روزنامه نیویورک تایمز در مقالهای به قلم دیوید سنگر به تصمیم دولت ایالات متحده آمریکا برای تمدید مدت زمان گفتگوهای ایران و قدرتهای جهانی به جهت رسیدن به یک توافق جامع و نهایی بر سر برنامه هستهای ایران پرداخته و مینویسد دلایل این تصمیم «ترکیبی از فشار و انگیزه» است.
به عبارت دیگر، تمدید گفتگوها با حفظ زیانبارترین تحریمها، اما با ارائه طعم دسترسی تهران به پول نقدی که در خارج از کشور دارد، دستیابی به یک توافق را امکانپذیر میکند.
کنگره آمریکا و برخی از تحلیلگران که موضع سختگیرانهای نسبت به تهران دارند با چنین استدلالی موافق نیستند. آنها معتقدند آنچه ایران را به پای میز مذاکره آورد، تحریمها و فشارهای ناشی از اقدامات غیرعلنی بود که علیه برنامه هستهای ایران انجام شد.
به باور نویسنده این مقاله، به نظر این مخالفان سیاست دولت باراک اوباما رئیس جمهوری ایالات متحده، برخورد با معضل هستهای ایران بسیار ساده است: تحریمهای بیشتر، فشارهای بیشتر، و افزون بر اینها تهدید به اقدام نظامی.
سناتور جمهوریخواه مارک کرک، از ایالت ایلینوی میگوید «ما نمیتوانیم به ایران اجازه دهیم با خرید وقت به ساخت بمب هستهای بپردازد.»
سناتور کرک همچنین میگوید «در حالی که آمریکا، در ازای نابودی زیرساختهای هستهای ایران، به دفعات مشوقهای بسیار جذاب و سخاوتمندانهای به آن کشور پیشنهاد کرد، اما آقای (علی) خامنهای مرتباً آن پیشنهادات را رد کرد. حالا زمان آن است که بر فشارهای غیر نظامی برای تقویت تلاشهای دیپلماتیک بیافزائیم.
در کوتاه مدت دولت اوباما در برابر این استدلال کنگره پیروز خواهد شد. آقای اوباما با تحریمهای بیشتر مخالف است و هر نوع اقدامی از سوی کنگره در این زمینه را وتو خواهد کرد. اما در بلندمدت، مقامات دولت میدانند که با مشکلی عمیقتری مواجه هستند و مسئله به این سادگی نیست.
به نوشته نیویورک تایمز هیچ توافقی نمیتواند خواسته کنگره برای پیشگیری از دستیابی تهران به توانایی تولید سلاحهای هستهای را بر آورده کند. این درسی است که از تاریخ آموختهایم. اگر هر کشوری مصمم به دستیابی به چنین تسلیحاتی باشد، راههای دیگری برای دستیابی به آنها وجود دارد.
درست است که اگر توافق حاصل میشد، به احتمال زیاد رئیس جمهوری آمریکا کنگره را تشویق میکرد که تحریمها علیه ایران را لغو کند یا کاهش دهد. با چنین تصوری، تمدید مهلت چهار ماهه معنادار میشود، زیرا دولت اوباما بعد از ۲۴ نوامبر (۳ آذر ماه) برای یک ماه دیگر فرصت خواهد داشت که کنگره را ترغیب به رفع تحریمها کند؛ در صورتی که اگر دموکراتها در انتخابات ماه نوامبر، اکثریت خود را در سنای آمریکا از دست دهند.
با تمدید مهلت زمانی برای رسیدن به توافق نهایی، ایران اندکی امتیاز میگیرد. اما هم اکنون بیش از ۳۰۰ نماینده مجلس نمایندگان آمریکا با امضای نامهای اعلام کردند اگر توافق احتمالی، به توقف حمایت ایران از حماس و دیگر گروههای تروریستی، و همچنین توسعه برنامه موشکی ایران منجر نشود، آنها با برداشتن تحریمهای آمریکا علیه ایران مخالفت خواهند کرد.
یکی از استراتژیستهای دولت ایالات متحده که به دلیل حساس بودن موضوع نخواست نامش فاش شود به روزنامه نیویورک تایمز گفته است «یک مخالفت حیرتانگیز با هر نوع توافقی وجود دارد و این مخالفت هم فقط در بین جمهوریخواهان نیست. من مطمئن نیستم که دولت برای مقابله با آن طرحی داشته باشد.»
پرسش اساسی این است که آیا میتوان رهبر جمهوری اسلامی ایران را قانع کرد که غنیسازی (اورانیوم) در سطح صنعتی را متوقف کند؟
آقای خامنهای و نظامیان ایران مخالفت خود را با هر نوع توافقی که تأسیسات و تجهیزات موجود را برچیند و به ایران اجازه غنیسازی در حدی که میخواهد را ندهد، اعلام کردهاند.
مقامهای آمریکایی منطق ایران برای نیاز به سوخت هستهای را رد میکنند و میگویند به اندازه کافی سوخت در بازار موجود هست.
اما محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران میگوید کشورش برای دلایل امنیتی و غرور ملی میخواهد سوخت هستهای تولید کند. او همچنین میافزاید به مدت ۲۰ سال، راه ایران برای تهیه سوخت مورد نیازش بسته شده بود.
به گفته وزیر خارجه ایران، روسیه شاید الان سوخت مورد نیاز ایران را تأمین کند ولی نمیتوان به آن اطمینان کرد.
آقای ظریف در مصاحبهای، با اشاره به تحریمها که مایه افتخار کنگره آمریکاست، گفت تحریمها نتیجه معکوس داشت و در دوره تحریمها ایران بر تعداد سانترفیوژهای خود افزود.
به گفته آقای ظریف فشار بیشتر، رهبری ایران را بیشتر به سوی تقابل سوق میدهد. برخی در دولت اوباما با نظر ظریف موافقند و میگویند که کاهش تحریمها به فشار سیاسی بر تهران جهت رسیدن به یک توافق را هموار خواهد کرد.