شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان ایران و شیرین عبادی، برنده جایزه صلح نوبل و رئیس کانون مدافعان حقوق بشر، روز پنجشنبه نهم اسفند از رد کلیات طرح تدریس ادبیات زبانهای مادری در مدارس توسط مجلس شورای اسلامی انتقاد کردند.
شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان ایران این اقدام مجلس شورای اسلامی را نشان دهنده «تبعیض زبانی سیستماتیک» در ایران دانست.
این شورا با اشاره به این موضوع که اقدام مجلس کمتر از یک هفته پس از روز جهانی زبان مادری، ۲۱ فوریه (دوم اسفند) انجام شد، افزود: «بر اساس کنوانسیون حقوق بشر سازمان ملل، آموزش به زبان مادری از حقوق بنیادین و طبیعی همه انسان‌ها، بدون توجه به ملیت و زبان آنها، به شمار می‌آید.»
با این حال، به تاکید شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان ایران، جمهوری اسلامی در بیش از ۴ دهه گذشته، همچنان به «سیاست سرکوب فرهنگی و زبانی» ادامه می‌دهد.
شیرین عبادی نیز روز پنجشنبه در کانال تلگرام خود نوشت: «در حالی که مردم از بلوچستان تا آذربایجان، و از خراسان تا خوزستان در تعاملی مثبت هستند، طبقه حاکم در حال تخم کینه و تفرقه پاشیدن به اسم حفظ وحدت سرزمینی یا تمامیت ارضی است» و تاکید کرد: «اگر نگران وحدت سرزمینی هستیم، باید فکری به حال نظام نابخردی بکنیم که ۴۶ سال است بر طبل تبعیض و نابربری زبانی و فرهنگی می‌کوبد.»
خانم عبادی اشاره کرد که «حاکمیت قانون» نزد کسانی که حکومت و رابطه با مردم را تنها از دریچه «زور»، «سرکوب» و بازتولید «تبعیض» تعریف می‌کنند، مفهومی ناشناخته است، افزود: « ایران کشوری متکثر، با مردمانی متمدن، فرهنگ‌ها و زبان‌هایی غنی است و نادیده گرفتن این تکثر تا امروز بحران‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی فراوان به وجود آورده است. »
او با تاکید بر این نکته که جمهوری اسلامی ایران همواره از اصطلاح «تجزیه‌طلبی برای سرکوب کردها، ترک‌ها، عرب‌ها و بلوچ‌ها استفاده می‌کند»، اضافه کرد: «شاهد بودیم که اتاق فکر تجزیه و فروپاشی ایران مجلس شورای اسلامی است.»
شیرین عبادی با اشاره به این نکته که «برخی از تحلیل‌گران بر این باورند که تدریس زبان مادری یا تدریس به زبان مادری حتی در مهدکودک‌ها منجر به آسیب زبان فارسی می‌شود»، نوشت: «به مدافعان این رویکرد توصیه می‌کنم اندکی تاریخ بخوانند. آیا در جریان پادشاهی غزنویان، صفویان و حتی قاجار، زبان فارسی از بین رفت؟ آیا زمانی که اردلان‌ها در کردستان اداره امور را بر عهده داشتند، زبان فارسی از بین رفت؟ واقعیت این است که زبان فارسی را مغول‌ها نیز نتوانستند از بین ببرند، اما جمهوری اسلامی با مسیری که پیش گرفته، خواهد توانست.»
پیشتر اعضای نمایندگان مجلس شورای اسلامی در نشست روز چهارشنبه هشتم اسفند خود کلیت طرح تدریس ادبیات زبانهای محلی و قومی در مدارس ایران را با ۱۰۴ رأی موافق، ۱۳۰ رأی مخالف و ۵ رأی ممتنع رد کردند.
بر اساس این گزارش، نماینده دولت در مجلس شورای اسلامی هم در سخنانی با این طرح مخالفت کرده بود.
انجمن دفاع از زندانیان سیاسی آذربایجانی در ایران (آداپ) نیز مخالفت مجلس شورای اسلامی با تدریس ادبیات زبانهای محلی و قومی در مدارس را «شرم‌آور» خواند و به شدت محکوم کرد.
آداپ تاکید کرد: «این تصمیم به‌وضوح نشان‌دهنده تعهد دولت ایران به حذف تنوع زبانی و فرهنگی است» و «ریاکاری رژیمی را آشکار می‌کند که در حالی ادعای رعایت حقوق اقلیت‌ها را دارد، به‌طور سیستماتیک در حال سرکوب آن‌هاست.»
این انجمن مدنی با اشاره به اصل ۱۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که بر اساس آن، «به‌صورت نظری، تدریس زبانهای غیر فارسی مجاز است»، افزود: «اما این رژیم همچنان به نقض قوانین خود ادامه می‌دهد، چه برسد به پایبندی به کنوانسیون‌های بین‌المللی در زمینه حقوق زبانی و فرهنگی.»
اصل ۱۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران می‌گوید: «زبان و خط رسمی و مشترک مردم ایران فارسی است. اسناد و مکاتبات و متون رسمی و کتب درسی باید با این زبان و خط باشد ولی استفاده از زبانهای محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‌های گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس، در کنار زبان فارسی آزاد است.»
