ភ្ជាប់​ទៅ​គេហទំព័រ​ទាក់ទង

ព័ត៌មាន​​ថ្មី

ការ​ដោះស្រាយ​វិបត្តិ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង៖ បទ​ពិសោធន៍​ពី​ប្រទេស​កម្ពុជា


រូបឯកសារ៖ ជនផ្តាច់ខ្លួន​ពី​កូរ៉េខាងជើង​មាន​ប្រតិកម្ម​ទៅ​នឹង​រូបគំនូរ​មួយ បង្ហាញពី​ការ​ប្រហារជីវិត​ជា​សាធារណៈ ដោយ​ទាហានកូរ៉េខាងជើង អំឡុងពេល​បាតុកម្ម​ទាមទារ​ការ​លើកកម្ពស់​សិទ្ធិមនុស្ស​នៅ​មុខសភា​ជាតិ​ ក្នុង​រដ្ឋធានី​សេអ៊ូល ប្រទេស​កូរ៉េខាងត្បូង កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី១៤ ខែមេសា ឆ្នាំ​២០១១។
រូបឯកសារ៖ ជនផ្តាច់ខ្លួន​ពី​កូរ៉េខាងជើង​មាន​ប្រតិកម្ម​ទៅ​នឹង​រូបគំនូរ​មួយ បង្ហាញពី​ការ​ប្រហារជីវិត​ជា​សាធារណៈ ដោយ​ទាហានកូរ៉េខាងជើង អំឡុងពេល​បាតុកម្ម​ទាមទារ​ការ​លើកកម្ពស់​សិទ្ធិមនុស្ស​នៅ​មុខសភា​ជាតិ​ ក្នុង​រដ្ឋធានី​សេអ៊ូល ប្រទេស​កូរ៉េខាងត្បូង កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី១៤ ខែមេសា ឆ្នាំ​២០១១។

អ្នក​ជំនាញ​នានា​ថា តុលាការ​កូន​កាត់​ស្រដៀង​ទៅ​នឹង​សាលាក្ដី​ខ្មែរ​ក្រហម​សក្ដិសម​បំផុត​សម្រាប់​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង

ទាញ​យក​ពី​តំណភ្ជាប់​ដើម

ការ​សម្លាប់​ក្រៅ​ប្រព័ន្ធ​តុលាការ ការ​ធ្វើ​ទារុណកម្ម​ជា​ប្រព័ន្ធ ការ​ឃុំ​ខ្លួន​ដោយ​ខុស​ច្បាប់ ពលកម្ម​ដោយ​បង្ខំ ការ​ចាប់​រំលោភ ការ​អត់​ឃ្លាន ការ​ដាក់​កំហិត​ចំពោះ​សេរីភាព​នានា និង​បញ្ហា​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ផ្សេង​ទៀត​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង «ស្ថិត​ក្នុង​ចំណោម​ស្ថានការណ៍​ដ៏​អាក្រក់​បំផុត​នានា​នៅ​លើ​ពិភពលោក»។ នេះ​បើ​តាម​ការ​បញ្ជាក់​របស់​ក្រសួង​ការបរទេស​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​នៅ​ក្នុង​សេចក្ដី​ប្រកាស​របស់​ខ្លួន​ដែល​បាន​ចេញ​ផ្សាយ​កាល​ពី​ចុង​ខែ​តុលា​កន្លង​ទៅ​នេះ។

ទោះបីជា​អ្នក​វិភាគ​ទាំង​ឡាយ​ជឿ​ថា ការ​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នានា​ត្រូវ​បាន​ធ្វើ​ឡើង​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​អស់​រយៈពេល​រាប់​ទសវត្សរ៍​មក​ហើយ​ក៏​ដោយ ក៏​បញ្ហា​ទាំង​នេះ​ទើប​តែ​ត្រូវ​បាន​សហគមន៍​អន្តរជាតិ​ចាប់​អារម្មណ៍​ខ្លាំង​ជាង​មុន​តាំង​ពី​ឆ្នាំ ២០០៤ មក​តែ​ប៉ុណ្ណោះ ដែល​នៅ​ពេល​នោះ អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​បាន​អនុម័ត​លើ​សេចក្ដី​សម្រេច​ដំបូង​បង្អស់​មួយ​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​បញ្ហា​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កូរ៉េ​ខាង​ជើង។

កាល​ពី​ឆ្នាំ ២០១៤ គណៈកម្មការ​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​ទទួល​បន្ទុក​កិច្ចការ​ស៊ើប​អង្កេត​បញ្ហា​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ក្នុង​ប្រទេស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង បាន​រក​ឃើញ​ថា «ការ​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ធ្ងន់ធ្ងរ​ក្នុង​លក្ខណៈ​ជា​ប្រព័ន្ធ និង​គ្រប់​ទី​កន្លែង ត្រូវ​បាន​ធ្វើ​ឡើង​ដោយ​ស្ថាប័ន និង​មន្ត្រី​រដ្ឋាភិបាល​កូរ៉េ​ខាង​ជើង» ហើយ​វា​គឺ​ជា «ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ប្រឆាំង​នឹង​មនុស្ស​ជាតិ»។

របាយការណ៍​នោះ​បាន​បន្ថែម​ថា៖ «ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ប្រឆាំង​នឹង​មនុស្ស​ជាតិ​នេះ​កំពុង​បន្ត​កើត​ឡើង​នៅ​ក្នុង​សាធារណរដ្ឋ​ប្រជាមានិត​ប្រជាធិបតេយ្យ​កូរ៉េ ដោយសារតែ​គោល​នយោបាយ ស្ថាប័ន និង​ទម្រង់​នៃ​និទ្ទណ្ឌភាព ដែល​ជា​ចំណុច​សំខាន់​នៃ​បញ្ហា​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ទាំង​នេះ គឺ​នៅតែ​ដំណើរការ​ដដែល»។

មហា​សន្និបាត​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​បាន​អនុម័ត​សេចក្ដី​សម្រេច​ដ៏​សំខាន់​មួយ​ក្នុង​ឆ្នាំ ២០១៤ ដោយ​អំពាវនាវ​ឲ្យ​មាន​ការ​បញ្ជូន​មេដឹកនាំ​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​ទៅ​តុលាការ​ព្រហ្មទណ្ឌ​អន្តរជាតិ ICC ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ការ​ចោទ​ប្រកាន់​ថា​ បាន​ប្រព្រឹត្តិ​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ប្រឆាំង​នឹង​មនុស្ស​ជាតិ។

អ្នក​ជំនាញ​នានា​មើល​ឃើញ​ថា ការ​ឈាន​ទៅ​ដល់​ការ​កាត់ទោស​ពិត​ប្រាកដ​នឹង​ត្រូវ​ចំណាយ​ពេល​យូរ។ ដូចជា​ក្នុង​ករណី​ប្រទេស​កម្ពុជា អំពើ​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​បាន​កើត​មាន​ឡើង​ពី​ឆ្នាំ ១៩៧៥ ដល់​ឆ្នាំ ១៩៧៩ ប៉ុន្តែ​ដំណើរការ​កាត់​ទោស​ក្រុម​មេដឹកនាំ​ខ្មែរ​ក្រហម​មិន​បាន​កើត​មាន​ឡើង​រហូត​ដល់​ពេល​ដែល​តុលាការ​កូន​កាត់​មួយ​ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​នៅ​ឆ្នាំ ២០០៦ ដោយ​ត្រូវ​ឆ្លងកាត់​ការ​ចរចា​យ៉ាង​តឹងតែង។

