កំណើនឥទ្ធិពលរបស់ចិននៅក្នុងប្រទេសឡាវ ដែលសម្គាល់ដោយការវិនិយោគនិងពាណិជ្ជកម្មកាន់តែច្រើន បានធ្វើឲ្យទីភ្នាក់ងារអន្តរជាតិមួយចំនួនព្រមានប្រទេសឡាវអំពីការពឹងផ្អែកហិរញ្ញវត្ថុច្រើនពេកទៅលើប្រទេសចិន។ អ្នកវិភាគនិយាយថាប្រទេសឡាវកំពុងតែព្យាយាមធ្វើឲ្យឥទ្ធិពលចិនមានតុល្យភាពដោយស្វែងរកការគាំទ្រពីអ្នកជួយជ្រោមជ្រែងដែលមានរយៈពេលយូរគឺប្រទេស វៀតណាម ព្រមទាំងប្រទេសលោកខាងលិច។
នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៤ ចិនបានក្លាយជាអ្នកវិនិយោគនាំមុខគេរបស់ឡាវដោយមានទឹកប្រាក់សរុបចំនួនជាង៥ពាន់លានដុល្លារ ជាមួយនឹងគម្រោងរ៉ែ ធនធានធម្មជាតិ ទំនប់វារីអគ្គីសនី និងពាណិជ្ជកម្មកសិកម្ម។
ឡាវនិងចិនបានយល់ព្រមគ្នាក្នុងការកសាងគម្រោងផ្លូវរថភ្លើងដែលមានល្បឿនលឿនអស់ទឹកប្រាក់ចំនួន៧ពាន់លានដុលា្លរ។ នេះជាផ្នែកមួយនៃយុទ្ធសាស្រ្តរបស់ចិនក្នុងផែនការសំណង់ឈ្មោះ «One Belt, One Road» ក្នុងការភា្ជប់ផ្លូវរថភ្លើងនៅទូទាំងអាស៊ីកណ្តាលព្រមទាំងអាស៊ីអាគ្នេយ៍។
ផ្លូវរថភ្លើងនៅក្នុងអាស៊ីអាគ្នេយ៍នឹងចាប់ផ្តើមនៅក្នុងក្រុង Kunming ខេត្ត Yunan របស់ចិន ជាមួយនឹងស្ពានជាង១៥០របស់ចិន ផ្លូវក្រោមដីចំនួន៧៦ និងស្ថានីយ៍រថភ្លើងចំនួន៣១ នឹងរត់កាត់ប្រទេសឡាវ ទៅកាន់ក្រុង វៀងច័ន្ទ។ ពីទីនោះ គម្រោងរថភ្លើងនេះនឹងភា្ជប់ទៅប្រទេសថៃហើយជាចុងបញ្ចប់ទៅដល់ប្រទេសសិង្ហបុរី។
អ្នកវិភាគផ្នែកការពារជាតិ Carl Thayer នៅសាកលវិទ្យាល័យ University of New South Wales ប្រទេស អូស្រ្តាលីនិយាយថា ការវិនិយោគនោះបង្ហាញការពង្រីកបន្ថែមនៃឥទ្ធិពលរបស់ចិន ជាពិសេសនៅក្នុងប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ អាស៊ាន ហើយជាពិសេសទៅទៀតគឺក្នុងប្រទេសថៃ ភូមា និងកម្ពុជា។
លោកនិយាយថា «ទាំងអស់នេះគឺជាផ្នែកនៃការជំរុញរបស់ចិនដើម្បីអភិវឌ្ឍផ្លូវពាណិជ្ជកម្មរបស់ខ្លួនទៅទិសខាងត្បូងនិងធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងនូវហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ដែលជាការភា្ជប់ជាមួយអាស៊ាន ហើយក៏ពិតជាការចង់បានពីប្រទេសថៃដែរ ពីព្រោះវានឹងឆ្លងកាត់ឡាវ និងបន្តរហូតទៅដល់ប្រទេសថៃ។ អ្នកនឹងមានការពង្រីកនៃផ្លូវរថភ្លើងរបស់ចិនជាលំដាប់។ ផ្លូវរថភ្លើងដែលមានល្បឿនលឿននោះនឹងធ្វើឲ្យឡាវមានបំណុលកាន់តែច្រើនសម្រាប់ប្រាក់កម្ចីសម្បទាន»។
