ویلیام توبی، مشاور دانشگاهی «پروژه مدیریت اتم» در «مرکز بلفر برای علوم و امور بین الملل دانشگاه هاروارد» و معاون اجرایی اداره ملی امنیت هسته ای، در یادداشتی در روزنامه «هیل» نوشته است با این که توافق هسته ای ایران در برابر ضربات ویرانگر دولت ترامپ دوام آورد، اما همچنان شکننده است. علت آن کاستی های درونی و بیرونی برجام است.
توبی می گوید نخست، اکثریت در کنگره با برجام مخالف هستند. در سال ۲۰۱۵ اکثریت دو حزب از هر دو مجلس در کنگره علیه توافق هسته ای ایران رای دادند. برای ممانعت از اجرای آن نیاز به یک اکثریت قاطع بود. از این رو برجام تنها توافق هسته ای بزرگی است که با وجود مخالفت کنگره به اجرا گذاشته شد. این امر در یک دموکراسی دستاوردی با ثبات نیست. در سال ۲۰۱۶، کنگره «قانون تحریم های ایران» را با اکثریت بالایی در هر دو مجلس کنگره برای ۱۰ سال دیگر تمدید کرد. بی اعتنایی به اراده کنگره حمایت از برجام را ضعیف تر خواهد کرد.
کاستی دوم برجام این پیش فرض است که ایران نیاز ندارد درباره فعالیت های هسته ای اش در گذشته به طور کامل و صحیح شفاف سازی کند. پیش از برجام، آژانس بین المللی انرژی اتمی به شواهد قابل توجهی موسوم به «ابعاد نظامی احتمالی» برنامه هسته ای ایران دست یافت. این پروژه ای بود که تنها در ساخت جنگ افزار هسته ای قابل توجیه بود. سوء ظن آژانس زمانی تائید شد که سازمان اطلاعات اسرائیل اسناد آرشیو هسته ای جمهوری اسلامی را از ایران خارج کرد. آن برنامه به دستور رهبران جمهوری اسلامی اجرا شده بود و عملیاتی خودسر نبود. برجام تلاش های آژانس برای روشن کردن این پرونده را تضعیف کرد.
سومین نقص برجام کوتاهی در عدم تحقق «بازرسی در هر زمان، از هر کجا» بود. دولت اوباما دراین باره اظهارات ضد و نقیضی ارائه داد. ایران دست کم درخواست آژانس برای بازرسی از دو سایت را رد کرده است. اختلاف های اساسی مشابهی بر سر برنامه موشکی و «کانال های خرید» طراحی شده برای دستیابی به تکنولوژی های حساس وجود دارد.
بازسازی برجام نیازمند دیپلماسی ماهرانه با ایران، دیگر طرفین توافق و کنگره است. دولت بایدن باید کار را با تشکیل یک گروه ناظر در کنگره آغاز کند که متشکل از حامیان و مخالفان برجام است تا جدی ترین نگرانی ها برطرف شود.
مخالفان برجام باید به دولت وقت و فضا برای بهبود آن را بدهند.
این کار ساده ای نخواهد بود. ایران مانع تراشی خواهد کرد. پایبندی به توافق کامل نخواهد بود. اما این تنها راه مسدود کردن مسیر ایران به سوی بمب است.
*برگردان فارسی این گزارش تنها به منظور آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.
در همین مورد، یک دیدگاه دیگر را نیز بخوانید:
