គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត(គ.ជ.ប.) នៅថ្ងៃពុធនេះ បានប្រកាសទទួលស្គាល់អ្នកសង្កេតការណ៍ជាតិ និងអន្តរជាតិចំនួនជាង៥ម៉ឺននាក់សម្រាប់ការបោះឆ្នោតនាចុងខែកក្កដាខាងមុខ ដោយអ្នកសង្កេតការណ៍អន្តរជាតិមានមកពីប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ចិន និងសិង្ហបុរី។
ក្នុងការប្រកាសព័ត៌មានរបស់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប.)ដែលធ្វើឡើងកាលពីព្រឹកថ្ងៃពុធ នៅទីស្នាក់ការកណ្តាលរបស់ខ្លួន គ.ជ.ប.បានសម្រេចទទួលស្គាល់អ្នកសង្កេតការណ៍ទាំងជាតិ និងអន្តរជាតិចំនួនជាង៥ម៉ឺននាក់មកពីស្ថាប័នចំនួន៨២ ដែលក្នុងនោះមានអ្នកសង្កេតការណ៍អន្តរជាតិមកពីតំណាងស្ថានទូតប្រទេសចំនួនបីក្នុងតំបន់អាស៊ី។
យោងតាមសេចក្តីប្រកាសដែលចែកជូនអ្នកសារព័ត៌មាននៅថ្ងៃទី២៧ ខែមិថុនា គ.ជ.ប.ក៏បានបញ្ជាក់បន្ថែមថា ខ្លួនក៏កំពុងពិនិត្យលើពាក្យស្នើសុំរបស់អ្នកសង្កេតការណ៍ជាតិ និងអន្តរជាតិនៃសមាគម អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលចំនួនជាង៨០០នាក់ផ្សេងទៀតផងដែរ។
គ.ជ.ប.នឹងបិទការទទួលពាក្យសុំចុះឈ្មោះអ្នកសង្កេតការណ៍ជាតិនៅថ្ងៃទី១៨ ខែកក្កដា និងបិទការទទួលពាក្យសុំចុះឈ្មោះអ្នកសង្កេតការណ៍អន្តរជាតិនៅថ្ងៃទី២៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨។
អង្គការធំៗពីរដែលតែងធ្វើការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតជាច្រើនអាណត្តិនៅកម្ពុជា គឺអង្គការខុមហ្វ្រែល និងនិចហ្វិចបានប្រកាសមិនចូលរួមសង្កេតការណ៍ការបោះឆ្នោតនេះ ដោយអះអាងថា ដោយសារខ្លួនរងសម្ពាធពីរដ្ឋាភិបាលនាពេលកន្លងមកពាក់ព័ន្ធនឹងការចោទប្រកាន់ថា អង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតមួយចំនួនបានគាំទ្រការធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌ដើម្បីផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល។ ក្រៅពីអង្គការទាំងពីរ ក៏មានអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជាដែលធ្លាប់បានចូលរួមក្នុងការងារកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោតក្នុងគោលបំណងលើកកម្ពស់សុចរិតភាព និងតម្លាភាពក្នុងដំណើរការបោះឆ្នោត ក៏បានប្រកាសមិនចូលរួមឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតនេះផងដែរ។
លោក កន សាវាង្ស មន្រ្តីសម្របសម្រួលអង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតមួយហៅកាត់ថា ខុមហ្វ្រែល បានប្រាប់ VOA ថា ការចូលរួមឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតពីបណ្តាប្រទេសដែលមិនមែនជាប្រទេសកាន់យកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនឹងមិនអាចធ្វើឲ្យការវាយតម្លៃការបោះឆ្នោតបានល្អប្រសើរនោះទេ។ លោកបន្ថែមថា ការដែលការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជាមិនមានការចូលរួមពីប្រទេសមហាអំណាចដែលកាន់យកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យធំៗនឹងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់មុខមាត់កម្ពុជាលើឆាកអន្តរជាតិ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖
«សួរថា ប្រទេសមួយដែលលោកអត់បានឆ្លងកាត់ការវាយតម្លៃទៅលើលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ហើយមកវាយតម្លៃលើគោលការណ៍លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៃប្រទេសមួយ តើគាត់អាចវាយតម្លៃបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយទេ? សម្រាប់ខ្ញុំ ខ្ញុំគិតថា មិនអាចសព្វជ្រុងជ្រោយទេ ព្រោះការវាយតម្លៃហ្នឹងត្រូវការអ្នកមានបទពិសោធន៍ ហើយឆ្លងកាត់ទៀត ហើយការវាយតម្លៃ មិនមែនវាយតម្លៃត្រឹមតែមួយថ្ងៃអីទេ គឺត្រូវមានដំណាក់កាលនៃការវាយតម្លៃ»។
ក្រោយបញ្ចប់កិច្ចប្រជុំជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធនាព្រឹកថ្ងៃពុធនេះ លោក ហង្ស ពុទ្ធា អ្នកនាំពាក្យគ.ជ.ប.ឆ្លើយសំណួររបស់ VOA ថា អ្នកសង្កេតការណ៍អន្តរជាតិដែលទើបត្រូវបានប្រកាសទទួលស្គាល់ចំនួន១៧នាក់នោះមកពីតំណាងស្ថានទូតប្រទេសចិន មីយ៉ាន់ម៉ា និងសិង្ហបុរីប៉ុណ្ណោះ។ លោកបន្ថែមថា បើទោះបីជាអ្នកសង្កេតការណ៍ទាំងនោះមិនមែនមកពីប្រទេសដែលកាន់យកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក្តី ប៉ុន្តែលោកថា ការចូលរួមសង្កេតការណ៍ការបោះឆ្នោតមិនគួរត្រូវបានបែងចែកប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ ឬក៏អត់នោះទេ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖
