ក្រុមប្រជានេសាទរស់នៅតាមបឹងទន្លេសាប និងខេត្តជាប់ប្រទេសឡាវ បានចូលរួមជាមួយគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ ដើម្បីសាទរចំពោះគំនិតផ្តួចផ្តើមរបស់រដ្ឋាភិបាលឡាវ ដែលនឹងធ្វើការពិនិត្យឡើងវិញរាល់គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ទំនប់វារីអគ្គិសនីនានា ក្រោយការបាក់ទំនប់មួយដ៏គួរឲ្យបារម្ភនៅប្រទេសនេះ។
កាលពីថ្ងៃទី២៣ខែកក្កដា ទំនប់វារីអគ្គិសនី Xe-Pian Xe-Namnoy របស់ប្រទេសលាវ ឬហៅម្យ៉ាងទៀតថាឡាវ បានបាក់ ដែលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់សហគមន៍នៅភាគខាងត្បូង និងនៅតាមតំបន់ខ្សែទឹកខាងក្រោមនៃប្រទេសកម្ពុជា។
លោកឡុង សូចែត្រ តំណាងសហគមន៍បឹងទន្លេសាប បានប្រាប់ VOA កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ថា ហេតុការណ៍ដែលបានកើតឡើងនៅប្រទេសឡាវគឺជារឿងមួយគួរឲ្យបារម្ភសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ។
លោកមានក្តីរីករាយដែលបានដឹងថា ប្រទេសឡាវផ្តើមពិនិត្យឡើងវិញនៃគម្រោងវិនិយោគទំនប់វារីអគ្គិសនី ហើយថា វានឹងជាការប្រសើរបំផុត ប្រសិនបើប្រទេសឡាវបញ្ឈប់រាល់ផែនការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនី ដែលលោកយល់ថា បានបង្កផលប៉ះពាល់ដល់ផលនេសាទ។
«អបអរសាទរខ្លាំងណាស់ ព្រោះកន្លងមក យើងក៏ធ្លាប់ចូលរួមផ្តល់យោបល់ដែរ ពីទាក់ទងនឹងការអភិវឌ្ឍទំនប់ហ្នឹង ដែលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ម៉េចៗ ដល់ប្រជាពលរដ្ឋណ៎ា! ហើយបើសិនជាឡាវបានគិតគូរ ហើយបើបានបញ្ឈប់ការសាងសង់ទំនប់ទៀត ប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមដងទន្លេ នៅប្រទេសកម្ពុជាយើងនឹងក៏អបអរសាទរ ចូលរួមអរដែរ ហើយបើបានឈប់មែន អ្ហូ៎ងាប់ហើយ សប្បាយចិត្តយ៉ាងណាទេ! ព្រោះយើងបារម្ភណាស់ អារឿងបញ្ហាហ្នឹង»។
សេចក្តីប្រកាសរបស់គណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ (Mekong River Commission) ហៅកាត់ ថា MRC ដែលមានទីស្នាក់ការកណ្តាលនៅទីក្រុងវៀងចន្ទប្រទេសឡាវដែលបានចែកចាយដល់បណ្តាញព័ត៌មាន កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៨នេះ បានបញ្ជាក់ពីការសម្រេចចិត្តរបស់រដ្ឋាភិបាលទីក្រុងវៀងចន្ទ ដែលនឹងពិនិត្យរាល់ទំនប់ដែលកំពុងមានស្រាប់ និងកំពុងស្ថិតក្នុងការសាងសង់ ហើយក៏បានផ្អាកការពិចារណាលើគម្រោងវិនិយោគទំនប់វារីអគ្គិសនីថ្មីៗបន្ថែម ទៀត។