អ្នកវិភាគនិយាយថា ប្រាក់កម្ចីនេះដែលប្រទេសឡាវត្រូវយកធនធានរ៉ែដែលមិនទាន់បានប្រើប្រាស់របស់ខ្លួនដើម្បីធ្វើជារបស់ធានា នឹងធ្វើឲ្យបំណុលរបស់ឡាវកើនឡើងយ៉ាងលឿន ជាមួយនឹងប្រាក់កម្ចីដែលតំណាង៩០ភាគរយនៃផលិតផលសេដ្ឋកិច្ចប្រចាំឆ្នាំរបស់ប្រទេសនេះ។
ធនាគារអភិវឌ្ឍអាស៊ី (ADB) និយាយថា ប្រទេសមួយដែលមានសេដ្ឋកិច្ចតូចនិងមានប្រជារាស្រ្តចំនួន៦លាននាក់ ដែលភាគច្រើនពឹងលើកសិកម្មដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិត មិនអាចធ្វើការវិនិយោគក្នុងផ្លូវខ្សែរថភ្លើងនេះបានទេ។
ប្រទេសចិនក៏ជាអ្នកវិនិយោគនាំមុខគេក្នុងទំនប់វារីអគ្គីសនីមួយចំនួនដែលត្រូវបានគេគ្រោងនឹងសាងសង់នៅលើផ្លូវទឹកដែលហូរចូលទៅទន្លេមេគង្គ ដែលរបាយការណ៍បានចង្អុលបង្ហាញថាប្រទេសចិនកំពុងរៀបចំចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចសន្យាសំណង់រហូតដល់ ៩ ទំនប់។ ខេត្តនៅភាគខាងជើងរបស់ឡាវពឹងផ្អែកលើអគ្គីសនីពីប្រទេសចិន ខណៈដែលថាមពលវារីអគ្គីសនីរបស់ឡាវភាគច្រើនត្រូវនាំចេញទៅប្រទេសថៃ ដែលជាប្រទេសជិតខាង។
អ្នកវិភាគនិយាយថា ជំហរដ៏មានឥទ្ធិពលរបស់ចិនកំពុងតែធ្វើឲ្យមានភាពភ័យខ្លាចក្នុងការបំផ្លាញជីវចម្រុះ ការបណ្តេញមនុស្សចេញពីដីធ្លី និងភាពគ្មានការងារធ្វើក្នុងចំណោមកសិករដែលត្រូវបានបណ្តេញចេញ។
Thitinan Ponsudhirak ដែលជាអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយនៅសាកលវិទ្យាល័យ Chulalongkorn និយាយថា ចិនមើលឃើញឡាវជាជំហានដ៏សំខាន់មួយក្នុងការពង្រីកឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់។
លោកថ្លែងថា «ក្នុងចំណោមប្រទេសដែលពាក់ព័ន្ធ ឡាវជាប្រទេសដែលមានគ្រោះថ្នាក់ជាងគេក្នុងការគ្របសង្កត់ពីចិន។ ឡាវជាប្រទេសតូច មានសេដ្ឋកិច្ចតូច ហើយចិនមិនខ្លាចក្នុងការធ្វើឲ្យទឹកដីក្នុងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ដីគោក ក្លាយជាដីក្រោយផ្ទះផ្ទាល់របស់ខ្លួននោះទេ។ លោកនិយាយថាប្រទេសចិនកំពុងតែធ្វើដូច្នេះរួចហើយ។ អាស៊ីអាគ្នេយ៍ដីគោកទាំងស្រុងគឺស្ថិតក្នុងរង្វង់ដីរបស់ចិន»។
ការរីកចម្រើននៃសេដ្ឋកិច្ចឡាវមានចំនួនជិត៧ភាគរយ ប៉ុន្តែនៅតែពឹងផ្អែកលើវិស័យដែលផ្តល់ការងារបានតិចតួច ដូចជាការកាប់គាស់យកធនធានធម្មជាតិ និងទំនប់វារីអគ្គីសនីជាដើម។
ធនាគារពិភពលោកបានអំពាវនាវឲ្យឡាវធ្វើពង្រីកសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនឲ្យបានច្រើនមុខដើម្បីធ្វើឲ្យមានការងារសម្រាប់មនុស្សថ្មីជាង ៩ ម៉ឺននាក់ ដែលមានចូលមកក្នុងទីផ្សារការងារក្នុងមួយឆ្នាំៗ។
