یک روز پس از اعلام حصول توافق نهایی قدرتهای جهانی با ایران بر سر برنامه هستهای آن کشور، رئیس جمهوری ایالات متحده در نشست خبری در واشنگتن خطاب به منتقدان توافق حاصل شده گفت، از شما میخواهیم ابتدا متن توافق را به دقت بررسی کنید و سپس اگر آن را مطلوب نداستید، گزینه جایگزین برای مسدود کردن مسیرهای ایران به سوی ساخت سلاح هستهای ارائه دهید.
ایران و شش قدرت جهانی عضو گروه ۱+۵ شامل ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، روسیه، چین و آلمان روز سهشنبه چهاردهم ژوئیه (۲۳ تیر ماه) موفق شدند به توافقی جامع برای حل و فصل پرونده ۱۳ ساله هستهای ایران دست یابند. توافقی که محدودیتهای گستردهای بر فعالیتهای هستهای ایران اعمال می کند و در ازای آن بخشی از تحریمهای اعمال شده علیه ایران را لغو میکند.
باراک اوباما بعد از ظهر چهارشنبه و در ابتدای نشست خبری خود در کاخ سفید، به توافق صورت گرفته اشاره کرد و گفت هدف از این توافق، جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای و مسدود کردن همه راههای دسترسی آن کشور به توانایی ساخت سلاح هستهای از طریق مسالمت آمیز است.
وی گفت از روز گذشته مطالب زیادی در انتقاد از این توافق شنیدهام که گاه آن را «توافق بد» خواندهاند، اما آن چیزی که نشنیدهام این است که گزینه شما چیست. به گفته رئیس جمهوری آمریکا دلیل این امر این است که دو گزینه بیشتر وجود ندارد: یکی دیپلماسی و دیگری استفاده از زور یا جنگ.
باراک اوباما با بیان این که از بررسی توافق و بحث بر سر آن استقبال میکند، گفت ابتدا متن توافق را کامل بخوانید و بعد انتقادات خود را مطرح کنید و بگوئید کدام بخش از توافق از دسترسی ایران سلاح هستهای پیشگیری نخواهد کرد.
وی همچنین از منتقدان خواست بر مبنای واقعیات موجود توافق صورت گرفته با ایران را بررسی کنند، نه بر اساس سیاست بازی و منافع جناحی، و در ادامه گفت در این صورت است که شاهد مباحثات منصفانهای بر سر این توافق خواهیم بود.
رئیس جمهوری آمریکا، ساعاتی پس از اعلام توافق نهایی، در مصاحبه با روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز نیز به توافق حاصل شده و تاثیرات آن پرداخت و تاکید کرد هدف اصلی از این توافق جلوگیری از دستیابی ایران به توانایی ساخت سلاح هستهای است.
باراک اوباما در نشست خبری امروز نیز ضمن تکرار این موضوع، تاکید کرد که با حصول توافق این امکان اکنون فراهم شده است، در حالی که بدون توافق، ایران به سلاح هستهای نزدیکتر میشد. «مسائل دیگری که مطرح میشود هدف اصلی در این توافق نیستند.»
آقای اوباما با تاکید بر این که ایالات متحده و جامعه جهانی همچنان بر سر مسائلی با ایران اختلاف دارند، گفت این توافق میتواند فرصتی برای ایران باشد تا با جامعه جهانی تعامل داشته باشد، و بتوانیم در باره مسائل دیگر گفتگو کنیم و آنها را ترغیب کنیم که رفتاری سازندهتر داشته باشد.
به گفته او، با این توافق احتلافات دیگر ما با ایران حل نخواهد شد، مانند حمایت از تروریسم و اقدامات بیثبات کننده آنها در منطقه؛ برای همین هم هست که تحریمهای تسلیحاتی ایران تا پنج سال آینده ادامه خواهد داشت و آمریکا نیز به تعهد خود برای تامین امنیت اسرائیل و دیگر همپیمانمان خود در منطقه پایبند خواهد ماند.
وی در پاسخ به پرسشی در این مورد که آیا این توافق میتواند زمینهای برای همکاری و نزدیکی با ایران باشد، گفت استراتژی ما از ابتدای این گفتگوها این بوده که اگر ایران به سلاح هستهای دست یابند، تهدیدی علیه منافع ما و متحدمانمان خواهد بود و باید از آن پیشگیری کرد. به همین دلیل نظام تحریمها به راه افتاد و جامعه بین المللی را بسیج کردیم تا بطور یکپارچه بتوانیم تحریمها را به پیش ببریم؛ همه اقدامات حول همان هدف، که اولویت هم دموکراتها، هم جمهوریخواهان، و هم اسرائیل بود، انجام شد.
باراک اوباما گفت هنگامی که این توافق اجرا شود، خواهیم دانست که نگرانیهای فوری مربوط به برنامه هستهای ایران رفع خواهد شد، و ایران به جامعه جهانی اطممینان خواهد داد که به سوی سلاح هستهای نخواهد رفت.
او اضافه کرد این توافق، به معنی این نیست که ایران مانند یک دموکراسی لیبرال رفتار خواهد کرد؛ با این حال با این توافق میتوانیم به گفتگو و تعامل با ایران بر سر دیگر مسائل، بدون آن که روابطمان را عادی سازی کرده باشیم، ادامه دهیم.
رئیس جمهوری در پاسخ به برخی انتقادات در مطرح نشدن مسئله شهروندان آمریکایی زندانی در ایران در این مذاکرات و عدم تلاش کافی دولت او در این راستا، گفت هیئتهای نمایندگی ما سخت تلاش میکنند تا این افراد را آزاد و از ایران خارج کنند و در ادامه افزود، اگر پرسش این است که چرا ما این مسئله را به موضوع هستهای پیوند ندادیم، پاسخ این است که با طرح این مسئله در مذاکرات اتمی، ایران میتوانست از آن به عنوان اهرم فشار و امتیازگیری استفاده کند.
به گفته باراک اوباما اینها دو موضوع متفاوت و مجزا هستند و دولت او به تلاشهای خود برای آزادی و باز گرداندن آنها به جمع خانوادههایشان ادامه خواهد داد.