یک روزنامه چاپ تهران گزارش‌کرده است که تعداد متقاضیان ثبت‌نام لاتاری و درخواست برای پناهندگی در میان ایرانیان سیری صعودی یافته است.
روزنامه هم‌میهن، در گزارشی با عنوان «مسافران، مهاجر شده‌اند»، تعداد ایرانیانی که در بخت‌آزمایی مهاجرتی شرکت می‌کنند و شانس‌شان را برای گرفتن پذیرش در دانشگاه‌های دنیا امتحان می‌کنند، بیش از پیش افزایش یافته‌است.
مدیران دفاتر مهاجرتی میگویند که تعداد افراد تحصیل کرده با وضعیت مالی قابل‌قبول برای گرفتن پناهندگی، به خصوص برای کشور آلمان اقدام کرده‌اند از ماه شهریور به این سو افزایش چشمگیری داشته است.
هم‌میهن در این گزارش نوشته، مدیر رصدخانه مهاجرت ایران در این خصوص اظهار داشته است که«به‌طور میانگین سالانه تا ۷۰ هزار نفر از کشور خارج می‌شوند که ۵۰ درصد از آنها پناهجو هستند، از این تعداد ۱۵ تا ۲۰ هزار نفر دانشجو و مابقی هم با ویزای کاری و اقتصادی از کشور خارج می‌شوند.»
- افزایش پناهجویی
مدیر یکی از آژانسهای مسافرتی که ۱۵سال است در زمینه مهاجرت فعالیت می‌کند نیز به هم میهن گفته است که در ماه‌های گذشته شاهد افزایش چشمگیر درخواست برای مهاجرت بوده‌اند. به گفته او، «قبل از کرونا از هر ۱۰ مسافر، یکی برای مهاجرت اقدام می‌کرد. در دوران کرونا این عدد به سه نفر از ۱۰ نفر رسید اما از مرداد و شهریورماه امسال، از هر ۱۰ مسافر، ۹ نفر برای مهاجرت از کشور خارج می‌شوند. یعنی پرونده آنها در آژانس تشکیل شده و کارهای مهاجرتی‌شان انجام می‌شود.»
او افزود: «موارد سرمایه‌گذاری اقتصادی هم خیلی کم شده است، همه دنبال پناهندگی‌‌اند. مسئله اینجا است که افراد قبلا از گروه کم‌برخوردار برای پناهندگی اقدام می‌کردند اما حالا افراد تحصیلکرده و شاید از نظر مالی مرفه هم می‌خواهند پناهنده شوند. تعداد این افراد زیاد شده است.»
به گفته این مدیر آژانس مهاجرتی، احتمال دریافت ویزا از طریق پناهندگی بالاتر از سایر روش‌ها است چرا که «در حال حاضر دیگر دیپورتی وجود ندارد.»
او می‌افزاید که «در حال حاضر، آلمان بهتر از کشورهای دیگر پناهنده قبول می‌کند در نتیجه همه می‌خواهند به آلمان بروند. اما از آنجایی که افراد به‌طور مستقیم نمی‌توانند از این کشور ویزا بگیرند، از اسپانیا و ایتالیا ویزا می‌گیرند و بعد از آنجا برای آلمان اقدام می‌کنند.»
به گزارش هم‌میهن، پیش از این مدیر رصدخانه مهاجرت ایران، به آنها گفته بود که کانادا و آلمان در صدر کشورهای مهاجرتی قرار گرفته‌اند؛ «کشورهایی که به‌تدریج جای انگلستان و آمریکا را گرفته‌اند. حتی ترکیه هم تبدیل به پنج کشور مهاجرتی شده است.»
- آلمان، نفری ۸۰۰۰ یورو
هزینه پناهندگی به آلمان برای هر نفر، هشت‌هزار یورو است که البته متغیر است و حدود سه ماه طول می‌کشد. مدیر آژانس مسافرتی دیگری می‌گوید، میزان تقاضا از شهریورماه بسیار بالا رفته است. متقاضیان فقط لازم است هزینه مهاجرت را تهیه کنند و تمام اقدامات بعدی برعهده دفتر مهاجرتی است. او هم می‌گوید قبل از کرونا، میزان تقاضا برای مهاجرت ۱۰ درصد بود، در دوره کرونا به ۳۰ درصد رسید و حالا بالای ۹۰ درصد رسیده است.
این در حالی است که مسئولان آژانسهای مسافرتی میگویند، میزان سفرهای گردشگری و تفریحی بسیار کم شده است. به گفته آنها افراد دیگر توانایی پرداخت هزینه‌های سفر اروپایی را ندارند. در حال حاضر سفر به یکی از کشورهای اروپایی بدون در نظر گرفتن خورد و خوراک و خرید، برای یک‌هفته بین ۶۰ تا ۷۰ میلیون تومان هزینه دارد. به گفته این مسئولان، حتی سفر به ترکیه که قبلا انتخاب افراد با شرایط اقتصادی متوسط بود هم، سخت شده است.
