នៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះ មានមនុស្សប្រហែលតែ ២០ នាក់ប៉ុណ្ណោះដែលអាចនិយាយភាសា Pertame ឬភាសា Southern Arrernte បាន។ ភាសានេះមានដើមកំណើតនៅជិតទីក្រុង Alice Springs នៅភាគកណ្ដាលប្រទេសអូស្ត្រាលី។
មុនទសវត្សរ៍ ១៩៧០ រដ្ឋាភិបាលអូស្ត្រាលីធ្លាប់បានអនុវត្តគោលនយោបាយដើម្បីព្យាយាមលុបបំបាត់ភាសាជនជាតិដើមភាគតិចនានា។
គេសង្កេតឃើញថា ផលអវិជ្ជមាននៃការអនុវត្តគោលនយោបាយនេះនៅតែបន្តមានដដែល។ ជាក់ស្តែង ទិន្នន័យជំរឿនកាលពីពេលថ្មីៗនេះបានបង្ហាញថា ភាសាជនជាតិដើមភាគតិចក្នុងប្រទេសអូស្រ្តាលីឥឡូវនេះមានចំនួន ១៦៧ ភាសា ប៉ុន្តែក្នុងនោះភាសាជាង ១០០ ស្ថិតក្នុងស្ថានភាពងាយសាបសូន្យកម្រិតខ្លាំងបំផុត។
ក្រុមអ្នកជំនាញផ្នែកភាសានៃតំបន់អាមេរិកខាងជើងបានធ្វើដំណើរទៅកាន់តំបន់វាលខ្សាច់នៅភាគកណ្ដាលប្រទេសអូស្រ្តាលីនេះ ដើម្បីចែករំលែកបទពិសោធន៍នៃការធ្វើឱ្យភាសាជនជាតិដើមទាំងនេះរស់ឡើងវិញ។
លោក Julian Lang គឺជាអ្នកជំនាញក្នុងក្រុមការងារនេះ និងមានស្រុកកំណើតក្នុងតំបន់ពាយ័ព្យនៃរដ្ឋ California សហរដ្ឋអាមេរិក។ លោកបានសម្លឹងឃើញថា ភាសា Karuk របស់លោកកំពុងរីកដុះដាលតាមរយៈវិធីសាស្រ្តបង្រៀនប្រឡូកផ្ទាល់ក្នុងមជ្ឈដ្ឋានដែលគេហៅថា «ការតាមប្រមាញ់ភាសា (language hunting)»។ នៅក្នុងវិធីសាស្ត្រនេះ មនុស្សវ័យចំណាស់បង្រៀននិងផ្ទេរភាសាដល់សិស្សផ្ទាល់ក្នុងរយៈពេល ៣ ឆ្នាំ។
លោក Lang បានប្រាប់បណ្ដាញព័ត៌មាន ABC របស់ប្រទេសអូស្រ្តាលីថា វិធីសាស្រ្តបែបនេះមានប្រសិទ្ធភាពខ្លាំងណាស់។
លោកបានបញ្ជាក់ដូច្នេះថា៖ «មនុស្សម្នាក់បានបង្រៀនមនុស្សម្នាក់ទៀត ហើយមនុស្សម្នាក់ទៀតនោះនឹងក្លាយជាគ្រាប់ពូជសម្រាប់បង្រៀនដល់មនុស្សជាច្រើនទៀត។ សិស្សរៀនអំពីវិធីចម្រាញ់យកចំណេះដឹងបន្ថែមពីមនុស្សវ័យចំណាស់។ យើងហៅដំណើរការរៀនសូត្របែបនេះថាជាការតាមប្រមាញ់ភាសា។ ដូច្នេះ កូនសិស្សនឹងស្វះស្វែងរៀនពាក្យពេចន៍នៃភាសាហ្នឹងឱ្យបានកាន់តែច្រើនថែមទៀត ហើយពេលដែលសមត្ថភាពភាសារបស់ពួកគេឈានដល់កម្រិតមួយច្បាស់លាស់ នៅទីបំផុតពួកគេនឹងអាចប្រើភាសានោះសម្រាប់ការសន្ទនាប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នាបានយ៉ាងងាយស្រួល»។