គណៈកម្មការទន្លេមេគង្គបានស្វាគមន៍យ៉ាងខ្លាំងចំពោះការដកថយរបស់ឡាវ ដើម្បីពិនិត្យឡើងវិញនូវទំនប់ដែលមានស្រាប់ និងកំពុងស្ថិតក្រោមការសាងសង់។
នាយកប្រតិបត្តិរបស់គណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ លោក Pham Tuan Phan ត្រូវបានស្រង់សម្តីតាមន័យដើមក្នុងសេចក្តីប្រកាសនោះថា៖
«ក្នុងនាមជាអង្គការអន្តររដ្ឋាភិបាលក្នុងតំបន់មួយ យើងស្វាគមន៍ជាទីបំផុតចំពោះការសម្រេចចិត្ត និងគំនិតផ្តួចផ្តើមរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីឡាវ ដើម្បីពិនិត្យរាល់ទំនប់ទាំងអស់ និងការត្រួតពិនិត្យឡើងវិញនូវរាល់គម្រោងវិនិយោគទំនប់វារីអគ្គិសនីថ្មីៗទៀត»។
លោកត្រូវបានស្រង់សម្តីបន្ថែមក្នុងន័យដើមថា៖
«យើងកំពុងស្វែងរកមធ្យោបាយជាច្រើន ដើម្បីឲ្យការប្រឹងប្រែងរបស់រដ្ឋាភិបាលឡាវទទួលបានផលវិជ្ជមាននៅក្នុងការពិនិត្យឡើងវិញ និងធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពផែនការ និងយុទ្ធសាស្ត្រទំនប់វារីអគ្គិសនីរបស់ខ្លួន ជាមួយផែនការ និងយុទ្ធសាស្ត្រការអភវិឌ្ឍអាងទន្លេមេគង្គរបស់គណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ និងរបាយការណ៍ស្តីពីអាងទន្លេមេគង្គដែលកំពុងរៀបចំសម្រាប់តំបន់ទន្លេមេគង្គមួយដែលមានចីរភាព»។
លោកមាស ចន្ទី ប្រជានេសាទ នៅក្នុងឃុំថ្មកែវ ស្រុកសៀមប៉ាង ខេត្តស្ទឹងត្រែង និយាយថា ការបាក់ទំនប់នៅប្រទេសឡាវ កាលពីខែកក្កដាកន្លងទៅ បានបង្កផលវិបាកដល់ភូមិឃុំរបស់លោកដែលស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណជា៤០គីឡូម៉ែត្រពីព្រំប្រទល់ខ្មែរលាវ។
លោកអះអាងថា ដំណាំស្រូវប្រមាណ៣០ហិកតាត្រូវបានបំផ្លាញដោយសារការបាក់ទំនប់នោះ។ លោកនិយាយបន្តថា រដ្ឋាភិបាលឡាវគួរតែបញ្ឈប់ការសាងសង់ទំនប់បន្ថែមទៀត ដើម្បីបញ្ជៀសនូវមហន្តរាយទៅថ្ងៃអនាគត។
«ខាងយើងគឺមានការបារម្ភច្រើន ហើយក៏មិនចង់ឲ្យគេបន្តដែរ ព្រោះអីអាចមានផលប៉ះពាល់អីចឹង។ យើងមិនដឹងគេចទាន់មិនទាន់ ព្រោះអីវាជិតដែរ នៅហ្នឹង»។
លោកបន្ថែមថា អ្វីដែលប្រជានេសាទរស់នៅគៀកនឹងទំនប់វារីអគ្គីសនីឡាវចង់បាននោះ គឺត្រី មិនមែនភ្លើងទេ។ លោកនិយាយថា៖
«ភ្លើងហ្នឹងអត់សូវសំខាន់សម្រាប់ សម្រាប់គ្រួសារដែលនៅជិតទំនប់ ព្រោះអីវាមានផលប៉ះពាល់ច្រើនមិនអាច និយាយទៅអារឿងភ្លើងហ្នឹង វាមិនអាចចង់និយាយថា វាអត់ស្មើនឹងផលវិបាករបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅម្តុំភូមិខ្ញុំអីចឹង»។
