ជនរងគ្រោះនៅរស់ជីវិតពីគុកខ្មែរក្រហមម្នាក់គឺលោកស៊ុំ ឫទ្ធី សម្តែងការមិន សប្បាយចិត្តនឹងការដកចេញទីតាំងឧក្រិដ្ឋកម្មនៅខេត្តសៀមរាបចេញពីសំណុំ រឿង០០២ វគ្គទី២ ដោយថ្លែងទាំងខឹងសម្បាថា ការធ្វើដូច្នោះគឺជារឿងបន្ថែមការ ឈឺចាប់ដល់រូបលោក។
ជនរងគ្រោះដែលជាអ្នកទោសខ្មែរក្រហមរួចពីការសម្លាប់គឺលោកស៊ុំ ឫទ្ធីបាន សម្តែងក្តីអស់សង្ឃឹមថា សាលាក្តីនេះនឹងមិនអាចរកយុត្តិធម៌ជូនលោកទេ នៅ ពេលទីតាំងដែលមានមនុស្សរាប់ពាន់នាក់ត្រូវសម្លាប់ និងធ្វើទារុណកម្មក្នុងគុក មួយក្នុងខេត្តសៀមរាប មិនត្រូវគេដាក់បញ្ចូលក្នុងចំណោមទីតាំងឧក្រិដ្ឋកម្មសម្រាប់កាត់ក្តីក្នុងសំណុំរឿង០០២ វគ្គទី២។ ក្នុងបទសម្ភាសន៍ជាមួយវីអូអេកាលពីពេលថ្មីៗនេះ លោកអះអាងថា ការធ្វើដូច្នេះជារឿងកាន់តែធ្វើឲ្យមានបញ្ហាផ្លូវចិត្តដល់ជនរងគ្រោះ ដូចជារូបលោកថែមទៀត មិនមែនជាការផ្សះផ្សារផ្លូវចិត្តទេ។
លោកស៊ុំ ឫទ្ធី អាយុ៦១ឆ្នាំ បានអះអាងទាំងអួលដើមកម្តងម្កាលថា តើយុត្តិធម៌ ដែលលោកសង្ឃឹមទុកជាង៣០ឆ្នាំនោះនឹងកើតមានដូចម្តេច បើករណីលោកត្រូវ គេផាត់ចោលទៅហើយនោះ។
«សួរថា ខ្ញុំឈឺចាប់ប៉ុណ្ណា ដែលខ្ញុំឃើញផ្ទាល់ភ្នែករបៀបកាប់សម្លាប់ប្រជាពលរដ្ឋ ស្លូតត្រង់នៅក្នុងគុកហ្នឹង គិតមើល។ ខ្ញុំសោកស្តាយណាស់ បើមិនបានធ្វើភូមិ ភាគឧត្តរហ្នឹង ខ្ញុំបិទភ្នែកមិនជិតទេ»។
លោកស៊ុំ ឫទ្ធី ដែលត្រូវក្រុមខ្មែរក្រហមចាប់ដាក់គុកក្នុងបទចោទប្រកាន់ថា ជា សេអ៊ីអារបស់ស.រ.អា. បានបញ្ជាក់ថា លោកមានភស្តុតាង រណ្តៅសាកសពរាប់ពាន់ និងឯកសារគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីតតាំងជាមួយនឹងជនដៃដល់ និងមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមពីរនាក់ដែលកំពុងជាប់ចោទគឺនួន ជា និងខៀវ សំផន ដែលជាជនជាប់ចោទក្នុងសំណុំរឿង០០២ វគ្គទី២។
«ការណ៍ពិតត្រូវគាស់កន្លែងណាមួយដើម្បីយកមកដាក់បន្ទុកជនជាប់ចោទពីរនាក់នោះទៀត។ ឧទារហរណ៍ដូចកន្លែងខ្ញុំ មិនត្រូវបោះបង់ចោលទេ ព្រោះខ្ញុំនៅមានកន្លែងដែលខ្ញុំយកខ្មោចទៅកប់គឺនៅទាំងអស់ អត់ទាន់គាស់ផង រួចសួរថា យុត្តិធម៌សម្រាប់ខ្ញុំមានទេ បើសាលាក្តីខ្មែរក្រហមបោះបង់ចោលកន្លែងហ្នឹង»។
សាលាក្តីកាត់ទោសខ្មែរក្រហម ដែលកំពុងស្ថិតនៅក្នុងការពន្យារពេលកាត់ទោស២ខែដល់ខែមករាឆ្នាំក្រោយដោយសារពហិការរបស់ភាគីជនជាប់ចោទខៀវ សំផន មិនចូលសវនាការនោះ បានកំណត់បទចោទឧក្រិដ្ឋកម្មធំៗមួយចំនួនប្រឆាំងនឹងនួន ជា បងធំទី២ និងខៀវ សំផន អតីតប្រមុខរដ្ឋទាក់ទងនឹងអំពើឧក្រិដ្ឋសង្គ្រាម ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ ហើយនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ចំពោះជនជាតិចាម និងវៀតណាម