កម្មវិធីបណ្តុះបណ្តាលរវាងគ្រូនិងសិស្សនៃតំបន់អាមេរិកខាងជើងនេះបានបង្កើតឡើងជាង ៣០ ឆ្នាំមកហើយ។
កម្មវិធីនេះពុំមានសៀវភៅឬក៏កម្មវិធីសិក្សាអ្វីទេ ប៉ុន្តែការបង្រៀនគឺផ្អែកលើសកម្មភាពប្រចាំថ្ងៃដោយផ្ទាល់ ដោយមនុស្សអាចរៀននូវពាក្យពេចន៍និងការយល់ដឹងផ្សេងៗនៃភាសាជាបណ្ដើរៗជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ លោក Lang បាននិយាយថា ដំណើរការនៃការរៀនសូត្របែបនេះចំណាយពេលប្រមាណ ៩០០ ម៉ោងក្នុងរយៈពេល ៣ ឆ្នាំ។
កន្លងមក អង្គការសហប្រជាជាតិបានប្រកាសថា រយៈពេល ១០ ឆ្នាំខាងមុខគឺជាទសវត្សរ៍អន្តរជាតិនៃភាសាជនជាតិដើមភាគតិច។ សម្រាប់ជនជាតិដើមអូស្រ្តាលីវិញ ការរៀនភាសារបស់បុព្វបុរសពួកគេនេះនឹងជួយពួកគេឱ្យផ្សារភ្ជាប់ឡើងវិញជាមួយនឹងអត្តសញ្ញាណនិងវប្បធម៌ដើមរបស់ពួកគេ។
ភាសាកំណើតជនជាតិដើមភាគតិចមិនគ្រាន់តែជាមធ្យោបាយសម្រាប់ការទាក់ទងប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងជាការបង្ហាញនូវចំណេះដឹងអំពីទិដ្ឋភាពសង្គមទាំងមូលផងដែរ គឺតាំងពីប្រវត្តិសាស្រ្តនិងទំនាក់ទំនងគ្រួសាររហូតដល់តារាសាស្រ្តនិងម្ហូបអាហារជាដើម។
កាលពីឆ្នាំ ២០១៩ ករណីជាប្រវត្តិសាស្រ្តមួយបានកើតឡើងក្នុងប្រទេសអូស្រ្តាលី បន្ទាប់ពីអ្នកនយោបាយមួយរូបក្នុងដែនដី Northern Territory នៃប្រទេសអូស្រ្តាលីបាននិយាយភាសាជនជាតិដើមភាគតិចមួយដោយមានអ្នកបកប្រែភាសាជាលើកដំបូងបង្អស់នៅក្នុងសភា។
ការតស៊ូទាមទារឱ្យមានការប្រើភាសាជនជាតិដើមភាគតិចក្នុងសភាអូស្ត្រាលីបានកើតមានអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ។ កាលពីអតីតកាល អ្នកនយោបាយត្រូវតម្រូវឱ្យនិយាយតែភាសាអង់គ្លេសមួយគត់នៅក្នុងសភា ហើយគេចាត់ទុកថា នឹងមាន «ភាពឥតរបៀបរៀបរយ» កើតឡើង ប្រសិនបើអ្នកនយោបាយមិននិយាយតែភាសាអង់គ្លេស៕
ប្រែសម្រួលដោយ កោះ សុគន្ធី
ក្រុមអ្នកជំនាញអាមេរិកជួយអភិរក្សភាសាជនជាតិដើមអូស្រ្តាលីដែលងាយសាបសូន្យ
- Phil Mercer
ទីក្រុង Sydney ប្រទេសអូស្ត្រាលី —