កាល​ពី​ខែ​វិច្ឆិកា ឆ្នាំ​មុន សាលាក្ដី​ខ្មែរ​ក្រហម បាន​តម្កល់​ទោស​ដាក់​ពន្ធនាគារ​អស់​មួយ​ជីវិត​សម្រាប់​លោក​នួន ជា និង​លោក​ខៀវ សំផន ដែល​ជា​អតីត​មេដឹកនាំ​ខ្មែរ​ក្រហម​ជាន់​ខ្ពស់​ពីរ​រូប ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​បទ​ឧក្រិដ្ឋ​ប្រឆាំង​នឹង​មនុស្ស​ជាតិ។

បន្ទាប់ពី​សវនាការ​បាន​បញ្ចប់​ទៅ លោក David Scheffer បេសកជន​ពិសេស​របស់​អគ្គលេខាធិការ​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​ប្រចាំ​សាលាក្ដី​ខ្មែរ​ក្រហម បាន​បញ្ជូន​សារ​ដ៏​ខ្លាំងក្លា​មួយ​ទៅ​កាន់​រដ្ឋាភិបាល​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​ថា «ខ្ញុំ​គ្រាន់តែ​ចង់​និយាយ​ថា មេដឹកនាំ​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​គួរតែ​កត់​សម្គាល់​ជា​ពិសេស​ចំពោះ​អ្វី​ដែល​បាន​កើត​ឡើង​នៅ​ថ្ងៃ​នេះ»។

សារ​របស់​លោក David Scheffer គឺ​បញ្ជាក់​យ៉ាង​ច្បាស់​ថា របប​ដឹកនាំ​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​មិន​អាច​រត់​គេច​រួច​ខ្លួន​ពី​ទង្វើ​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​របស់​ខ្លួន​បាន​នោះ​ទេ ដូច​ដែល​បទ​ពិសោធន៍​របស់​ប្រទេស​កម្ពុជា​បាន​បញ្ជាក់​យ៉ាង​ច្បាស់​ដូច្នេះ​ដែរ។

លោក ឆាំង យុ ប្រធាន​មជ្ឈមណ្ឌល​ឯកសារ​កម្ពុជា បាន​លើក​ឡើង​ថា ទោះបីជា​បរិបទ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ខុស​ពី​បរិបទ​ប្រទេស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​ក្ដី ក៏ «ប្រទេស​កម្ពុជា​មិន​ត្រឹមតែ​ផ្ដល់​នូវ​មេរៀន ឬ​ដើរ​តួ​ជា​គំរូ​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ ប៉ុន្តែ​ផ្ដល់​នូវ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ក៏​វែង​ឆ្ងាយ​មួយ​ ដែល​ត្រូវ​ផ្ដោត​លើ​សម្រាប់​ការ​យល់​ដឹង​អំពី​គំនិត​ខុសៗ​គ្នា​ក្នុង​ការ​ពិចារណា​រឿង​ប្រមូល​កត់ត្រា និង​រក្សា​ទុក​ព័ត៌មាន​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ការ​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​របស់​កូរ៉េ​ខាង​ជើង»។

បទ​ពិសោធន៍​របស់​កម្ពុជា

ការ​ប្រមូល​ភស្តុតាង​នៃ​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​របស់​ពួក​ខ្មែរ​ក្រហម​ស្ទើរតែ​មិន​អាច​ធ្វើ​ទៅ​រួច​នោះ​ទេ ​នៅ​ពេល​ដែល​មេដឹកនាំ​ខ្មែរ​ក្រហម​កំពុង​កាន់​អំណាច។ នេះ​បើ​តាម​ការ​បញ្ជាក់​របស់​លោក David Hawk អ្នក​ជំនាញ​នាំ​មុខ​មួយ​រូប​ផ្នែក​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កម្ពុជា និង​កូរ៉េ​ខាង​ជើង ដែល​លោក​គឺ​ជា​ សកម្មជន​សិទ្ធិ​មនុស្ស​មួយ​រូប​ក្នុង​ចំណោម​សកម្មជន​សិទ្ធិ​មនុស្ស​មួយ​ចំនួន​តូច​តែ​ប៉ុណ្ណោះ​ដែល​ធ្វើ​ការ​ប្រមូល​កត់ត្រា​ព័ត៌មាន​អំពី​ភាព​សាហាវ​យង់ឃ្នង​របស់​ពួក​ខ្មែរ​ក្រហម​កាល​ពី​ដើម​ទសវត្សរ៍ ១៩៨០។

ទោះបីជា​ភស្តុតាង​អាច​ប្រមូល​បាន​ពី​ជន​ភៀស​ខ្លួន​ខ្មែរ​ដែល​រត់​គេច​ពី​របប​ព្រៃផ្សៃ​ខ្មែរ​ក្រហម​នៅ​រវាង​ឆ្នាំ ១៩៧៥ និង​ឆ្នាំ ១៩៧៩ ក៏​ដោយ ក៏​លោក David Hawk បាន​និយាយ​ថា៖ «ដំបូង​ឡើយ នៅ​ក្នុង​រង្វង់​ក្រុម​មនុស្ស​មួយ​ចំនួន ការ​អះអាង​របស់​ជន​ភៀស​ខ្លួន​ខ្មែរ​ទាំង​នេះ​មិន​ត្រូវ​បាន​គេ​ជឿ​នោះ​ទេ ដោយសារតែ​ការ​អះអាង​ទាំង​នេះ​ត្រូវ​បាន​គេ​គិត​ថា គ្រាន់តែ​ជា​ការ​ឃោសនា​ដើម្បី​ផ្ដល់​ហេតុផល​គាំទ្រ​ចំពោះ​អំណះអំណាង​របស់​អ្នក​ដែល​គាំទ្រ​គោល​នយោបាយ​ធ្វើ​សង្គ្រាម​របស់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​វៀតណាម​តែ​ប៉ុណ្ណោះ»។

លោក David Hawk អ្នកជំនាញផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សកូរ៉េខាងជើង និងកម្ពុជា (courtesy photo)
លោក David Hawk អ្នកជំនាញផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សកូរ៉េខាងជើង និងកម្ពុជា (courtesy photo)

លោក David Hawk ចាត់ទុក​ថា នេះ​គឺ​ជា​ការ​ប្រឈម​មួយ​ក្នុង​ចំណោម​ការ​ប្រឈម​ពីរ គឺ​ការ​ប្រឈម​ក្នុង​ការ​ទទួល​បាន​ភស្តុតាង និង​ការ​ប្រឈម​នៅ​ក្នុង​ការ​វាយ​តម្លៃ​ភស្តុតាង​ទាំង​នោះ ដែល​លោក​បាន​ជួប​ប្រទះ​នៅ​ពេល​លោក​ធ្វើ​កិច្ចការ​ប្រមូល​កត់ត្រា​ព័ត៌មាន​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ខ្មែរ​ក្រហម​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា។

លោក​បាន​បន្ថែម​ថា៖ «អ្នក​អាច​ប្រមូល​រឿងរ៉ាវ​នានា​របស់​ជន​រងគ្រោះ​បាន ប៉ុន្តែ​អ្នក​ត្រូវការ​ច្បាប់​សិទ្ធិ​មនុស្ស​អន្តរជាតិ​ ជា​ពិសេស​ដើម្បី​វិភាគ​ឲ្យ​បាន​ត្រឹមត្រូវ​នូវ​រឿងរ៉ាវ​ទាំង​នេះ»។