ការរៀបការដោយបង្ខំ និងបទរំលោភសេពសន្ថវៈ (ទូទាំងប្រទេស) ការបោសសម្អាតផ្ទៃក្នុង ការកាប់សម្លាប់នៅមន្ទីរសន្តិសុខ ស-២១ មន្ទីរសន្តិសុខក្រាំងតាចាន់ មន្ទីរសន្តិសុខអូរកន្សែង មន្ទីរសន្តិសុខភ្នំក្រោល ការដ្ឋានទំនប់១មករា ការដ្ឋានសាងសង់ព្រលានហោះខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ការដ្ឋានទំនប់ត្រពាំងថ្ម សហករណ៍ត្រាំកក់ ការប្រព្រឹត្តចំពោះពុទ្ធសាសនិកជននៅសហករណ៍ត្រាំកក់ ការប្រព្រឹត្តជាក់លាក់លើអ្នករដ្ឋការនៃរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរជាដើម។ នេះបើតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់សាលាក្តី កាលពីខែមេសា។
លោកឡាត់ គី អ្នកសម្របសម្រួលសាលាក្តីខ្មែរក្រហមមកពីអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស អាហុក បានអះអាងថា មានការពិភាក្សាគ្នាដែរអំពីការដាក់បញ្ចូលទីតាំងឧក្រិដ្ឋ កម្មដែលដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណីបានព្យាយាមដាក់ពាក្យប្តឹងនោះ តែតុលាការ បានកាត់បន្ថយ ហើយគ្មានការពន្យល់ឲ្យបានលម្អិតដល់ជនរងគ្រោះទេ។
«វាពិតជាមានការធ្វើឲ្យមានការខកចិត្តធ្ងន់ធ្ងរដែរ ហើយជាពិសេសបានធ្វើឲ្យ គាត់ហ្នឹងហាក់ដូចជាមានវិបត្តិផ្លូវចិត្តឡើងវិញ ដោយសារតែអ្វីដែលពួកគាត់ ឈឺចាប់ រងគ្រោះធ្ងន់ធ្ងរមិនត្រូវបានទទួលយកមកជាអទិភាពលើការងាររបស់ សាលាក្តី ដែលវាហាក់បីដូចជាប្រាសចាកពីគោលដៅដែលគាត់ខំតស៊ូតាំងពីដំបូង ដូចជាករណីលោកស៊ុំ ឫទ្ធីជាដើម»។
លោកបានអះអាងបន្ថែមថា លោកស៊ុំ ឫទ្ធីជាអ្នកតស៊ូដ៏ខ្លាំងក្លាក្នុងចំណោមជន រងគ្រោះដាក់ពាក្យប្តឹងជាដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី៖
«ប៉ុន្តែអ្នកដែលតស៊ូនៅក្នុងការស្វះស្វែងរកភស្តុតាងដើម្បីបញ្ជាក់អំពីភាពរង គ្រោះរបស់គាត់ ហើយយើងឃើញថា លោកស៊ុំ ឫទ្ធីគាត់បានចំណាយទាំង កម្លាំងកាយ ទាំងកម្លាំងចិត្ត នៅក្នុងការស្វះស្វែងទាំងគូររូប ទាំងស្វែងរកភស្តុតាងជារូបថតជាច្រើន ច្រើនមែនទែន ដែលគាត់ព្យាយាមនៅក្នុងការបង្ហាញនៅអ្វីដែលយើងរងគ្រោះនៅទីនោះ»។
ទោះជាយ៉ាណាក៏ដោយ លោកសហមេធាវីជាតិនាំមុខគឺលោកពេជ្រ អង្គបាន អះអាងថា លោកបានជួបជាមួយលោកស៊ុំ ឫទ្ធីពីរដងដែរដើម្បីជម្រាបគាត់អំពី បញ្ហានៃការសម្រេចរបស់តុលាការ ដែលព្រួយបារម្ភអំពីហានិភ័យច្រើន ដោយ សារជនជាប់ចោទនិងដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណីមានអាយុច្រើន ដែលអាចធ្វើឲ្យគ្មានសាលក្រម។ លោកនិយាយថា ទីតាំងឧក្រិដ្ឋកម្មផ្សេងៗទៀតមានលក្ខណៈអាទិភាពច្រើនជាងនៅគុកនៅប៉ែកឧត្តរ។
