در حالی که کارشناسان زنگ خطر را درباره بحرانی بودن شرایط کمآبی در ایران به صدا درآوردهاند، مقامات جمهوری اسلامی میگویند آب لازم برای مراسم مذهبی موسوم به «پیادهروی اربعین» را، هم در استانهای مرزی ایران و هم در خاک عراق، تامین خواهند کرد.
به نوشته رسانههای حکومتی در ایران، هاشم امینی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب جمهوری اسلامی (آبفا)، پنجشنبه ۲۶ تیر با اشاره به مراسم به اصطلاح «پیادهروی اربعین»، تأمین آب در شهرهای مرزی و در «مواکب ... شهرهای کربلا، نجف، کاظمین، و سامرا» را از «وظایف وزارت نیرو» دانسته است.
این اظهارات در شرایطی بیان میشود که یک مقام ارشد سازمان هواشناسی جمهوری اسلامی به تازگی تاکید کرد میزان بارندگی در برخی استانهای کشور، از جمله تهران و سمنان، در سال جاری کمتر از ۵۰ درصد میزان معمول بوده و بیآبی در کشور با عبور از «مرحله هشدار» وارد «وضعیت بحرانی» شده است.
اما مقامات جمهوری اسلامی به روال گذشته تلاش میکنند به جای اذعان به سوء مدیریت، مصرف بالای مردم را عامل بروز معضل کمبود آب جلوه دهند. به گونهای که عباس علیآبادی، وزیر نیروی جمهوری اسلامی، به تازگی با بازخوانی مصراع «چو دخلت نیست، خرج آهستهتر کن» گلستان سعدی، خواستار کاهش مصرف آب خانگی شد. محسن اردکانی، مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران، هم مدعی شد که اگر مردم بیست درصد در مصرف آب خانگی صرفهجویی کنند، «آب شرب قطع نخواهد شد.»
این ادعاها مبنی بر کمبود آب به دلیل مصرف بالای مردم در حالی مطرح میشود که بر اساس آمار موجود، کل مصرف خانگی آب در ایران بین شش تا هشت درصد مجموع آب حاصله در سراسر ایران است. صنایع هم حدود چهار درصد از آب ایران را مصرف میکنند.
اما واقعیتِ بحران خشکسالی ایران، منحصر به مصرف خانگی و صنایع نیست. میزان مصرف آب در بخش کشاورزی ایران، سه برابر میانگین کشورهای توسعهیافته و معادل بیش از نود درصد کل آب کشور است.
در طول بیش از چهار دهه حاکمیت جمهوری اسلامی، کمترین تلاش برای مکانیزه کردن و افزایش بهرهوری در بخش کشاورزی انجام شده است. در زمانی که در بیشتر مناطق جهان، امروزه روشهای آبیاری پیشرفته - مانند قطرهای، بارانی، و زیرسطحی – کاملا جا افتادهاند، هنوز در بسیاری از مناطق ایران از روش غرقابی و رها کردن آب در جالیزهای کشاورزی استفاده میشود.
یکی دیگر از موضوعاتی که کارشناسان به آن اشاره میکنند، میزان بالای هدررفت آب در شبکه فرسوده انتقال در سراسر ایران است. بر اساس آمار رسمی، حدود پانزده درصد از آب تصفیه شده در ایران، در طول روند انتقال و توزیع، هدر میرود. در حالی که این رقم در دیگر کشورهای جهان بسیار پایینتر است.
در این میان پروژههای جنجالی و با کمترین پشتوانه علمی و تحقیقاتی مانند انتقال آب از دریای عمان به اصفهان، نیز از موضوعاتی است که با اعتراض بسیاری از اهالی فن مواجه شده است. آنها میگویند، جمهوری اسلامی به جای ساختن صنایع آببر در کنار سواحل جنوب ایران، آنها را در مناطق خشک بنا میکند و بعد به روشی بسیار پرهزینه آبشان را تامین میکند. این موضوع، ظن وجود شبکه قوی مافیای آب در کشور را پررنگتر میکند.
اما مردم هم نسبت به وضعیت وخیم و بحرانی آب در ایران در شبکههای اجتماعی نظرات خودشان را مطرح میکنند. کاربری نوشته است: «جنگ تموم شد، اما جنگ اصلی تازه شروع شده: جنگ با بیآبی! ذخایر سدها به پایینترین سطح رسیدن، برق در مرز بحران، و تابستون سوزان در راهه. اینبار نه دشمن بیرونی، بلکه بیتوجهی ما تهدید جدیه. پس هر قطرهی آب، یه قدم به سمت بقا است.»
کاربر دیگری هم به موضوع مافیای آب اشاره کرده و آن را به جنگ جاری ربط داده و این گونه نوشته است: «کاش اسرائیل چند تا هدف چرب و چیلی از مافیای آب رو هم در نظر بگیره. مافیای آب چهار دهه است به جمهوری اسلامی کمک کرده در سرتاسر ایران تونل سازی کنه و هر مدل که دلش می خواد آب رو از بستر رودخانه ها و سدها خالی کنه، محیط زیست رو تخریب کنه، بحران ِ کمبود آب ساختگی ایجاد کنه.»
و بابک هم این نظر را دارد: «فولاد مبارکه را که در زمان خدابیامرز باید در بندر عباس افتتاح میشد در دهه ۶۰ و در یک منطقه خشک نصب و سالانه ۴۰۰ میلیون متر مکعب آب نازنین کوهرنگ را خرج مافیای فولاد کردند.»
همچنین در روزهای اخیر، شایعاتی منتشر شده که دولت در میانه جنگ با اسرائیل، قیمت آب خانگی را چند برابر کرده، اما هنوز منابع رسمی آن را تایید نکردهاند.
پیشتر در پی انتشار گزارشهایی از کاهش کمسابقه حجم ذخایر سدهای تهران و زمزمه جیرهبندی آب، یک کارشناس با تأکید بر این که «ریشه ابربحران آب در ساختارهای سیاسی و اقتصادی موجود است»، به صدای آمریکا گفت که با تداوم این وضع «ایران بیش از پیش به مرگ سرزمینی نزدیک میشود.
ناظران میگویند سوءمدیریت مقامات جمهوری اسلامی بحرانهای محیط زیستی از جمله کمبود آب و فرونشست زمین در ایران را تشدید کرده است.