លើក​លែង​តែ​នៅ​ពេល​ដែល​របប​ខ្មែរ​ក្រហម​បាន​ដួល​រលំ​នៅ​ក្នុង​ឆ្នាំ ១៩៧៩ តែ​ប៉ុណ្ណោះ ដែល​ភស្តុតាង​នៃ​អំពើ​ឃោរឃៅ​ទាំង​នេះ​អាច​ប្រមូល​បាន​ងាយ​ស្រួល​ជាង​មុន។

នៅ​ក្នុង​ទសវត្សរ៍ ១៩៨០ គំនិត​ផ្ដួចផ្ដើម​មួយ​ចំនួន​ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង ដូចជា ​គម្រោង​អំពើ​ប្រល័យ​ពូជសាសន៍​កម្ពុជា (Cambodian Genocide Project) និង​គណៈកម្មការ​ឯកសារ​កម្ពុជា (Cambodian Documentation Commission) ជា​ដើម ដើម្បី​ប្រមូល​ភស្តុតាង​នានា និង​គៀងគរ​ការ​គាំទ្រ​ឲ្យ​បង្កើត​តុលាការ​កាត់​ទោស​មេដឹកនាំ​ខ្មែរ​ក្រហម។ ក្រោយ​មក កម្មវិធី​អំពើ​ប្រល័យ​ពូជសាសន៍​កម្ពុជា​នៅ​សាកល​វិទ្យាល័យ Yale ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង ដោយ​មាន​មជ្ឈមណ្ឌល​ឯកសារ​កម្ពុជា ជា​ការិយាល័យ​ប្រចាំ​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា។

ដោយសារតែ «សវនាការ​ត្រូវការ​ភាព​ស្រប​ច្បាប់» ការ​គៀងគរ​ការ​គាំទ្រ​ពី​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​នៅ​ក្នុង​ទសវត្សរ៍ ១៩៨០ គឺ​មិន​អាច​សម្រេច​ទៅ​បាន​នោះ​ទេ ដោយសារតែ​ពួក​ខ្មែរ​ក្រហម​តំណាង​ឲ្យ​ប្រទេស​កម្ពុជា​នៅ​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​នៅ​ពេល​នោះ។ នេះ​បើ​តាម​ការ​បញ្ជាក់​របស់​លោក​បណ្ឌិត Gregory Stanton ដែល​ជា​ ប្រធាន​អង្គការ​តាមដាន​អំពើ​ប្រល័យ​ពូជសាសន៍ (Genocide Watch) និង​ជា​សាស្ត្រាចារ្យ​ស្រាវជ្រាវ​ផ្នែក​អំពើ​ប្រល័យ​ពូជសាសន៍​នៃ​សាកលវិទ្យាល័យ George Mason។

ពួក​ខ្មែរ​ក្រហម​ត្រូវ​បាន​ប្រទេស​វៀតណាម​ផ្ដួល​រំលំ​នៅ​ក្នុង​ឆ្នាំ ១៩៧៩ ហើយ​ភ្លាមៗ​នោះ វៀតណាម​បាន​បង្កើត​រដ្ឋាភិបាល​ថ្មី​មួយ​នៅ​កម្ពុជា និង​បន្ត​គ្រប់គ្រង​ប្រទេស​កម្ពុជា​រហូត​ដល់​ពេល​ដែល​សន្ធិសញ្ញា​ទីក្រុង​ប៉ារីស​ស្ដី​ពី​សន្តិភាព​នៅ​កម្ពុជា​ត្រូវ​បាន​ចុះ​ហត្ថលេខា​នៅ​ក្នុង​ឆ្នាំ ១៩៩១។

លោក David Hawk បាន​និយាយ​ថា មាន​បញ្ហា​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ពីរ​ប្រភេទ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​ក្នុង​ទសវត្សរ៍ ១៩៨០ ដែល​នោះ​គឺ «ការ​ត្រួតត្រា​របស់​វៀតណាម ​ដែល​រារាំង​ដល់​សិទ្ធិ​ស្វ័យ​សម្រេច​របស់​កម្ពុជា និង​បញ្ហា​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ខ្មែរ​ក្រហម និង​ការ​ភ័យ​ខ្លាច​ដែល​ថា ប្រសិន​បើ​វៀតណាម​បញ្ឈប់​ការ​ត្រួតត្រា​លើ​ប្រទេស​កម្ពុជា នោះ​ពួក​ខ្មែរ​ក្រហម​អាច​ត្រឡប់​មក​កាន់​អំណាច​វិញ»។

លោក David Hawk បាន​បន្ថែម​ថា នៅ​ពេល​នោះ បណ្ដា​ប្រទេស​ដែល​នៅ​ជិត​នឹង​ប្រទេស​កម្ពុជា​រារាំង​នឹង​សកម្មភាព​ណា​ដែល​ប្រឆាំង​នឹង​ពួក​ខ្មែរ​ក្រហម។ «ការ​ប្រឈម​ដ៏​ធំ​បំផុត​គឺ​ការ​ប្រឆាំង​របស់​អាស៊ាន និង​ចិន​ចំពោះ​សហគមន៍​អន្តរជាតិ​ណា​ ដែល​ផ្ដោត​លើ​ការ​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​របស់​ពួក​ខ្មែរ​ក្រហម»។

ប៉ុន្តែ​នៅ​ទី​បំផុត តុលាការ​ខ្មែរ​ក្រហម​ដែល​កំពុងតែ​ដំណើរការ​កាត់​ទោស​មេដឹកនាំ​ខ្មែរ​ក្រហម​ជាន់​ខ្ពស់​នា​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​នេះ ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​កាល​ពី​ឆ្នាំ ២០០៦ ក្រោម​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​រវាង​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា និង​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ។

ទោះបីជា​តុលាការ​នេះ​មាន​បញ្ហា​រចនា​សម្ព័ន្ធ​មួយ​ចំនួន​ក៏​ដោយ បញ្ហា​ដែល​គួរ​ឲ្យ​ព្រួយ​បារម្ភ​ខ្លាំង​បំផុត​នោះ​គឺ​ ការ​ជ្រៀតជ្រែក​ផ្នែក​នយោបាយ ដែល​សកម្មជន​ផ្ដោត​លើ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៃ​ប្រទេស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​គួរ​ដក​ស្រង់​យក​ធ្វើ​ជា​មេរៀន។ នេះ​បើ​តាម​ការ​បញ្ជាក់​របស់​លោក​បណ្ឌិត Morse Tan ដែល​ជា​សាស្ត្រាចារ្យ​ច្បាប់​នៃ​សាកលវិទ្យាល័យ Northern Illinois។

លោកបណ្ឌិត Morse Tan សាស្ត្រាចារ្យច្បាប់នៃសាកលវិទ្យាល័យ Northern Illinois (courtesy photo).
លោកបណ្ឌិត Morse Tan សាស្ត្រាចារ្យច្បាប់នៃសាកលវិទ្យាល័យ Northern Illinois (courtesy photo).