ស្ថានភាពហិរញ្ញវត្ថុរបស់ឡាវក៏នៅមានភាពទន់ខ្សោយដែរ។ នៅក្នុងខែកក្កដាកាលពីឆ្នាំមុន រដ្ឋាភិបាលបានតែងតាំងរដ្ឋមន្រ្តីហិរញ្ញវត្ថុថ្មី នៅពេលដែលរដ្ឋាភិបាលមានឱនភាពថវិកាកាន់តែច្រើនឡើង។ ក្រឹតមួយអំពាវនាវដល់សាធារណជនឲ្យរឹតត្បិតការចំណាយក្នុងផ្ទះ និងកាត់បន្ថយការចំណាយ។
Thitinan និយាយថា ជំហរហិរញ្ញវត្ថុទន់ខ្សោយនឹងបន្ថែមទៅភាពមានគ្រោះថ្នាក់របស់ឡាវ។
លោកថ្លែងថា «ហិរញ្ញវត្ថុដែលមានកំណត់ បានដាក់ឡាវនៅក្នុងស្ថានភាពមិនទៀងទាត់។ សេដ្ឋកិច្ចខ្នាតធំ(ម៉ាក្រូ)របស់ឡាវមិនមានលក្ខណៈល្អទេ។ ជាលទ្ធផល លាវត្រូវតែពឹងផ្អែកលើចិន ហើយចិនធ្វើរឿងនេះបានល្អណាស់ ដោយបានពង្រីកប្រាក់កម្ចីបន្ថែម និងគម្រោងបន្ថែមនៅក្នុងប្រទេសឡាវ។ លោកនិយាយថា ឡាវត្រូវតែប្រយ័ត្នខ្លួន»។
ក្នុងប្រវតិ្តសាស្រ្ត ឡាវមានទំនាក់ទំនងជិតស្និទដ៏វែងឆ្ងាយជាមួយប្រទេសជិតខាងខ្លួនគឺប្រទេសវៀតណាម តាំងតែពីមុនសង្រ្គាមឥណ្ឌូចិននៅក្នុងទសវត្សរ៍ ១៩៦០ និង១៩៧០ ម្ល៉េះ។ ចំណងដ៏រឹងមាំនេះបានបន្តរវាងរដ្ឋាភិបាលកុម្មុយនីស្ត ចាប់តាំងពីសង្រ្គាមឥណ្ឌូចិន។
ប៉ុន្តែ Martin Stuart-Fox ដែលអតីតសាស្រ្តាចារ្យប្រវត្តិសាស្រ្តនៅសាកលវិទ្យាល័យ Queensland និយាយថា ចិនបានបងើ្កតគោលនយោបាយដែលមានគោលបំណងធ្វើឲ្យចំណងរបស់ឡាវនិងវៀតណាម ចុះខ្សោយ។
លោកនិយាយថា «ខណៈពេលដែលឥទ្ធិពលសេដ្ឋកិច្ចរបស់ចិនកើនឡើង ឥទ្ធិពលនយោបាយក៏កើនឡើងស្របពេលជាមួយផងដែរ។ ចិនតែងតែតាំងចិត្តថាយ៉ាងហោចណាស់ពួកគេត្រូវមានឥទ្ធិពលដូចប្រទេសវៀតណាមដែរ។ មានការសម្រេចចិត្តមួយក្នុងក្រុងប៉េកាំងដែលថាឡាវនឹងមិនត្រូវទុកចោលឲ្យស្ថិតនៅក្នុងរង្វង់ឥទ្ធិពលវៀតណាមតែមួយប៉ុណ្ណោះទេ»។
អ្នកវិភាគនិយាយថា រដ្ឋាភិបាលឡាវទទួលស្គាល់សេចក្តីត្រូវការធ្វើឲ្យមានតុល្យភាពរវាងចិន និងវៀតណាម ហើយស្វែងរកការគាំទ្រពីប្រទេសលោកខាងលិច។
នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៦ ឡាវនឹងធ្វើជាប្រធានសមាគមអាស៊ាន ហើយនេះត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាឱកាសមួយសម្រាប់ឲ្យក្រុងវៀងច័ន្ទទទួលបានកម្លាំងនិងអំណាចធ្វើការចរចាដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាជាមួយនឹងប្រទេសអំណាចធំជាងខ្លួនដែលនៅជិតខាងគ្នា៕
ប្រែសម្រួលដោយ ប៊ុន ប៉េងហ៊ុយ
