جمهوری اسلامی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای نخستین بار از زمان جنگ ۱۲ روزه اسرائیل، یک توافق تازه برای ازسرگیری همکاری‌ها امضا کردند. برخی منابع می‌گویند براساس این توافق، جمهوری اسلامی درباره ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی به آژانس اطلاع خواهد داد.
این توافق روز سه شنبه در قاهره و پس از سفر عباس عراقچی به مصر و دیدار با رافائل گروسی نهایی شد. مقام‌های دو طرف آن را «گامی مهم در مسیر درست» برای بازگشت بازرسی‌ها توصیف کردند.
پیشتر در گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی آمده بود که جمهوری اسلامی ایران پیش از حمله اسرائیل، ۴۴۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصدی داشت که به نوشته آسوشیتدپرس، اگر تا ۹۰ درصد غنی‌سازی شود می‌تواند برای تولید ده بمب اتمی کافی باشد.
به دنبال سفر عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، به قاهره و دیدار با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، دو طرف در پایتخت مصر توافقی امضا کردند که به گفته گروسی «بر سازوکارهای عملی ازسرگیری فعالیت‌های بازرسی در ایران» دلالت دارد. او در شبکه ایکس نوشت که در قاهره با وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران «بر سر راهکارهای عملی برای ازسرگیری بازرسی‌ها در ایران» به تفاهم رسیده و این «گامی مهم در مسیر درست» است.
گروسی همچنین تاکید کرد «سند فنی به چگونگی ازسرگیری کار بازرسی‌های ضروری اشاره دارد؛ کاری که ما باید در ایران انجام دهیم» و افزود «وظیفه یک نهاد بین‌المللی گوش دادن است و ما درک می‌کنیم که پس از رویدادهای ماه ژوئن، شرایط پیش‌روی ایران سخت و پیچیده است».
جزئیات متن کامل توافق هنوز منتشر نشده است. با این حال، برخی منابع غربی می‌گویند جمهوری اسلامی توافق کرده اطلاعات مربوط به ذخایر اورانیوم غنی‌شده تا سطح ۶۰ درصد را در اختیار آژانس قرار بدهد.
جمهوری اسلامی پس از جنگ ۱۲ روزه در خردادماه که طی آن تاسیسات هسته‌ای حکومت ایران هدف حملات اسرائیل و آمریکا قرار گرفت، سطح همکاری‌های خود با آژانس را کاهش داده بود و بازرسی‌ها عملاً متوقف شد. توافق تازه مسیر ازسرگیری این همکاری‌ها را باز می‌کند؛ از جمله برای دسترسی به سایت‌هایی که در جریان حملات آسیب دیده‌اند. آسوشیتدپرس نوشت این توافق «راه را برای ازسرگیری همکاری‌ها، از جمله فعال‌سازی دوباره بازرسی‌ها» هموار می‌کند.
در همین چارچوب، عراقچی در اظهاراتی کلی گفت نتیجه مذاکرات «گام‌های عملی توافق‌شده برای اجرای پادمان‌ها» را تعیین کرده که «کاملاً با قانون مجلس شورای اسلامی منطبق است»، به «نگرانی‌های ایران می‌پردازد» و «چارچوبی برای استمرار همکاری» فراهم می‌سازد. عراقچی در عین حال هشدار داد که «در صورت هرگونه اقدام خصمانه، از جمله بازگرداندن قطعنامه‌های لغوشده شورای امنیت، این گام‌های عملی پایان‌یافته تلقی خواهند شد».
توافق روز سه شنبه جمهوری اسلامی و آژانس در حالی است که التیماتوم سه کشور اروپایی (بریتانیا، فرانسه و آلمان) به جمهوری اسلامی پایان یافته و این سه کشور روند مکانیسم «ماشه» را برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل آغاز کرده‌اند و می‌گویند تنها در صورت ازسرگیری بازرسی‌ها، پاسخگویی ایران درباره ذخایر با غنای بالا و آغاز گفت‌وگوهای هسته‌ای با آمریکا، این روند را متوقف می‌کنند. خبرگزاری رویترز این پیوند را برجسته کرده و نوشته روشن نیست توافق امروز برای توقف کامل روند «اسنپ‌بک» یا مکانیسم ماشه کافی باشد.
هنوز آمریکا واکنشی نشان نداده است. بارها رئیس جمهوری آمریکا گفته که اجازه دسترسی جمهوری اسلامی به سلاح هسته ای را نمی دهد و حتی در زمان جنگ اسرائیل و جمهوری اسلامی، دونالد ترامپ به ارتش آمریکا اجازه داد سه سایت هسته ای زیر زمینی جمهوری اسلامی در فردو اصفهان و نطنز را بمباران کند.
وزارت خارجه چین این توافق را «گامی مثبت برای کاهش تنش» توصیف کرد. روسیه نیز از تفاهم استقبال کرد؛ میخائیل اولیانوف با اشاره به این توافق گفت اکنون زمان مناسبی است که سه کشور اروپایی روند مکانیسم ماشه را متوقف و لغو کنند تا مسیر مثبت ادامه یابد.
همزمان با اعلام توافق، مقام‌های جمهوری اسلامی تلاش کردند ظاهر مخالفت با آژانس را حفظ کنند. رضا نجفی، نماینده ایران در سازمان‌های بین‌المللی در وین، در یادداشتی به شورای حکام، گزارش‌های مدیرکل را «خارج از چارچوب قانونی» خواند. پیشتر گروسی با اشاره به سفر اخیر بازرسان آژانس به ایران برای تعویض سوخت نیروگاه بوشهر گفت: ما هنوز به تاسیسات آسیب‌دیده یا ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده با خلوص ۶۰ درصد دسترسی نداشته‌ایم. جامعه بین‌المللی حق دارد که در این‌باره نگران باشد.
این نخستین توافق رسمی میان جمهوری اسلامی و آژانس پس از جنگ ۱۲ روزه است. طی ماه‌های اخیر، مقام‌های جمهوری اسلامی بارها گروسی را به دلیل گزارش‌های آژانس تهدید کردند. رسانه‌های نزدیک به حاکمیت از «محاکمه» تا «اعدام» او نوشتند. علی لاریجانی پیش از انتصاب به سمت دبیر شورای عالی امنیت ملی در ۲۹ خرداد گفته بود «گروسی مالی نیست، جنگ تمام شود به حسابش خواهیم رسید.»
با توافق روز سه شنبه جمهوری اسلامی و آژانس، همین اظهارات پیشین لاریجانی به دستمایه طنز در شبکه‌های اجتماعی بدل شده است.