លោក​បាន​បញ្ជាក់​យ៉ាង​ដូច្នេះ​ថា៖ «បញ្ហា​ដែល​គួរ​ឲ្យ​បារម្ភ​មួយ​ទាក់ទិន​នឹង​សាលាក្ដី​ខ្មែរ​ក្រហម​គឺ​ ការ​ជះ​ឥទ្ធិពល​មិន​ត្រឹមត្រូវ​ពី​សំណាក់​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា។ មាន​ការ​ព្រួយបារម្ភ​យ៉ាង​ខ្លាំង​ថា តុលាការ​ខ្មែរ​ក្រហម​អាច​គ្រាន់តែ​ជា​ មធ្យោបាយ​មួយ​សម្រាប់​លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក្នុង​ការ​កាត់ទោស​សត្រូវ​នយោបាយ​របស់​លោក និង​មិន​ឲ្យ​ធ្វើ​លើស​ពី​ហ្នឹង»។

ប៉ុន្តែ​ការ​សម្រេច​បាន​ដ៏​សំខាន់​មួយ​របស់​តុលាការ​នេះ​គឺ​ ការ​ចូលរួម​របស់​ជន​រងគ្រោះ​នៅ​ក្នុង​ដំណើរ​ការ​កាត់​ក្ដី ដែល​ចំណុច​នេះ​គឺ​ជា​ មេរៀន​ដ៏​ល្អ​មួយ​សម្រាប់​អ្នក​ដែល​ធ្វើ​ការ​ផ្នែក​រឿង​យុត្តិធម៌​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​ក្នុង​ការ​យក​មក​ពិចារណា​បាន។ នេះ​បើ​តាម​ការ​បញ្ជាក់​របស់​លោក Gregory Stanton។

លោក Stanton បាន​និយាយ​ថា៖ «សម្រាប់​ច្បាប់​របស់​តុលាការ​ខ្មែរ​ក្រហម​ ដែល​ខ្ញុំ​បាន​ជួយ​តាក់តែង​នេះ នេះ​គឺ​ជា​ លើក​ដំបូង​បង្អស់​ហើយ ដែល​យើង​មាន​បញ្ចូល​នូវ​តួនាទី​ដ៏​ច្បាស់លាស់​សម្រាប់​ជន​រងគ្រោះ។ ជន​រងគ្រោះ​មាន​មេធាវី​តំណាង និង​អាច​ផ្ដល់​សក្ខីកម្ម​នៅ​ក្នុង​សវនាការ​របស់​តុលាការ​បាន​ផង​ដែរ»។

លោកបណ្ឌិត Gregory Stanton ប្រធានអង្គការតាមដានអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ (Genocide Watch) និងជាសាស្ត្រាចារ្យស្រាវជ្រាវផ្នែកអំពើប្រល័យពូជសាសន៍នៃសាកលវិទ្យាល័យ George Mason (courtesy photo)
លោកបណ្ឌិត Gregory Stanton ប្រធានអង្គការតាមដានអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ (Genocide Watch) និងជាសាស្ត្រាចារ្យស្រាវជ្រាវផ្នែកអំពើប្រល័យពូជសាសន៍នៃសាកលវិទ្យាល័យ George Mason (courtesy photo)

ការ​ចងក្រង​ការ​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កូរ៉េ​ខាង​ជើង

មាន​អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល​ជា​ច្រើន​ទាំង​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កូរ៉េ​ខាង​ត្បូង និង​ទាំង​នៅ​ប្រទេស​ដទៃ​ទៀត ធ្វើ​ការ​ចងក្រង​ការ​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កូរ៉េ​ខាង​ជើង។ ប៉ុន្តែ ជំហាន​ដ៏​ធំ​មួយ​ដែល​សម្រេច​បាន​កន្លង​មក គឺ​ការ​អនុម័ត​នូវ​ច្បាប់​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​របស់​រដ្ឋសភា​កូរ៉េ​ខាង​ត្បូង​កាល​ពី​ឆ្នាំ​មុន។

ការ​អនុម័ត​ច្បាប់​នេះ បាន​បើក​ផ្លូវ​ឲ្យ​មាន​ការ​បង្កើត​មជ្ឈមណ្ឌល​កត់ត្រា​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​នៅ​ក្រោម​ការ​គ្រប់គ្រង​របស់​ក្រសួង​បង្រួប​បង្រួម​កូរ៉េ​ទាំង​ពីរ ដើម្បី​ប្រមូល​ព័ត៌មាន​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង និង​ការិយាល័យ​ចងក្រង​ឯកសារ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​នៅ​ក្រោម​ការ​គ្រប់គ្រង​របស់​ក្រសួង​យុត្តិធម៌ ដើម្បី​រក្សា​ទុក​ព័ត៌មាន​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​ទាំង​នោះ។

សមិទ្ធផល​ជា​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នេះ គឺ​ជា​លទ្ធផល​ដែល​ទទួល​បាន​ពី​ការ​ចរចា​ដែល​ជាប់​គាំង​អស់​រយៈពេល​ជា​ច្រើន​ឆ្នាំ​កន្លង​មក​នេះ ដែល​ការ​ចរចា​ទាំង​នេះ «ត្រូវ​បាន​រារាំង​ដោយ​កត្តា​ជា​ច្រើន ដូចជា​គំនិត​ផ្ទុយ​គ្នា​រវាង​ក្រុម​អ្នក​នយោបាយ​ដែល​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​ជាមួយ​នឹង​កូរ៉េ​ខាង​ជើង ការ​ធ្វើ​ព្រងើយ​កន្តើយ​របស់​រដ្ឋាភិបាល និង​ការ​ខ្វះ​ចំណាប់​អារម្មណ៍​លើ​រឿង​នេះ​ជា​ទូទៅ​ជា​ដើម»។ នេះ​បើ​យោង​តាម​ការ​បញ្ជាក់​ប្រាប់ VOA តាម​រយៈ​អ៊ីមែល របស់​លោក​បណ្ឌិត Yoon Yeo Sang ប្រធាន​ផ្នែក​រក្សា​ទុក​ឯកសារ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​នៃ​មជ្ឈមណ្ឌល​ប្រព័ន្ធ​ទិន្នន័យ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង (Database Center for North Korean Human Rights) ដែល​ហៅ​កាត់​ថា NKDB។

លោក Yoon បាន​និយាយ​ថា ទោះបីជា​ច្បាប់​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​នេះ​ត្រូវ​បាន​អនុម័ត​ក៏​ដោយ ក៏​រដ្ឋាភិបាល​កូរ៉េ​ខាង​ត្បូង «ចាំបាច់​ត្រូវ​បង្ហាញ​នូវ​គោល​នយោបាយ​នានា​ដែល​ទទួល​ស្គាល់ ដាក់​បញ្ចូល និង​សហការ​ជាមួយ​នឹង​អង្គការ​ធ្វើ​ការ​ផ្នែក​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង ដែល​មាន​ស្រាប់»។

លោកបណ្ឌិត Yoon Yeo Sang ប្រធានផ្នែករក្សាទុកឯកសារសិទ្ធិមនុស្សកូរ៉េខាងជើងនៃមជ្ឈមណ្ឌលប្រព័ន្ធទិន្នន័យសិទ្ធិមនុស្សកូរ៉េខាងជើង (Database Center for North Korean Human Rights) (courtesy photo).
លោកបណ្ឌិត Yoon Yeo Sang ប្រធានផ្នែករក្សាទុកឯកសារសិទ្ធិមនុស្សកូរ៉េខាងជើងនៃមជ្ឈមណ្ឌលប្រព័ន្ធទិន្នន័យសិទ្ធិមនុស្សកូរ៉េខាងជើង (Database Center for North Korean Human Rights) (courtesy photo).

