کانون نویسندگان ایران به مناسبت ۲۱ فوریه، دوم اسفند، «روز جهانی زبان مادری»، با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد: زبان مادری، بخشی از «آزادی بیان» است.
در این بیانیه آمده است: هنگامی که فریاد «ژن، ژیان، ئازادی» (زن، زندگی، آزادی) از کردستان برخاست و با همین لفظ بر زبان و قلم و پرچم معترضان در جای جای ایران جاری شد و از آن نیز برگذشت و شهرهای بسیاری را در جهان درنوردید، فقط اسم رمزی برای اعتراضات آزادی‌خواهانه نبود، بلکه پیامی مهم با خود داشت.
کانون نویسندگان ایران افزود: تفاوت زبان‌ها نمی‌تواند نافی همبستگی انسان‌ها باشد. قادر است پیوند مردمان را مستحکم کند و اضافه کرد: «این صاحبان قدرت و اندیشه‌های واپس گرای ضد آزادی و هم گرایی انسانی هستند که از تفاوت زبان‌ها اختلافات قومی می‌سازند و میان مردم می‌پراکنند.»
سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) در کنفرانس عمومی سال ۱۹۹۹ میلادی به منظور «کمک به تنوع زبانی و فرهنگی»، روز ۲۱ فوریه (دوم اسفند) را روز جهانی پاسداشت «زبان مادری» نام گذاری کرد. یک دهه بعد در سال ۲۰۰۸ میلادی نیز مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز به‌دلیل اهمیت موضوع، آن سال را «سال جهانی زبان‌ها» اعلام کرد.
کانون نویسندگان ایران در بیانیه خود تاکید کرد: تنوع زبان‌ها و فرهنگ‌ها در کنار یکدیگر مجموعه‌ای زیبا و انسانی را می‌سازند که جلوه‌ای با شکوه از برابری مردم در استفاده از حق بهره‌مندی از زبان مادری است.
این تشکل همچنین در بخش دیگری از بیانیه خود نوشت: از آنجا که افراد با زبان مادری بهتر، عمیق‌تر و روشن‌تر می‌توانند به بیان احساس و افکار خود بپردازند، از حق آزادی بیان خود به خوبی بهره می‌برند.
کانون نویسندگان ایران در بیانیه خود «ممنوعیت زبان‌ها در ابعاد آموزشی، پرورشی و بیان» را «زیر پا گذاشتن» بخشی از حقوق انسانی و شهروندی مردم دانسته است.
در این بیانیه آمده است که اکنون شماری از «کنشگران مدنی مدافع زبان مادری» در «زندان و تبعید» به سر می‌برند و بسیاری نیز بارها به «مراکز پلیسی و امنیتی» احضار شده‌اند که تمام آنها باید از «آزارها و فشارها» رهایی یابند.
در این حال، شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان ایران هم روز چهارشنبه در بیانیه‌ای جداگانه به مناسبت روز جهانی زبان مادری، با دفاع از «حق آموزش به زبان مادری»، اعلام کرد که «تداوم سیاست آموزشی تک‌زبانی بدون توجه به نگرش زبانی شهروندان» را «غیرعلمی، غیردموکراتیک و کاملا اشتباه» می‌داند.
پیشتر بر پایه یک نظرسنجی صورت گرفته توسط «موسسه گمان»، ۶۵ درصد از جامعه آماری با تدریس زبان مادری در مدارس در کنار زبان فارسی موافقت کرده بودند. با این حال، ۶۱ درصد با تدریس زبان مادری به جای زبان فارسی در دانشگاه مخالفت کردند.
این نظرسنجی که در فروردین‌ماه ۱۴۰۱ انجام شده، همچنین ناظر به این باور است که حدود ۸۴ درصد جامعه، زبان فارسی را بهترین گزینه برای زبان رسمی یا میانجی در ایران می‌دانند.
وب سایت سازمان ملل متحد در مورد روز جهانی زبان مادری نوشته است: جوامع چند زبانه و چند فرهنگی از راه حفظ زبانهای خود به عنوان مجرای دانش سنتی و میراث فرهنگی، پیشرفت می‌کنند.
بر اساس این گزارش، تنوع زبانی با از بین رفتن زبان های بیشتر با تهدیدات فزاینده ای مواجه است و در حال حاضر، ۴۰ درصد از جمعیت جهان به آموزش به زبان مادری خود دسترسی ندارند و این میزان در برخی مناطق بیش از ۹۰ درصد است.
وب سایت سازمان ملل متحد با اشاره به روز جهانی زبان مادری بر نقش زبان ها در ترویج فراگیری و دستیابی به اهداف توسعه پایدار تأکید کرده و نوشته است: سیاست‌های آموزش چندزبانه برای آموزش فراگیر و حفظ زبانهای بومی بسیار مهم هستند و با شروع آموزش به زبان مادری زبان آموز و معرفی تدریجی زبان های دیگر، موانع بین خانه و مدرسه برطرف شده و یادگیری موثر را تسهیل می کند.
به نوشته این وب سایت، آموزش چند زبانه نه تنها جوامع فراگیر را ترویج می کند، بلکه به حفظ زبان های غیر مسلط، اقلیت و بومی نیز کمک می کند و این سنگ بنای دستیابی به دسترسی عادلانه به آموزش و فرصت های یادگیری مادام العمر برای همه افراد است.
