កំណត់និពន្ធ៖ នេះគឺជាខ្លឹមសារនៃសុន្ទរកថារបស់លោកប្រធានាធិបតី បារ៉ាក់ អូបាម៉ា ក្នុងពេលបញ្ចប់កិច្ចប្រជុំកំពូលមេដឹកនាំអាស៊ាននិងសហរដ្ឋអាមេរិក ដែល VOA បានប្រែសម្រួលជាភាសាខ្មែរ។
«អស់រយៈពេល៥០ឆ្នាំ ដែលមេដឹកនាំ និងប្រជាជននៅទូទាំងអាស៊ីអាគ្នេយ៍បានធ្វើការជាមួយគ្នាតាមរយៈសមាគមអាស៊ាន ដើម្បីជំរុញសន្តិសុខ ភាពចម្រុងចម្រើន និងសេចក្តីថ្លៃថ្នូរទៅវិញទៅមក។ អស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍ សហរដ្ឋអាមេរិកបានធ្វើជាដៃគូដ៏មានមោទនភាពមួយជាមួយអាស៊ាន។ ហើយកិច្ចប្រជុំកំពូលនេះ បានធ្វើឡើងក្រោមកិច្ចសហការមិនធ្លាប់មានពីមុនមក ដែលយើងបានបង្កើតអស់រយៈពេល៧ឆ្នាំ ដូចដែលខ្ញុំបានរៀបរាប់កាលពីម្សិលមិញ។ កម្លាំងស្មារតីនៃការធ្វើការជាមួយគ្នា លើផលប្រយោជន៍ទៅវិញទៅមក ការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក បាននាំផ្លូវសម្រាប់ការងាររបស់ពួកយើងក្នុងរយៈពេល២ថ្ងៃនេះ។ ហើយខ្ញុំសូមថ្លែងអំណរគុណជាពិសេសដល់មេដឹកនាំនៃប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ានទាំងអស់ ដែលមានវត្តមាននៅទីនេះ ចំពោះការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ពួកគេ និងចំពោះភាពជឿនលឿន ដែលយើងបានធ្វើជាមួយគ្នានាពេលកន្លងមក។
សារមួយក្នុងចំណោមសារដ៏សំខាន់របស់ខ្ញុំក្នុងរយៈពេល២ថ្ងៃនេះ គឺការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ចំពោះតំបន់អាស៊ាន និងប្រជាជនរបស់សមាគមនេះ។ ការប្តេជ្ញាចិត្តនោះនឹងស្ថិតនៅរឹងមាំ ហើយយូរអង្វែង។ តាមរយៈភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្រ្តរបស់ពួកយើង យើងមានក្របខណ្ឌដើម្បីនាំផ្លូវឈានដល់ចំណងទាក់ទងរបស់ពួកយើងឲ្យបន្តទៅមុខបានជាច្រើនទសវត្សរ៍ទៀត។
នៅ Sunnylands នេះ ពួកយើងបានយល់ស្របគ្នាលើគោលការណ៍សំខាន់ៗមួយចំនួន រួមមានគោលការណ៍ដែលថា អាស៊ាននឹងនៅតែបន្តជាផ្នែកសំខាន់ ហើយការពិតទៅគឺមិនអាចខ្វះបាន ដើម្បីសន្តិភាព ភាពចម្រុងចម្រើន និងភាពជឿនលឿននៅក្នុងអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក។ នៅពេលដែលអាស៊ាន និយាយដោយសំឡេងរួបរួម និងច្បាស់លាស់ នោះវានឹងអាចជួយជំរុញឲ្យមានសន្តិសុខ ឱកាស និងសេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់មនុស្សជាតិ ហើយមិនត្រឹមតែសម្រាប់ប្រជាជន៦០០លាននាក់នៅទូទាំងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងសម្រាប់ប្រជាជននៅទូទាំងអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក និងទូទាំងពិភពលោកផងដែរ។ ហើយខ្ញុំមានសេចក្តីសោមនស្សរីករាយ ដែលនៅកិច្ចប្រជុំនេះ សំឡេងដ៏រឹងមាំរបស់អាស៊ានបានអនុញ្ញាតឲ្យយើងធ្វើការបង្កើតបានវឌ្ឍនភាពទៅលើផ្នែកជាច្រើន។