លោក​បាន​បន្ថែម​ថា៖ «ខ្ញុំ​គិត​ថា វា​មិន​មែន​ជា​ការ​សមរម្យ​នោះ​ទេ​ក្នុង​ការ​និយាយ​ថា បញ្ហា​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នឹង​មាន​ភាព​ប្រសើរ​ឡើង​ដោយ​ស្វ័យ​ប្រវត្តិ​នោះ​នា​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​នេះ ក្រោយ​ពី​រដ្ឋសភា​ជាតិ​បាន​អនុម័ត​ច្បាប់​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​នេះ​រួច​មក»។

សម្រាប់​កិច្ចការ​ប្រមូល​ចងក្រង​ឯកសារ អ្នក​វិភាគ​នានា​បាន​ឯកភាព​ថា ការណ៍​ដែល​មិន​មាន​លទ្ធភាព​ចូល​ទៅ​ប្រមូល​ព័ត៌មាន​ ដោយ​ផ្ទាល់​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង គឺ​ជា​ការ​ប្រឈម​ដ៏​ធំ​បំផុត។

អ្នកស្រី​បណ្ឌិត Roberta Cohen សហ​ប្រធាន​កិត្តិយស​នៃ​ក្រុម​ប្រឹក្សា​នាយក​នៃ​អង្គការ​គណៈកម្មាធិការ​ដើម្បី​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កូរ៉េ​ខាង​ជើង (Committee for Human Rights in North Korea) ដែល​មាន​មូលដ្ឋាន​នៅ​ក្នុង​រដ្ឋធានី​វ៉ាស៊ីនតោន​បាន​និយាយ​ថា៖ «ការ​ប្រឈម​ដ៏​ធំ​បំផុត​នៅ​ក្នុង​កិច្ចការ​ប្រមូល​ចងក្រង​ឯកសារ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង គឺ​ការ​មិន​មាន​លទ្ធភាព​ចូល​ទៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង។ អ្នក​អង្កេត​សិទ្ធិ​មនុស្ស និង​អង្គការ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នានា រួម​ទាំង​ការិយាល័យ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​ផង​ដែរ មិន​មាន​លទ្ធភាព​ចូល​ទៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​នោះ​ទេ»។

លោកស្រីបណ្ឌិត Roberta Cohen សហប្រធានកិត្តិយសនៃក្រុមប្រឹក្សានាយកនៃអង្គការគណៈកម្មាធិការដើម្បីសិទ្ធិមនុស្សនៅកូរ៉េខាងជើង (courtesy photo).
លោកស្រីបណ្ឌិត Roberta Cohen សហប្រធានកិត្តិយសនៃក្រុមប្រឹក្សានាយកនៃអង្គការគណៈកម្មាធិការដើម្បីសិទ្ធិមនុស្សនៅកូរ៉េខាងជើង (courtesy photo).

ស្ថានការណ៍​នេះ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង «គឺ​ដូច​ទៅ​នឹង​ស្ថានការណ៍​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​នៅ​ចន្លោះ​ឆ្នាំ ១៩៧៥ និង​ឆ្នាំ ១៩៧៩»។ នេះ​បើ​តាម​ការ​បញ្ជាក់​របស់​លោក David Hawk។

ប៉ុន្តែ​លោក Gregory Stanton បាន​កត់​សម្គាល់​ថា អ្នក​ដែល​ប្រមូល​កត់ត្រា​អំពើ​ឃោរឃៅ​របស់​ពួក​ខ្មែរ​ក្រហម ជា​ពិសេស​គឺ​ មជ្ឈមណ្ឌល​ឯកសារ​កម្ពុជា មាន​លទ្ធភាព​ប្រើប្រាស់​វិធីសាស្ត្រ​ផ្សេងៗ​ជា​ច្រើន​ដើម្បី​ប្រមូល​ភស្តុតាង​នានា​ដោយ​ផ្ទាល់​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា បន្ទាប់ពី​របប​ដឹកនាំ​ខ្មែរ​ក្រហម​បាន​ដួល​រលំ​ទៅ ដែល​នេះ​ជា​អ្វី​ដែល​មិន​អាច​ទៅ​រួច​នោះ​ទេ​សម្រាប់​ករណី​ប្រទេស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​នា​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​នេះ។

ភស្តុតាង​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​អាច​ប្រមូល​បាន​ជា​ចម្បង​ពី​ការ​ផ្ដល់​សក្ខីកម្ម​របស់​អ្នក​ដែល​រត់​គេច​ពី​កូរ៉េ​ខាង​ជើង ប៉ុន្តែ​ដោយសារ​តែ​បច្ចេកវិទ្យា Google Earth ភស្តុតាង​ជា​រូបភាព​ផ្កាយ​រណប​អាច​ត្រូវ​ប្រមូល​បាន​ដោយ​ងាយ​ស្រួល​ជា​ទី​បំផុត​នា​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​នេះ ដោយសារតែ​បច្ចេកវិទ្យា Google Earth នេះ អាច​ត្រូវ​គេ​ប្រើប្រាស់​បាន​ដើម្បី «មើល​ឃើញ​ជំរំ​គុក​នានា​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង»។ នេះ​បើ​តាម​ការ​បញ្ជាក់​របស់​លោក David Hawk។

រី​ឯ​ចម្លើយ​កសិណសាក្សី​របស់​អ្នក​ផ្ដាច់​ខ្លួន​ពី​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​វិញ គេ​មាន​ការ​ព្រួយ​បារម្ភ​ថា ព័ត៌មាន​ដែល​ប្រមូល​បាន​អាច​ជា​ព័ត៌មាន​តែ​ម្ខាង។ នេះ​បើ​យោង​តាម​ការ​បង្ហាញ​ឲ្យ​ដឹង​របស់​អ្នកស្រី​បណ្ឌិត Sarah Son ប្រធាន​ផ្នែក​ស្រាវជ្រាវ​នៃ​អង្គការ​ក្រុម​ការងារ​យុត្តិធម៌​អន្តរកាល (Transitioanl Justice Working Group) ដែល​មាន​មូលដ្ឋាន​នៅ​ក្នុង​ទីក្រុង​សេអ៊ូល ប្រទេស​កូរ៉េ​ខាង​ត្បូង ដែល​អង្គការ​នេះ​ទើបតែ​បាន​បោះពុម្ព​ផ្សាយ​របាយការណ៍​មួយ​ដែល​មាន​ចំណង​ជើង​ថា «ការ​ធ្វើ​ផែនទី​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ប្រឆាំង​មនុស្ស​ជាតិ​ក្នុង​ប្រទេស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង»។

អ្នកស្រី Sarah Son និយាយ​ថា ការណ៍​ដែល​មិន​មាន​លទ្ធភាព​ប្រមូល​ចម្លើយ​ភស្តុតាង​ពី​អ្នក​ផ្ដាច់​ខ្លួន​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​ដែល​មក​ពី​ទូទាំង​ប្រទេស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង គឺ​ជា ​ឧបសគ្គ​មួយ។

