោះឡើយ។
លោកថ្លែងថា៖ «តាមការវិភាគ ខ្ញុំមិនរំពឹងថា កម្ពុជាមានឥទ្ធិពលអ្វីទាំងអស់រឿងជម្លោះនៅក្នុងជម្លោះធំៗទាំងឡាយ [...] កម្ពុជានៅតែមានសិទ្ធិ និងកាតព្វកិច្ចក្នុងការលើកឡើងដើម្បីស្វែងរកសន្តិភាព ជាពិសេសយុត្តិធម៌សម្រាប់ប្រទេសតូចៗផងដែរ ពិសេសប្រទេសអ៊ុយក្រែន ដែលត្រូវបានរស្ស៊ីឈ្លានពាន។ អ៊ីចឹងការលើកឡើង គឺជារឿងមួយយើងស្វាគមន៍ ហើយខ្ញុំគិតថា ពិភពលោកក៏ស្វាគមន៍ដែរ ប៉ុន្តែបើនិយាយរឿងឥទ្ធិពលនយោបាយ ឥទ្ធិពលសេដ្ឋកិច្ច ឥទ្ធិពលយោធា យើងអត់មានទេ នៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះ»។
លោកក៏កត់សម្គាល់ផងដែរថា កម្ពុជាមិនទាន់ទទួលបានទំនាក់ទំនងដែលជាផលប្រយោជន៍រួមច្រើនអ្វីទេពីតួកគី ក្រៅពីទំនាក់ទំនងល្អផ្នែកការទូត។
លោកប្រាប់វីអូអេថា៖ «ទំនាក់ទំនងតួកគី និងកម្ពុជា ខ្ញុំមើលទៅមានទំនាក់ទំនងតិចតួចបំផុតមិនមានអីធំដុំទេ។ ទំនាក់ទំនងប្រទេសដែលអត់សូវមានផលប្រយោជន៍រួមធំដុំគួរតែមានភាពល្អូកល្អើនការទូត។ ដោយសារយើងអត់មានផលប្រយោជន៍រួម មិនអាចឈានដល់ជម្លោះដែរ។ ប៉ុន្តែមិនមានអីធំដុំលើសពីហ្នឹងទេសម្រាប់ខ្ញុំ ដោយសារយើងមិនមែនតួអង្គធំក្នុងឆាកអន្តរជាតិ»។
គួរបញ្ជាក់ថា ទំហំនៃការផ្លាស់ប្តូរពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសទាំងពីរ សម្រេចបានប្រមាណ ៣៥០ លានដុល្លារ នៅឆ្នាំ ២០២៤ លើផែនការសម្រេចឲ្យបាន ១ពាន់លានដុល្លារ។ នេះបើយោងតាមសារបង្ហោះតាមបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុករបស់លោក ហ៊ុន សែន៕
វេទិកាបញ្ចេញមតិ