ចំនុចទីមួយ ពួកយើងបានយល់ស្របគ្នា ដើម្បីធ្វើការជាមួយគ្នាបន្ថែមទៀត លើកទឹកចិត្តភាពជាសហគ្រិន និងការបង្កើតថ្មី ដែលជាចំណុចស្នូលនៃសេដ្ឋកិច្ចប្រកបដោយភាពទំនើប និងការប្រកួតប្រជែង។ ពួកយើងមានការពិភាក្សាដ៏ល្អមួយជាមួយនឹងអ្នកដឹកនាំពាណិជ្ជកម្មនាំមុខគេមួយចំនួន ដែលអះអាងជាថ្មីម្តងទៀតនូវរូបមន្តសម្រាប់ទាក់ទាញការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគ ដូចជានីតិរដ្ឋ តម្លាភាព ការការពារកម្មសិទ្ធបញ្ញា ប្រសិទ្ធភាពពន្ធគយ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធទំនើប ពាណិជ្ជកម្មតាមប្រព័ន្ធអេឡិកត្រូនិក និងលំហូរសេរីនៃព័ត៌មាន ការគាំទ្រសម្រាប់ពាណិជ្ជកម្មខ្នាតតូចនិងមធ្យម ហើយប្រហែលជាសំខាន់បំផុតនោះ គឺការវិនិយោគលើធនធានមនុស្ស ដែលក្នុងនោះមាន ការវិនិយោគលើសាលារៀនដែលមានគុណភាព ដើម្បីអប់រំ និងហ្វឹកហាត់អ្នកជំនាន់ក្រោយ។
នៅជុំវិញកិច្ចពិភាក្សា មានការទទួលស្គាល់យ៉ាងទូលំទូលាយថា នេះគឺជាផ្លូវដែលអាស៊ានត្រូវបន្តដំណើរ។ ដូចដែលពួកគេបានធ្វើ វានឹងបង្កើតឱកាសកាន់តែច្រើនសម្រាប់ការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគរវាងអាមេរិក និងប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ាន។
ខ្ញុំសូមអះអាងអំពីការគាំទ្រយ៉ាងខ្លាំងរបស់យើងសម្រាប់សហគមន៍អាស៊ាន និងសន្យាថា សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងបន្តធ្វើជាដៃគូ នៅក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់អាស៊ាន ដើម្បីធ្វើសមាហរណកម្មសេដ្ឋកិច្ច និងកាត់បន្ថយរបាំងក្នុងការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគ។ ខ្ញុំក៏សូមប្រកាសផងដែរអំពីគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្មីមួយ គឺការតភ្ជាប់អាមេរិក-អាស៊ាន ដែលជាបណ្តាញនៃមជ្ឈមណ្ឌលជាច្រើននៅទូទាំងតំបន់នេះ ដើម្បីធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងនូវការសម្របសម្រួលការផ្សារភ្ជាប់សេដ្ឋកិច្ច និងទំនាក់ទំនងសហគ្រិន អ្នកវិនិយោគ និងពាណិជ្ជកម្មរវាងគ្នាបន្ថែមទៀត។
ពួកយើងក៏ធ្វើការបន្ថែមទៀត ដើម្បីជួយអ្នកបង្កើតថ្មីដែលមានក្តីប្រាថ្នាធំទាំងអស់នៅក្នុងតំបន់ឲ្យរៀនភាសាអង់គ្លេស ដែលជាភាសាអន្តរជាតិសម្រាប់ការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម។ ហើយខ្ញុំសូមអះអាងជាថ្មីម្តងទៀតថា កិច្ចព្រមព្រៀងដៃគូពាណិជ្ជកម្មឆ្លងមហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក (Trans-Pacific Partnership) ដែលរួមមានប្រទេស៤ជាសមាជិកអាស៊ានដែរនោះ អាចជំរុញឲ្យមានការធ្វើសមាហរណកម្មសេដ្ឋកិច្ចនៅទូទាំងអាស៊ាន ហើយកំណត់បទប្បញ្ញត្តិកាន់តែរឹងមាំសម្រាប់ការធ្វើពាណិជ្ជកម្មនៅទូទាំងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក។ ដើម្បីសម្រេចតាមគោលបំណងនេះ យើងបានដំណើរការកិច្ចខំប្រឹងប្រែងថ្មីមួយ ដើម្បីជួយប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ានទាំងអស់ឲ្យយល់ពីធាតុសំខាន់ៗរបស់កិច្ចព្រមព្រៀង TPP ក៏ដូចជាកំណែទម្រង់ ដែលអាចនាំពួកគេចូលរួមក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ។
(វីដេអូបាតុកម្មដែលកើតមាននៅក្នុងអំឡុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាមេរិក-អាស៊ាន)