អ្នកស្រី​បន្ថែម​ថា៖ «អ្នក​ដែល​យើង​សម្ភាសន៍​ភាគ​ច្រើន​បំផុត​គឺ​មក​ពី​ខេត្ត​ភាគ​ខាង​ជើង​បង្អស់​នៃ​ប្រទេស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង ដោយសារតែ​ខេត្ត​នោះ​ជា​កន្លែង​ងាយ​ស្រួល​បំផុត​សម្រាប់​អ្នក​ទាំង​នោះ​រត់​គេច​ខ្លួន។ ដូច្នេះ​ហើយ ព័ត៌មាន​ដែល​យើង​មាន​លទ្ធភាព​ប្រមូល​បាន​ទាក់ទិន​នឹង​ទីតាំង​ភូមិសាស្ត្រ​ផ្សេងៗ គឺ​ភាគ​ច្រើន​មិន​មាន​តុល្យភាព​នោះ​ទេ»។

អ្នកស្រីបណ្ឌិត Sarah A. Son ប្រធានផ្នែកស្រាវជ្រាវនៃអង្គការក្រុមការងារយុត្តិធម៌អន្តរកាល (Transitioanl Justice Working Group) ដែលមានមូលដ្ឋាននៅក្នុងទីក្រុងសេអ៊ូល ប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូង (courtesy photo).
អ្នកស្រីបណ្ឌិត Sarah A. Son ប្រធានផ្នែកស្រាវជ្រាវនៃអង្គការក្រុមការងារយុត្តិធម៌អន្តរកាល (Transitioanl Justice Working Group) ដែលមានមូលដ្ឋាននៅក្នុងទីក្រុងសេអ៊ូល ប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូង (courtesy photo).

ប៉ុន្តែ​បើ​ផ្អែក​ទៅ​លើ​ស្ថានការណ៍​បច្ចុប្បន្ន​នេះ អ្នកស្រី Roberta Cohen បាន​ស្នើ​នូវ​វិធីសាស្ត្រ ៤ ប្រភេទ ដើម្បី​ប្រមូល​ព័ត៌មាន​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង។ វិធីសាស្ត្រ​ទាំង​នោះ​គឺ «ការ​ប្រមូល​ភស្តុតាង​ពី​អតីត​អ្នក​ទោស ឆ្មាំ​គុក សាក្សី និង​ជនជាតិ​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​ដទៃ​ទៀត​អំពី​ការ​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស ការ​ប្រមូល​ភស្តុតាង​អំពី​ជំរំ​គុក​តាម​រយៈ​រូបភាព​ផ្កាយ​រណប​ដែល​មាន​គុណភាព​ច្បាស់ ការ​បន្ត​បង្កើត​ប្រភព​ព័ត៌មាន​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង និង​ការ​បង្កើត​កន្លែង​ផ្ទុក​ព័ត៌មាន និង​ភស្តុតាង​ចម្បង​មួយ ដែល​អាច​ពឹង​ផ្អែក​បាន ដែល​នេះ​ជា ​អ្វី​ដែល​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​មាន​គម្រោង​នឹង​ធ្វើ»។

លោក ឆាំង យុ បាន​បញ្ជាក់​ថា៖ «ការ​ប្រមូល​កត់ត្រា​បញ្ហា​សិទ្ធិ​មនុស្ស​គឺ​ជា ​ដំណើរការ​ផ្អែក​លើ​វិធីសាស្ត្រ ដែល​មាន​លក្ខណៈ​ស្ងាត់ស្ងៀម និង​យឺតយ៉ាវ»។ ដោយសារតែ​ហេតុ​ដូច្នេះ​ហើយ អ្នកស្រី Sarah Son ដែល​ជា​អ្នក​ប្រមូល​ឯកសារ​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​មួយ​រូប បាន​និយាយ​ថា អ្នកស្រី​បាន​សិក្សា​ស្វែង​យល់​យ៉ាង​ច្រើន​ពី​បទ​ពិសោធន៍​ប្រទេស​កម្ពុជា ជាពិសេស​ពី​បទ​ពិសោធន៍​របស់​មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារ​កម្ពុជា ទាក់ទិន​នឹង​ការ​ចងក្រង​ឯកសារ។

លោក ឆាំង យុ ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា (Photo credit: Transitional Justice Working Group, South Korea)
លោក ឆាំង យុ ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា (Photo credit: Transitional Justice Working Group, South Korea)

អ្នកស្រី​បាន​និយាយ​ថា៖ «ខ្ញុំ​គិត​ថា អ្វី​ដែល​បទ​ពិសោធន៍​របស់​ប្រទេស​កម្ពុជា ជា​ពិសេស​បទ​ពិសោធន៍​របស់​មជ្ឈមណ្ឌល​ឯកសារ​កម្ពុជា បាន​បង្ហាញ គឺ​សារៈសំខាន់​នៃ​ការ​តស៊ូ និង​ការ​អត់ធ្មត់​ដើម្បី​ស្វែង​យល់​ឲ្យ​បាន​ច្បាស់​អំពី​បរិយាកាស​នយោបាយ​ ដែល​យើង​ត្រូវ​ធ្វើ​ការ​ជាមួយ​ឲ្យ​ទទួល​បាន​ប្រសិទ្ធភាព​តាម​ដែល​អាច​ធ្វើ​ទៅ​បាន»។

យុត្តិធម៌ និង​ការ​ទទួល​ខុស​ត្រូវ

ការិយាល័យ​ចងក្រង​ឯកសារ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​របស់​រដ្ឋាភិបាល​កូរ៉េ​ខាង​ត្បូង កាល​ពី​ចុង​ខែតុលាកន្លងទៅ​នេះ​ បាន​កំណត់​អត្ត​សញ្ញាណ​មន្ត្រី​រដ្ឋាភិបាល​កូរ៉េ​ខាង​ជើង ២៤៥ នាក់ ដែល​ខ្លួន​បាន​អះអាង​ថា មាន​ការ​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​ចំពោះ​ការ​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស។ នេះ​បើ​យោង​តាម​ប្រភព​ពី​រដ្ឋសភា និង​ក្រសួង​យុត្តិធម៌​កូរ៉េ​ខាង​ត្បូង ដែល​ត្រូវ​បាន​រាយការណ៍​ដោយ​ទីភ្នាក់ងារ​ព័ត៌មាន Yonhap News។

នេះ​ជា​វិធានការ​ជឿនលឿន​ទៅ​មុខ​មួយ​ដែល​ធ្វើ​ឡើង​ដោយ​ប្រទេស​កូរ៉េ​ខាង​ត្បូង បន្ថែម​ទៅ​នឹង​ការ​ដាក់​ទណ្ឌកម្ម​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ និង​សហរដ្ឋ​អាមេរិក ក៏​ដូចជា​ការ​ដាក់​សម្ពាធ​អន្តរជាតិ​ផ្សេងៗ​ទៀត ដើម្បី​ឲ្យ​ប្រទេស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង ដែល​លោក​សាស្ត្រាចារ្យ Morse Tan នៃ​សាកល​វិទ្យាល័យ Northern Illinois បាន​ហៅ​ថា​ជា «រដ្ឋ​ដែល​គ្មាន​សិទ្ធិ​អ្វី​ទាំង​អស់» ឲ្យ​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​ចំពោះ​មុខ​ច្បាប់។