«ករណីទី១ ដែលខ្ញុំនិយាយគឺថា បទល្មើសធំៗផ្សេងៗគ្នា មានន័យថា វាមាន លក្ខណៈជាបទល្មើសប្រឆាំងមនុស្សជាតិ បទល្មើសឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម ហើយនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ នេះជាអ្វីដែលចៅក្រមរើសយកជាលក្ខណៈតំណាងនៅក្នុងបទល្មើសៗធំហ្នឹង ហើយនៅក្នុងទីតាំងនីមួយៗគឺចៅក្រមទៅពិនិត្យមើលថា តើមានសកម្មភាពល្មើសផ្សេងៗគ្នាឬទេ»។
ទោះជាយ៉ាងណា លោកស៊ុំ ឫទ្ធីបានអំពាវនាវដល់អ.ស.ប.ឲ្យជួយធ្វើអន្តរាគមន៍ ដល់សំណុំរឿងរបស់លោក ហើយនិយាយថា តុលាការខ្មែរក្រហមនេះអន់ជាងតុលាការកម្ពុជាកាត់ទោសសម័យ១៩៧៩ទៅទៀត ប្រសិនបើតុលាការនេះមិន អាចនាំយកបទឧក្រិដ្ឋកម្មនៅខេត្តសៀមរាបមកកាត់ទោសរកយុត្តិធម៌បាន។
«ខ្ញុំសុំផ្តាំទៅផង ធ្វើម៉េចឲ្យអ.ស.ប.ធ្វើកន្លែងភូមិភាគឧត្តរហ្នឹងឲ្យចេញមើល។ សូមជម្រាបទៅលោកបាន់ គីម៊ូនផង ឲ្យពាក្យសម្តីខ្ញុំហ្នឹង ឲ្យឮទៅដល់ប្រធានអ.ស.ប.ផង»។
លោកថ្លែងយ៉ាងដូច្នេះដោយយោងថា លោកខំទុកចិត្តតុលាការអន្តរជាតិយ៉ាង ខ្លាំងថា អាចរកយុត្តិធម៌ជូនលោកបាន។ ប្រតិកម្មរបស់លោកស៊ុំ ឫទ្ធីនេះកើត ឡើង ក្រោយពេលដែលលោកខកខានមិនបានចូលរួមក្នុងសវនាការបីលើកគឺ សំណុំរឿង០០១ សំណុំរឿង០០២ វគ្គទី១ និងសំណុំរឿង០០២ វគ្គទី២ ដែលសហព្រះរាជអាជ្ញាប្រកាសថ្មីនេះថា ជាសំណុំរឿងបញ្ចប់នៃវគ្គទី២ទៀតនោះ។
លោកភីធ័រ ម៉ាក់ខ្វៃយ៍អ័រ (Peter Maguire) សាស្ត្រាចារ្យច្បាប់អាមេរិកាំង និងជាអ្នកនិពន្ធសៀវភៅខ្មែរក្រហម «Facing Death in Cambodia» ឬហៅថា «ប្រឈមមុខនឹងការស្លាប់នៅកម្ពុជា» បានអះអាងថា សាលាក្តីខ្មែរក្រហមបានសន្យាច្រើន ជ្រុលហួសពេក ដែលនេះជាបរាជ័យរបស់ខ្លួន។
«វាជារឿងខកចិត្តក្នុងសំណុំរឿងទាំងនេះ ដូចជាមានឧទារហរណ៍ពីករណី កាត់ទោសលោកSlobodan Milosevic ដែលចំណាយលុយរាប់រយលានដុល្លារ ហើយ តុលារការមិនទាំងបានបញ្ចប់ការកាត់ទោសក្នុងអំឡុងពេលជនជាប់ចោទនៅ មានជីវិតផង។ តុលាការនោះកើតឡើងក្រោយសង្គ្រាមត្រជាក់ ហើយតុលាការ ទាំងនោះមិនបានធ្វើកិច្ចការល្អត្រឹមត្រូវទេ»។
លោកថ្លែងថា សំណុំរឿង Slobodan Milosevic អតីតប្រធានាធិបតីយូហ្គូស្លាវី ដែលបានស្លាប់ក្នុងគុកកាលពីឆ្នាំ២០០៦ មុនសាលក្រមដាក់ទោស ហើយថា សាលាក្តីខ្មែរក្រហមនេះជាមេរៀននៃសាលាក្តីឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិទៅមុខទៀតដែលត្រូវកំណត់និងចងចាំឲ្យច្បាស់ពីទំហ៊ុំនៃការកាត់ទោស។
សាលាក្តីកាត់ទោសខ្មែរក្រហមដែលចូលរួមដោយអ.ស.ប.បានកាត់ទោសសំណុំរឿង០០១ និង០០២ វគ្គទី១រួចហើយ ហើយកំពុងបន្តកាត់ទោសសំណុំរឿង០០២ វគ្គទី២ទៀត ដែលទាក់ទងនឹងការកាប់សម្លាប់ពលរដ្ឋខ្មែរស្លូតត្រង់ជាង១លាន៧សែននាក់ក្នុងឆ្នាំ១៩៧០ ក្រោយរយៈពេលជាងបីទសវត្សរ៍នៃបទឧក្រិដ្ឋកម្មកើត ឡើង៕