ចំណុចទី២នោះ គឺទាក់ទងនឹងសន្តិសុខ។ សហរដ្ឋអាមេរិក និងអាស៊ានបានបញ្ជាក់សារជាថ្មីអំពីការប្តេជ្ញាចិត្តយ៉ាងមុតមាំរបស់យើង ចំពោះសណ្តាប់ធ្នាប់ក្នុងតំបន់ដែលគោលការណ៍ និងបទដ្ឋានអន្តរជាតិ រួមទាំងសិទ្ធិរបស់ប្រជាជាតិតូចធំទាំងអស់ត្រូវបានតម្កល់ទុក។ យើងបានពិភាក្សាទៅលើតម្រូវការចំពោះជំហានជាក់ស្តែងនៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដើម្បីបន្ថយភាពតានតឹងក្នុងនោះមានការបញ្ឈប់ការទាមទារបន្ថែមទៀត បញ្ឈប់ការសាងសង់ថ្មី និងបញ្ឈប់សកម្មភាពយោធានៃតំបន់មានជម្លោះ។ សេរីភាពនៃការធ្វើនាវាចរណ៍ត្រូវតែរក្សាឲ្យបាន ហើយពាណិជ្ជកម្មស្របច្បាប់ក៏មិនត្រូវមានការរាំងស្ទះនោះដែរ។
ខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ម្តងទៀតថា សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងបន្តការហោះហើរ ការធ្វើដំណើរតាមផ្លូវទឹក និងប្រតិបត្តិការគ្រប់ទីកន្លែងដែលច្បាប់អន្តរជាតិអនុញ្ញាតឱ្យ ហើយយើងនឹងគាំទ្រសិទ្ធិរបស់ប្រជាជាតិទាំងអស់ឲ្យធ្វើដូចគ្នា។ យើងនឹងបន្តជួយដល់សម្ព័ន្ធមិត្ត និងដៃគូរបស់យើង ពង្រឹងសមត្ថភាពដែនសមុទ្ររបស់ពួកគេ។ ហើយយើងបានពិភាក្សា ពីរបៀបដែលជម្លោះរវាងភាគីក្នុងតំបន់ត្រូវតែដោះស្រាយដោយសន្តិវិធី តាមរយៈមធ្យោយោបាយផ្លូវច្បាប់ ដូចជាសេចក្តីសម្រេចរបស់អាជ្ញាកណ្តាលនាពេលខាងមុខ ស្ថិតក្រោមអនុសញ្ញាអង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីច្បាប់សមុទ្រ ដែលភាគីមានកាតព្វកិច្ចត្រូវគោរព និងអនុវត្តតាម។
ចំណុចទី៣នោះគឺ ខ្ញុំបានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងនៅតែបន្តគាំទ្រដល់ជនគ្រប់រូបក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលកំពុងធ្វើការជំរុញនីតិរដ្ឋ អភិបាលកិច្ចល្អ គណនេយ្យភាពក្នុងស្ថាប័ន និងសិទ្ធិមនុស្សជាសាកលនៃមនុស្សគ្រប់រូប។ យើងនៅតែបន្តលើកទឹកចិត្តដល់ការវិលត្រឡប់ទៅការគ្រប់គ្រងបែបស៊ីវិលនៅក្នុងប្រទេសថៃ។ យើងនឹងរក្សានិរន្តរភាពនៃការចូលរួមរបស់យើងជាមួយប្រជាជនមីយ៉ាន់ម៉ា ខណៈដែលប្រធានាធិបតីថ្មីមួយត្រូវបានជ្រើសរើស និងនៅពេលដែលពួកគេធ្វើការដើម្បីអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងបទឈប់បាញ់គ្នា ព្រមទាំងធ្វើដំណើរឆ្ពោះទៅមុខដោយការផ្សះផ្សាជាតិ។
នៅទូទាំងតំបន់នេះ យើងនឹងបន្តគាំទ្រពលរដ្ឋ និងសង្គមស៊ីវិល ព្រមទាំងការពារសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិរបស់ពួកគេ សេរីភាពនៃការជួបប្រជុំ និងសេរីភាពសារព័ត៌មាន។ ពុំមាននរណាម្នាក់ រួមទាំងសមាជិកគណបក្សប្រឆាំងដែរនោះ ត្រូវគេចាប់ឃុំខ្លួន ឬដាក់ពន្ធនាគារ ដោយសារតែការបញ្ចេញមតិរបស់គេនោះទេ ព្រោះវាធ្វើឱ្យរាំងស្ទះការរីកចម្រើន ហើយបានត្រឹមតែធ្វើឲ្យបណ្តាប្រទេសក្នុងតំបន់កាន់តែលំបាកក្នុងការលូតលាស់ និងរុងរឿងប៉ុណ្ណោះ។
ជាចុងក្រោយ សហរដ្ឋអាមេរិក និងអាស៊ាន បាននឹងកំពុងខំប្រឹងបន្ថែមទៀតក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាអន្តរប្រទេសរួមគ្នា។ ខ្ញុំបានផ្តល់ជាជំនួយទៅជួយបណ្តាប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ាននូវទិន្នន័យប៉ូលិសអន្តរជាតិកាន់តែប្រសើរជាងមុន ដើម្បីទប់ស្កាត់លំហូរក្រុមភេរវករបរទេស។ យើងយល់ស្របគ្នាថា ការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងស្តីពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុទីក្រុងប៉ារីស រួមមានទាំងការជួយប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ឲ្យសម្របខ្លួន និងកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់នៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ នឹងមានសារៈសំខាន់ ហើយវាអាចឱ្យពួកគេបោះជំហាននាំមុខទៅរកថាមពលថ្មី និងស្អាតដែលអាចផ្គត់ផ្គង់បាន។