អ្នកស្រី Roberta Cohen ដែល​ជា​អ្នក​ជំនាញ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​នាំ​មុខ​មួយ​រូប បាន​និយាយ​ថា នា​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​នេះ មាន​ជម្រើស​ចំនួន ៣ ដែល​ចាត់​ទុក​ថា ​មាន​សារៈសំខាន់​នៅ​ក្នុង​ការ​ត្រៀម​សម្រាប់​បញ្ជូន​ឧក្រិដ្ឋជន​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​ឲ្យ​មក​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​ចំពោះ​មុខ​ច្បាប់។ ជម្រើស​ទាំង ៣ នោះ​គឺ «ការ​ប្រមូល​ភស្តុតាង​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ប្រឆាំង​មនុស្ស​ជាតិ ​ដែល​អាច​រៀបចំ​ជា​មូលដ្ឋាន​សម្រាប់​សវនាការ​កាត់​ទោស​នៅ​ថ្ងៃ​អនាគត ការ​ប្រមូល​ចម្លើយ​កសិណ​សាក្សី​នានា​នៅ​ក្នុង​ទម្រង់​មួយ ​ដែល​អាច​ប្រើ​នៅ​ក្នុង​សេចក្ដី​សង្ខេប​នៃ​អង្គហេតុ​នៃ​រឿង​ក្ដី​របស់​រដ្ឋអាជ្ញា​នៅ​ក្នុង​នីតិវិធី​តុលាការ​នា​ពេល​អនាគត និង​ការ​កំណត់​នូវ​ស្ថាប័ន និង​បុគ្គល​នានា​ដែល​អាច​ប្រឈម​នឹង​ការ​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​ចំពោះ​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ប្រឆាំង​នឹង​ប្រជាពលរដ្ឋ​កូរ៉េ​ខាង​ជើង»។

តុលាការ​កូន​កាត់ ដែល​ស្រដៀង​ទៅ​នឹង​សាលាក្ដី​ខ្មែរ​ក្រហម គឺ​មាន​លក្ខណៈ​សក្ដិសម​បំផុត​សម្រាប់​បរិបទ​កូរ៉េ​ខាង​ជើង ក្រោយ​ពី​កូរ៉េ​ទាំង​ពីរ​បង្រួប​បង្រួម​គ្នា​ឡើង​វិញ​នៅ​ថ្ងៃ​ណា​មួយ​នា​ពេល​អនាគត។ នេះ​បើ​តាម​ការ​បញ្ជាក់​របស់​លោក Morse Tan។

លោក​បាន​និយាយ​ថា៖ «ជម្រើស​ដែល​ខ្ញុំ​ស្នើ​ឡើង​ខ្លាំង​ជាង​គេ​បំផុត​គឺ ​តុលាការ​កូន​កាត់។ តុលាការ​នេះ​គឺ​ជា​ តុលាការ​ដែល​មាន​ការ​ចូលរួម​មួយ​ផ្នែក​ពី​ក្នុង​ប្រទេស និង​មួយ​ផ្នែក​ពី​អន្តរជាតិ គឺ​ស្រដៀង​ទៅ​នឹង​តុលាការ​ខ្មែរ​ក្រហម​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា»។

លោក​បាន​បន្ថែម​ថា «តុលាការ​នេះ​ទំនង​ជា​ចំណាយ​ថវិកា​តិច​ជាង​តុលាការ​អន្តរជាតិ​សុទ្ធសាធ និង​ក៏​ទំនង​ជា​ផ្ដល់​យុត្តិធម៌​អន្តរកាល​មួយ​ចំនួន​ផង​ដែរ»។

អ្នកស្រី Sarah Son បាន​លើក​ឡើង​ថា ប្រទេស​កូរ៉េ​ខាង​ត្បូង​មាន​សមត្ថភាព​ក្នុង​ការ​ដោះស្រាយ​ជាមួយ​នឹង​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​អន្តរជាតិ។

អ្នកស្រី​និយាយ​យ៉ាង​ដូច្នេះ​ថា៖ «តុលាការ​កូន​កាត់​សក្ដិសម​បំផុត​សម្រាប់​បរិបទ​កូរ៉េ​ខាង​ជើង ផ្អែក​លើ​មូលដ្ឋាន​នៃ​ការ​ពិត​ដែល​ថា កូរ៉េ​ខាង​ត្បូង​មាន​នីតិរដ្ឋ​ដ៏​ល្អ​ប្រសើរ»។

ប៉ុន្តែ​តើ​ប្រទេស​កូរ៉េ​ខាង​ត្បូង និង​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​អាច​បង្រួបបង្រួម​គ្នា​តាម​របៀប​ណា?

លោក Gregory Stanton ជឿ​ជាក់​យ៉ាង​មុតមាំថា ការ​ផ្លាស់ប្ដូរ​របប «ផ្ដាច់ការ» របស់​មេដឹកនាំ​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​លោក Kim Jong Un អាច​ទៅ​រួច​តាម​រយៈ​ការ​ផ្លាស់ប្ដូរ​ចិត្ត​គំនិត​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ​កូរ៉េ​ខាង​ជើង ជា​ពិសេស​ចិត្ត​គំនិត​របស់​មន្ត្រី​ជាន់​ខ្ពស់​រដ្ឋាភិបាល​មួយ​ចំនួន។

រូបឯកសារ៖ មេដឹកនាំកូរ៉េខាងជើងលោក គីម ជុង អ៊ុន
រូបឯកសារ៖ មេដឹកនាំកូរ៉េខាងជើងលោក គីម ជុង អ៊ុន

លោក​និយាយ​ថា៖ «នឹង​មាន​ការ​បែក​ខ្ញែក​គ្នា​នៅ​ក្នុង​ជួរ​រដ្ឋាភិបាល​កូរ៉េ​ខាង​ជើង ហើយ​អ្នក​ដែល​សម្រេច​ថា ពួកគេ​ប្រឆាំង​នឹង​ការ​បន្ត​ភាព​ផ្ដាច់​ការ​កុម្មុយនិស្ត​នេះ អាច​ដឹកនាំ​ប្រទេស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​ទៅ​រក​អនាគត​មួយ​ដែល​មាន​សន្តិភាព ដែល​ក្នុង​នោះ​មាន​ទាំង​ការ​បង្រួបបង្រួម​ជាមួយ​នឹង​កូរ៉េ​ខាង​ត្បូង​ទៀត​ផង»។

ដើម្បី​ផ្លាស់ប្ដូរ​ចិត្ត​គំនិត​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​បន្តិច​ម្ដងៗ លោក Morse Tan បាន​ស្នើ​យ៉ាង​ដូច្នេះ​ថា៖ «ខ្ញុំ​គិត​ថា វិធីសាស្ត្រ​ដែល​មាន​សារៈសំខាន់​មួយ​ទៀត គឺ​ការ​បញ្ជ្រាប​ព័ត៌មាន​ល្អៗ​ឲ្យ​បាន​កាន់តែ​ច្រើន​ចូល​ទៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កូរ៉េ​ខាង​ជើង ដើម្បី​ទប់ទល់​នឹង​លំហូរ​នៃ​ការ​ឃោសនា​ផ្សេងៗ...។ បើ​យើង​អាច​បញ្ជ្រាប​ព័ត៌មាន​ទាំង​នេះ​កាន់​តែ​ច្រើន​ចូល​ទៅ​ក្នុង​ចិត្ត​គំនិត​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ​កូរ៉េ​ខាង​ជើង នោះ​វា​ជា​ការ​ត្រៀម​ខ្លួន​ដ៏​ល្អ​បំផុត​សម្រាប់​ការ​បង្រួប​បង្រួម​កូរ៉េ​ទាំង​ពីរ​នៅ​ពេល​អនាគត»។