ក្រោយហេតុការណ៍បាក់ទំនប់វារីអគ្គិសនីដ៏មហន្តរាយមួយបានកើតឡើងកាលពីចុងខែកក្កដានោះ រដ្ឋាភិបាលប្រទេសឡាវក៏បានប្រកាសផ្អាកការសម្រេចយល់ព្រមលើគម្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីថ្មីៗ ស្របពេលដែលខ្លួនកំពុងពិនិត្យលើគម្រោងវារីអគ្គិសនីចំនួនជាង៥០គម្រោង នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។
នៅដើមខែសីហានេះ អង្គការដែលធ្វើការងារការពារទន្លេឈ្មោះ Save the Mekong ក៏បានអំពាវនាវឲ្យមានការផ្អាកគម្រោងសាងសង់ទំនប់នានាលើដងទន្លេមេគង្គដែរ ក្រោយការបាក់ទំនប់វារីអគ្គិសនីនោះ។
ការបាក់ទំនប់វារីអគ្គិសនី Xe-Pian Xe-Namnoy បានបណ្ដាលឲ្យមនុស្សប្រហែល៦ពាន់នាក់ជម្លៀសចេញពីផ្ទះសម្បែងនៅក្នុងប្រទេសឡាវ មនុស្សជាង ៣០នាក់ស្លាប់បាត់បង់ជីវិត ហើយមនុស្សជាង១០០នាក់ទៀតបាត់ខ្លួន។
មនុស្សប្រហែល៥ពាន់នាក់ផ្សេងទៀតនៅស្រុកសៀមប៉ាង ខេត្តស្ទឹងត្រែង ប្រទេសកម្ពុជា នៅជិតព្រំដែនឡាវ ក៏ត្រូវបានជម្លៀសចេញពីផ្ទះសម្បែងផងដែរ។
ផ្តើមចេញពីសោកនាដកម្ម ដែលបានកើតឡើងនៅក្នុងស្រុក Sanamxai នៃខេត្ត Attapeu ប្រទេសឡាវ កាលពីពេលថ្មីៗនេះលោកមាស ចន្ទី អ្នកនេសាទដែលរកផលត្រីបានពីទន្លេសេកុង ក្នុងខេត្តស្ទឹងត្រែងក៏បានអំពាវនាវដល់រដ្ឋាភិបាលខ្មែរឲ្យមានវិធានការបង្កាទុកជាមុនចំពោះករណីមានការខូចខាតទំនប់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ លោកនិយាយថា៖
«អីចឹង ខ្ញុំចង់សំណូមពរដល់រាជរដ្ឋាភិបាលថា មានវិធានការណាមួយអាចជួយដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ដូចថា កុំឲ្យមានជំនន់ធ្ងន់ធ្ងរអីចឹង ខ្លាចវាមានប៉ះពាល់ដល់អាយុជីវិតប្រជាពលរដ្ឋក្នុងភូមិអីចឹង ព្រោះអីប៉ុន្មានកាលលិចថ្ងៃមុនហ្នឹងគឺ ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅទាំងដូចថា ការមានការព្រួយបារម្ភ យប់ដេកមិនលក់ ថ្ងៃហូបមិនឆ្ងាញ់អីចឹង»។
លោកតែ ណាវុធ អគ្គលេខាធិការគណៈកម្មាធិការជាតិទន្លេមេគង្គកម្ពុជា បានប្រាប់ VOA កាលពីថ្ងៃសុក្រថា កម្ពុជាស្វាគមន៍ជំហររបស់ឡាវ ដែលបានប្រកាសថា ខ្លួននឹងពិនិត្យគុណភាពរបស់ទំនប់វារីអគ្គិសនីដែលមានស្រាប់ និងសកម្មភាពនៃការសាងសង់ទំនប់បច្ចុប្បន្ន។
«ស្វាគមន៍! យើងស្វាគមន៍! ធម្មតាទេ ធ្វើឲ្យមានទំនប់ មានសុវត្ថិភាពហ្នឹងបាទ។ ជាការសំខាន់ហើយ ដែលភាគីឡាវហ្នឹង គាត់បង្កើតជាគណៈកម្មការហ្នឹង គឺថា គាត់ដើរមើលអធិការកិច្ចទាំងអស់ឡើងវិញនូវទំនប់ដែលកំពុងសាងសង់។ អាហ្នឹងចៀសវាង ដែលកំហុសខុសឆ្គងហើយ ដូចយើងឃើញស្រាប់អីចឹងនៅ Xe-Pian Xe-Namnoy ហ្នឹងវាបាក់ទំនប់មួយដោយអចេតនាហ្នឹង។ អីចឹងត្រូវមើលឡើងវិញ»។