(វីដេអូបញ្ហាសន្តិសុខ និងពាណិជ្ជកម្មស្ថិតក្នុងរបៀបវារៈនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលអាមេរិក-អាស៊ាន)
ខណៈពេលដែលយើងកំពុងអនុវត្តគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព យើងកំពុងដាក់ចេញនូវកម្មវិធីប្រកួតប្រជែងថ្មីមួយ គឺជាការប្រជែងគំនិតច្នៃប្រឌិតថ្មីដើម្បីលើកទឹកចិត្តសិស្សក្នុងតំបន់អាស៊ាន ឲ្យបង្កើតដំណោះស្រាយថ្មីៗ ដើម្បីជំរុញវិស័យកសិកម្ម។ យើងកំពុងបន្តទៅមុខជាមួយនឹងរបៀបវារៈសន្តិសុខសុខភាពពិភពលោករបស់យើង ដើម្បីការពារការរាតត្បាតជំងឺនាពេលខាងមុខ ហើយខ្ញុំសន្យាបន្ថែម ក្នុងការផ្តល់ជំនួយសហរដ្ឋអាមេរិកថែមទៀត ដើម្បីជួយអាស៊ានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការជួញដូរមនុស្សដ៏គួរឲ្យខ្លាច។
ដូច្នេះ ជារួម ខ្ញុំជឿជាក់ថា កិច្ចប្រជុំកំពូលនេះបានដាក់ភាពជាដៃគូរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងអាស៊ាននៅលើគន្លងមាគ៌ាថ្មីមួយ ដែលនឹងធ្វើឲ្យពួកយើងឈានឡើងកាន់តែប្រសើរជាងនេះទៀត ក្នុងប៉ុន្មានទសវត្សរ៍ខាងមុខ។ គោលនយោបាយការបរទេសអាមេរិក ក្នុងការធ្វើឲ្យមានតុល្យភាពឡើងវិញនៅតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក រួមមានតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ផងនោះ នឹងនៅបន្តជាគោលនយោបាយការបរទេសអាទិភាពមួយនៅក្នុងតំណែងជាប្រធានាធិបតីរបស់ខ្ញុំ។ ខ្ញុំកំពុងទន្ទឹងរង់ចាំដំណើរទស្សនកិច្ចទៅកាន់ប្រទេសវៀតណាមជាលើកដំបូងនៅក្នុងខែឧសភា និងដើម្បីក្លាយជាប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកទីមួយ ដែលធ្វើទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសឡាវ នៅពេលប្រទេសនេះធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ីបូព៌ានៅខែកញ្ញា។
ខ្ញុំមានទំនុកចិត្តថា មិនថាអ្នកណានឹងក្លាយជាប្រធានាធិបតីបន្ទាប់នោះទេ នឹងបន្តពង្រឹងបន្ថែមលើមូលដ្ឋានគ្រឹះដែលយើងបានបង្កើតឡើង ពីព្រោះថាវាមានការគាំទ្ររឹងមាំ មានចីរភាព និងមានការគាំទ្រពីគណបក្សទាំងពីរ សម្រាប់ការចូលរួមរបស់អាមេរិកនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក។ ហើយតាមរយៈ កម្មវិធីផ្តួចផ្តើមភាពជាអ្នកដឹកនាំដល់យុវជនអាស៊ីអាគ្នេយ៍ (YSEALI) ការវិនិយោគរបស់ពួកយើងទៅលើយុវជន ទៅលើភាពជោគជ័យនៃពាណិជ្ជកម្មរបស់ពួកគេ និងសង្គមស៊ីវិល ព្រមទាំងអ្នកដឹកនាំថ្នាក់មូលដ្ឋាននៅទូទាំងតំបន់ ខ្ញុំជឿថា នឹងកាន់តែរឹតចំណងពួកយើងជាមួយគ្នាក្នុងស្មារតីនៃភាពជាដៃគូ និងមិត្តភាពក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំខាងមុខ»៕
ខ្លឹមសារដើមជាភាសាអង់គ្លេសដោយសេតវិមាន the White House នៅត្រង់នេះ
បែ្រសម្រួលដោយ នូវ ពៅលក្ខិណា និង ហ៊ាន សុជាតា