ការ​លើក​ឡើង​នេះ​គឺ​ ដូច​ទៅ​នឹង​ការ​លើក​ឡើង​របស់​ជន​ផ្ដាច់​ខ្លួន ​ដែល​ជា​អតីត​មន្ត្រី​ការទូត​ជាន់​ខ្ពស់​មួយ​រូប​របស់​កូរ៉េ​ខាង​ជើង ដែល​បាន​ផ្ដល់​សក្ខីកម្ម​នៅ​ពី​មុខ​គណៈកម្មាធិការ​កិច្ចការ​បរទេស​របស់​រដ្ឋសភា​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ កាល​ពី​ដើម​ខែ​វិច្ឆិកា​កន្លង​ទៅ​នេះ។

លោក Thae Yong Ho ដែល​ជា​អតីត​អនុ​ប្រធាន​បេសកកម្ម​ការទូត​នៃ​ស្ថានទូត​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​ក្នុង​ទីក្រុង​ឡុងដ៍ ចក្រភព​អង់គ្លេស ដែល​បាន​រត់​គេច​ទៅ​កាន់​ប្រទេស​កូរ៉េ​ខាង​ត្បូង​ជាមួយ​នឹង​ក្រុម​គ្រួសារ​របស់​លោក​កាល​ពី​ឆ្នាំ​មុន បាន​និយាយ​ថា ការ​ផ្លាស់ប្ដូរ​ចិត្ត​គំនិត​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​គឺ ​កំពុង​តែ​មាន​ការ​កើន​ឡើង​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ផ្ដាច់​ការ​មួយ​នេះ។

លោក​បាន​ផ្ដល់​សក្ខីកម្ម​យ៉ាង​ដូច្នេះ​ថា៖ «ប្រជាពលរដ្ឋ​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​មិន​ខ្វល់​អំពី​ការ​ឃោសនា​របស់​រដ្ឋ​នោះ​ទេ ប៉ុន្តែ​ចាប់ផ្ដើម​មើល​ភាពយន្ត​កូរ៉េ​ខាង​ត្បូង​ដែល​នាំ​ចូល​ខុស​ច្បាប់»។

លោក​បន្ថែម​ថា៖ «យើង​មិន​អាច​ផ្លាស់ប្ដូរ​គោល​នយោបាយ​របស់​របប​ដឹកនាំ​លោក Kim Jong Un ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ​មាន​ការ​ភ័យ​ខ្លាច​នេះ​ទេ ប៉ុន្តែ​យើង​អាច​អប់រំ​ប្រជាពលរដ្ឋ​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​ឲ្យ​ក្រោក​ឈរ​ឡើង ដោយ​ការ​បញ្ជ្រាប​ព័ត៌មាន​ពី​ខាង​ក្រៅ»។

ដើម្បី​ឲ្យ​ការ​បង្រួបបង្រួម​កូរ៉េ​ទាំង​ពីរ​ទទួល​បាន​ជោគជ័យ «មន្ត្រី​ជាន់​ខ្ពស់​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​ទំនង​ជា​ចាំបាច់​ត្រូវ​មាន​អារម្មណ៍​ថា ការ​បង្រួបបង្រួម​នេះ​នឹង​ផ្ដល់​ផល​ល្អ​សម្រាប់​ពួកគេ ឬ​ក៏​យ៉ាង​ហោច​ណាស់​ក៏​មិន​មែន​អាក្រក់​ដែល​មិន​អាច​ទទួល​យក​បាន​នោះ​ទេ»។ នេះ​បើ​យោង​តាម​អត្ថបទ​ស្រាវជ្រាវ​ឆ្នាំ ២០១៧ មួយ​របស់​លោក Bruce Bennett នៃ​អង្គការ Rand Corporationដែល​មាន​ចំណង​ជើង​ថា៖ «ការ​រៀបចំ​មន្ត្រី​ជាន់​ខ្ពស់​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​សម្រាប់​ការ​បង្រួប​បង្រួម​កូរ៉េ​ទាំង​ពីរ» (Preparing North Korean Elites for Unification)។

ហើយ​ដើម្បី​ឲ្យ​មន្ត្រី​ជាន់​ខ្ពស់​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​មាន​អារម្មណ៍​ដូច្នេះ របាយការណ៍​ដដែល​នេះ​បាន​បញ្ជាក់​ថា៖ «ប្រទេស​កូរ៉េ​ខាង​ត្បូង​ចាំបាច់​ត្រូវ​ពិចារណា​បង្កើត​ប្រព័ន្ធ​យុត្តិធម៌​អន្តរកាល​មួយ ដែល​កាត់​បន្ថយ​ចំនួន​មន្ត្រី​ជាន់​ខ្ពស់​នានា ដែល​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​សកម្មភាព​ឧក្រិដ្ឋកម្ម។ យុត្តិធម៌​នៅតែ​អាច​អនុវត្ត​បាន​ចំពោះ​ជនជាតិ​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​ណា​ដែល​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​សម្រាប់​បទ​ឧក្រិដ្ឋ​ធ្ងន់ធ្ងរ​ដដែល ប៉ុន្តែ​ការ​លើក​លែង​ទោស​មួយ​ចំនួន (ទោះបីជា​ទាំង​ស្រុង ឬ​មួយ​ផ្នែក​ក៏​ដោយ) ប្រហែល​ជា​ចាំបាច់​ត្រូវតែ​អនុវត្ត​ចំពោះ​មនុស្ស​ដទៃ​ផ្សេង​ទៀត បើ​មិន​ដូច្នេះ​ទេ វា​នឹង​មាន​ការ​លំបាក​ក្នុង​ការ​កាត់​បន្ថយ​ការ​ប្រឆាំង​តបត​វិញ​ពី​សំណាក់​មន្ត្រី​ជាន់​ខ្ពស់​កូរ៉េ​ខាង​ជើង»។

ទោះបីជា​ដូច​លោក David Hawk បាន​និយាយ​ថា៖ «រាល់​ការ​ទស្សន៍ទាយ​ទាំង​អស់​កន្លង​មក​ដែល​ថា​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​នឹង​ដួល​រលំ​នោះ​គឺ​ជា​ការ​ទស្សន៍ទាយ​មិន​ត្រឹមត្រូវ​ក៏​ដោយ» ក៏​លោក Gregory Stanton បាន​ផ្ញើ​សារ​លើក​ទឹក​ចិត្ត​មួយ​ចំពោះ​ប្រជាពលរដ្ឋ​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​ថា៖ «សូម​កុំ​បោះបង់​ចោល ដោយសារតែ​ទោះបីជា​វា​ត្រូវ​ចំណាយ​ពេល ៣០ ឆ្នាំ ឬ ៥០ ឆ្នាំ​ក៏​ដោយ ក៏​នៅតែ​មាន​តម្លៃ ដោយ​ហេតុ​ថា ប្រជាពលរដ្ឋ​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​នឹង​ទទួល​បាន​ផល​ប្រយោជន៍​ពី​វា ហើយ​នៅ​ទី​បំផុត កូរ៉េ​ទាំង​ពីរ​នឹង​ក្លាយជា​កូរ៉េ​តែ​មួយ​ឡើង​វិញ​ជាក់​ជា​មិន​ខាន»៕

XS
SM
MD
LG