លោកបន្ថែមថា៖
«ហើយទីពីរហ្នឹង គាត់ឡាវថា នឹងផ្អាកមួយរយៈសិននូវគម្រោងថ្មី ហើយយើងក៏រង់ចាំរដ្ឋាភិបាលឡាវគាត់បញ្ជាក់ដែរចំពោះគម្រោងដែលគាត់ដាក់ចូលមកក្នុង ការពិគ្រោះយោបល់ជាមួយប្រទេសជាសមាជិក ដូចជាគម្រោងប៉ាកឡាយអីជាដើមបាទ។ អីចឹងយើងរង់ចាំការបញ្ជាក់ពីភាគីឡាវឲ្យបានច្បាស់លាស់លើរឿងហ្នឹងបាទ»។
ក៏ប៉ុន្តែ លោកមិនធ្វើការអធិប្បាយចំពោះជំហររបស់កម្ពុជាថា តើគួរបន្តសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីបន្ថែមទៀត ឬក៏ផ្អាកនោះឡើយ នៅក្រោយហេតុការណ៍បាក់ទំនប់នៅប្រទេសឡាវនោះរួចមក។ លោកបានបង្វែរសំណួរទាក់ទិនបញ្ហានេះ ទៅកាន់ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល។
VOA ព្យាយាមសុំការអធិប្បាយពីលោក វិចទ័រ ហ្សូនា មន្ត្រីនាំពាក្យទទួលបន្ទុកខាងថាមពលនៅក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល តាំងពីថ្ងៃសុក្រ និងថ្ងៃសៅរ៍ តែមិនទាន់អាចទាក់ទងបានទេ។
ទោះបីមិនទាន់មានការឆ្លើយតបពីរដ្ឋាភិបាលក្តី ក៏លោកឡុង សូចែត្រ តំណាងសហគមន៍បឹងទន្លេសាប ដែលជាអ្នកតស៊ូមតិការពារធនធានធម្មជាតិ ក្នុងទន្លេមេគង្គ និងបឹងទន្លេសាប បានស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ពិចារណាឲ្យបានហ្មត់ចត់ នៅមុនពេលបន្តសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនី បន្ថែមទៀតទៅលើទំនប់ដែលមានស្រាប់។ លោកយល់ថា ហេតុការណ៍ដែលបានកើតឡើងនៅប្រទេសឡាវ ជារឿងដែលគួរឲ្យស្រណោះ។
«ប្រសិនជាយើងប្រៀបធៀបថា បើសិនជាយើងនៅហ្នឹងស្ថានភាពបែបហ្នឹងវិញ មិនដឹងថា គិតយ៉ាងម៉េច អីយ៉ាងម៉េចទេ ព្រោះវាពិបាកណាស់ ព្រោះយើងដឹងហើយថា អាភាពលិចលង់នេះ មិនៗស្រួលទេ មកមិនទាំងដឹងខ្លួនផង! វឹបមក! វាៗធ្វើឲ្យបែកបាក់ ព្រាត់បា្រស់ ខូចខាតទ្រព្យសម្បត្តិអស់រលីង។ មិនៗ ធម្មតា! អីចឹងហើយបានយើងស្រណោះដែរថា បើសិនជាគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ទំនប់ហ្នឹងមាននៅលើកម្ពុជា ក៏យើងចង់ឲ្យរដ្ឋាភិបាលហ្នឹងពិចារណាមើលគំរូឡាវដែរ កុំឲ្យវាមាន យើងឃើញថា វាមានរឿងអីចឹងហើយ កុំឲ្យបង្ខំឲ្យយើងឆ្លងកាត់ទៅកើតរឿងហ្នឹងទៀតដែរ»។
អ្នកនេសាទរូបនេះបានបន្ថែមថា កម្ពុជាគឺជាប្រទេសដែលនៅក្រីក្រនៅឡើយ ដូច្នេះ អ្វីដែលបានកើតឡើងនៅប្រទេសឡាវគួរតែត្រូវបានបញ្ជៀសឲ្យបាននៅកម្ពុជា៕