«យើងក៏មិនគួរមានការបែងចែកថា ប្រទេសនេះ យ៉ាងនេះ ឬយ៉ាងនោះដែរ ពីព្រោះប្រទេសទាំងអស់នៅលើពិភពលោក សុទ្ធតែមានគោលបំណងធ្វើកំណែទម្រង់ឆ្ពោះទៅរកប្រជាធិបតេយ្យហើយ។ អីចឹងសំណួរនេះ ខ្ញុំគិតថា សម្រាប់ គ.ជ.ប. យើងអត់មានបែងចែកទេថា ប្រទេសណាជាប្រជាធិបតេយ្យ មិនប្រជាធិបតេយ្យ»។
លោក ហង្ស ពុទ្ធា បន្ថែមថា ក្រៅពីអ្នកសង្កេតការណ៍ជាតិ និងអន្តរជាតិដែលត្រូវបានគ.ជ.ប.ទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការទាំងជាង៥ម៉ឺននាក់ ក៏នៅមានសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាអឺរ៉ុបស្តីពីទំនាក់ទំនងបរទេស (European Council on International Relations)ចំនួន៥នាក់ព្រមទាំងតំណាងស្ថានទូតប្រទេសវៀតណាម និងប្រទេសឥណ្ឌាមួយចំនួនទៀត បានចុះឈ្មោះស្នើសុំសង្កេតការណ៍ ប៉ុន្តែលោកថា គ.ជ.ប.កំពុងពិនិត្យដើម្បីសម្រេច។
លោក George Edgar ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហភាពអឺរ៉ុបប្រចាំកម្ពុជាប្រាប់ VOA តាមរយៈសារអេឡិចត្រូនិច ឬអ៊ីមែលថា ក្រុមប្រឹក្សាអឺរ៉ុបស្តីពីទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ ជាស្ថាប័នឯករាជ្យ មិនពាក់ព័ន្ធនឹងសហភាពអឺរ៉ុបឡើយ។
លោកបញ្ជាក់យ៉ាងខ្លីក្នុងន័យដើមថា៖
«ក្រុមប្រឹក្សាអឺរ៉ុបស្តីពីទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិមិនមែនជាស្ថាប័នផ្លូវការរបស់សហភាពអឺរ៉ុបនោះទេ»។
VOA បានព្យាយាមទាក់ទងទៅតំណាងក្រុមប្រឹក្សាអឺរ៉ុបស្តីពីទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ តែរហូតមកដល់ល្ងាចថ្ងៃពុធនេះ មិនទាន់មានការឆ្លើយតបណាមួយនៅឡើយ។
កម្ពុជានឹងរៀបចំការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្តអាណត្តិទី៦ នៅថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨ ដោយមិនមានវត្តមានរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ស្របពេលដែលស្ថាប័នអន្តរជាតិធំៗមួយចំនួនបង្ហាញក្តីបារម្ភថា ការបោះឆ្នោតដែលមិនមានការចូលរួមពីគណបក្សប្រឆាំងនេះនឹងក្លាយជាការបោះឆ្នោតដែលមិនមានយុត្តិធម៌ និងមិនអាចទទួលយកបាន។
សហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក កាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៧ បានប្រកាសដកខ្លួនឈប់គាំទ្រដំណើរការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា ក្រោមហេតុផលថា តុលាការកំពូលបានសម្រេចរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលសហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិកចាត់ថា ជាដំណើរការមួយធ្វើឲ្យការបោះឆ្នោតមិនមានភាពស្របច្បាប់។ ក្រៅពីការប្រកាសដកខ្លួនឈប់គាំទ្រការបោះឆ្នោត ក្រុមប្រឹក្សាសហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិកបានជំរុញឲ្យមានការដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច និងផ្ដាច់ជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ជាច្រើនមកកម្ពុជាផងដែរ។
ចំណែកអ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ បង្ហាញការបារម្ភថា អនាគតប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្សនៅកម្ពុជានឹងជួបបញ្ហាកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ ប្រសិនបើគណបក្សសង្គ្រោះជាតិខកខានមិនបានចូលរួមការបោះឆ្នោតនេះ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់របស់រដ្ឋាភិបាលអះអាងថា ការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិគឺធ្វើឡើងទៅតាមច្បាប់ ខណៈគ.ជ.ប. ដែលលែងមានសមាជិកមកពីគណបក្សប្រឆាំង បានអះអាងថា ខ្លួនរៀបចំការបោះឆ្នោតទៅតាមច្បាប់កម្ពុជាដែលមានចែងជាធរមាន។
ទាំងគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត និងរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន តែងប្រកាសថា ការបោះឆ្នោតនឹងនៅតែប្រព្រឹត្តទៅតាមការគ្រោងទុក បើទោះជាគ្មានការចូលរួមពីគណបក្សប្រឆាំង គ្មានការចូលរួមពីអ្នកសង្កេតការណ៍ និងគ្មានការទទួលស្គាល់លទ្ធផលបោះឆ្នោតដោយបណ្តាប្រទេសកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យធំៗមួយចំនួនក៏ដោយ៕
