مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، جوزپ بورل، به وال استریت ژورنال گفت که منتقدان تلاشهای او برای احیای برجام شاید «به قدر کافی» خطر یک ایران مجهز به سلاح هستهای را نمیدانند. او گفت: «تا آنجا که من میدانم، جایگزینی برای این توافق (برجام) به منظور جلوگیری از هستهای شدن ایران وجود ندارد.»
آقای بورل هماهنگ کننده مذاکرات هستهای با ایران است.
این سیاستمدار کهنهکار ۷۵ ساله اسپانیایی از سوی جمهوری اسلامی نیز تحت فشار است. جمهوری اسلامی هشدار داده است که تحریمهای اتحادیه اروپا و پیشنهاد آلمان برای افزودن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به فهرست سازمانهای تروریستی میتواند منجر به فروپاشی روابط و خطراتی برای امنیت اروپا شود.
آقای بورل که گاهی اوقات به دلیل رکگویی خود به دردسر افتاده است، اصرار دارد که نقش او به عنوان هماهنگ کننده دیپلماسی هستهای مانع اعمال فشار او بر جمهوری اسلامی به دلیل اقداماتش در داخل ایران یا خارج از آن نمیشود.
فرانسه، بریتانیا و آلمان که در کنار ایالات متحده با ایران بر سر برجام مذاکره کردند، همچنان از احیای این توافق حمایت میکنند. با این حال، اکثر دیپلماتهای اروپایی به بقای این توافق بدبین هستند.
بورل به طور مرتب با حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، صحبت میکند.
بورل به خبرنگار وال استریت ژورنال چه گفت؟
بورل در قطار امنی که از سفر رهبران اتحادیه اروپا به کییف بازمیگشت، به خبرنگار وال استریت ژورنال گفت: «ببین، میتوانم آخرین گفتگویم (با امیرعبداللهیان) را برای شما تعریف کنم: مجازات اعدام را متوقف کنید. سرکوب را متوقف کنید...اگر به این مسیر ادامه دهید، هر نوع ترتیبات سیاسی را غیرممکن میکنید.»
آقای بورل میگوید که توافق سال ۲۰۱۵ برجام تنها راه جلوگیری از دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح هستهای است. اما بدبینی به نتیجه دیپلماسی اخیرا در آمریکا افزایش یافته است و شامل افرادی میشود که به شدت از توافق برجام حمایت میکردند.
برخی از تحریمها علیه ایران در حال انقضا هستند و از سال ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۰، محدودیتهای اصلی بر تولید و ذخیره اورانیوم غنیشده ایران برداشته میشود. مخالفان برجام معتقدند که این توافق راه را برای دستیابی ایران به سلاح هستهای باز میکند. جمهوری اسلامی اصرار دارد که برنامه هستهای آن کاملاً صلح آمیز است.
ایران در حال حاضر اورانیوم را در حد ۶۰ درصد غنیسازی میکند، تنها کشوری که سلاح هستهای ندارد اما اورانیوم غنی شده ۶۰ درصدی تولید میکند.
رافائل گروسی، رئیس آژانس بینالمللی انرژی اتمی ماه گذشته میلادی گفت که ایران اورانیوم غنی شده کافی برای «چند سلاح هسته ای» دارد.
آقای بورل هشدار داد چنین کاری از سوی ایران اقدامی «بیش از حد» خواهد بود اما او فکر می کند که مقامات ایران این هشدار را گرفتهاند. برخی از دیپلماتهای غربی میگویند که به نظر میرسد در داخل ایران بحثهایی در مورد اینکه چه باید کرد وجود دارد.
آقای بورل درباره فروش موشکهای ایرانی به روسیه گفت: «باید بگویم که هر بار که با ایرانی ها صحبت میکنم، آنها اصرار دارند که این کار را انجام نمیدهند.» او گفت: «اما باید به آنها توصیه کنم، اگر این کار را انجام دهید، همه چیز از جمله [احیای] برجام بسیار دشوارتر خواهد شد.»
آقای بورل، یکی از سیاستمداران ارشد حزب سوسیالیست در اسپانیا، رک صبحت میکند.
او نمیداند که با توجه به سرکوب مردم داخل ایران و حمایتهای ایران از روسیه، آیا واشنگتن با احیای توافق هستهای در صورت کاهش خواستههای جمهوری اسلامی موافقت خواهد کرد یا خیر.
مقامات آمریکایی از زمان شروع اعتراضات در ایران در ماه سپتامبر گفتهاند که تمرکز واشنگتن بر وضعیت داخلی ایران است و نه مذاکرات. اما آنها احیای دیپلماسی را رد نکردهاند.
آقای بورل گفت که اگر ایران گام دیگری در کمک نظامی خود به روسیه بردارد، انگیزه اروپا و آمریکا برای بازگرداندن برجام «بسیار کمتر خواهد بود.»
تاکنون، جمهوری اسلامی از تولید اورانیوم با غنای ۹۰ درصد که کاربرد نظامی دارد دوری کرده است، گامی که اسرائیل و برخی مقامات غربی معتقدند باید آستانه واکنش نظامی باشد. هفته گذشته، آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارش داد که ایران در تاسیسات فردو تغییراتی را در مجموعه سانتریفیوژهای خود که اورانیوم ۶۰ درصد غنی شده تولید میکنند داده است، بدون اینکه برنامه انجام چنین تغییراتی را از پیش گزارش کند.
دو دیپلمات غربی گفتند که ایران احتمالا در حال آزمایش راههای بالقوه برای تولید مواد هستهای با غنای تسلیحاتی بوده است. روز جمعه، آمریکا و سه متحد اروپایی آن این اقدام جمهوری اسلامی را محکوم کردند. آنها توضیح ایران در مورد بر اینکه قصد انجام چنین کاری را ندارد، رد کردند.
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری سابق آمریکا، با پایان دادن به توافق برجام در سال ۲۰۱۸ گفت که ایران در مورد ماهیت صلحآمیز کار هستهای خود دروغ گفته است و گفت که در مورد یک توافق گستردهتر و سختتر مذاکره خواهد کرد.
آقای بورل اما حاضر نیست مقصر مشکلات توافق برجام را به گردن تهران یا دولت بایدن بیاندازد. به نوشته وال استریت ژورنال او در پاسخ به این سوال که چه کسی مسئول فروپاشی نزدیک به توافق بود، پاسخ کوتاهی داد و گفت: ترامپ.