هم‌میهن، با اشاره به مقاله‌ای که در رصدخانه مهاجرت ایران منتشر شده، نوشته که از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۸، تعداد ایرانی‌هایی که در لاتاری ثبت‌نام کردند نیز افزایش داشته است. در این مقاله آمده که این روند افزایشی، «پس از آنکه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در سال ۲۰۱۷ قانون منع ورود شهروندان هفت کشور عمدتاً مسلمان، ازجمله ایران را وضع کرد، کمی کند شد.» که البته همه‌گیری کرونا به دنبال آن نیز بر آن بی‌تاثیر نبوده است.
این روند، پس از ریاست‌جمهوری جو بایدن، دوباره سیرصعودی به خود گرفته است. براساس این گزارش حدود ۷۶۰ هزار ایرانی در لاتاری سال ۲۰۲۱ (که ثبت‌نام آن در سال ۲۰۲۰ است) ثبت‌نام کرده‌اند.
بنا بر این گزارش، امسال ثبت نام لاتاری تعرفه‌های بالاتری نسبت به سال‌های قبل داشت و از ۵۰ هزار تومان به ۱۵۰ هزار تومان برای هر نفر و ۴۰۰ هزار تومان برای سرپرست خانواده افزایش پیدا کرد. این در حالی است که امسال برای ثبت‌نام لاتاری قوانین راحت‌تری در نظر گرفته شده بود و مدارک کمتری از متقاضیان می‌خواست.
- هزینه سنگین مهاجرت تحصیلی
یکی از متقاضیان برای مهاجرت تحصیلی به هم‌میهن گفته است که هزینه درخواست برای مهاجرت تحصیلی برای مثال در فنلاند بین ۱۵۰۰ تا ۴ هزار یورو است در حالی که درخواست پناهندگی برای این کشور تا ۱۱ هزار یورو خرج بر‌می‌دارد.
به گفته او علاوه بر این هزینه، هر وکیلی، برای هر مرحله‌ای که برای مهاجرت باید انجام شود، تعرفه مشخصی دارند. در این میان هم «برخی اساتید دانشگاه کاسبی خودشان را دارند. مثلا پروپوزال می‌نویسند و پولش را می‌گیرند.» او می گوید یک پروپوزال چند سال پیش، چهار میلیون تومان بود.
بنا بر این گزارش هزینه‌ها برای مهاجرت تحصیلی به همین‌جا ختم نمی‌شود و هزینه‌های جانبی از جمله ثبت نام برای دانشگاه (که اصولاً ثبت نام برای ۵ دانشگاه توصیه می‌شود)، و آزمون‌های زبان انگلیسی را نیز باید به آن اضافه کرد. متقاضیان مهاجرت تحصیلی میگویند، علاوه بر اینها باید دانشجو بین ۱۵۰ تا ۴۰۰ میلیون تومان در حساب بانکی داشته باشد تا از بانک به او نامه تمکن مالی داده شود. اگر هم دانشجو بورس نشده باشد، باید در ایران شخصی او را از نظر مالی حمایت کند.
- همه تقصیرها بر گردن «ناامیدی» نیست
امیرحسین جلالی، روانپزشک اجتماعی، به هم‌میهن گفته است تنها بخشی از علت مهاجرت به روان افراد و احساس ناامیدی آنها مرتبط است. به گفته او، درست است که ناامیدی، نبود چشم‌انداز و روزنه امید به آینده، می‌تواند به عنوان عوامل مهاجرت شناخت اما در ایران مسئله پیچ و تاب بیشتری می‌خورد. او در توضیح بیشتر به هم‌میهن می‌گوید: «در تمام دنیا بسیار رایج است که افراد برای شغل و زندگی بهتر و امکانات بیشتر اقدام به مهاجرت از کشورشان می‌کنند. اما در ایران مهاجرت مانند سایر مسائل، یک مسئله حیثیتی است و جابه‌جایی خاک، می‌تواند بار زیادی داشته باشد.» او می‌افزاید: «افراد می‌خواهند در جایی زندگی شرافتمندانه‌ای داشته باشند، … به‌طور کلی پناهجویی، دیگر تعریف کلیشه‌ای که همان آوارگی است را ندارد.»
- ترک وطن تلخ است
این روانپزشک اجتماعی، مهاجرت را تجربه تلخی توصیف می‌کند. به گفته او برخی میگویند مهاجرت ناشی از تصمیمات تکانشی و فکر نشده است، ممکن است این‌طور هم باشد، اما ناامیدی و تلخکامی، ظرفیت فکر کردن را از فرد می‌گیرد. او می گوید آمارهای موجود نشان‌دهنده وضعیت بسیار نگران‌کننده‌ای است: «زمانی‌که این احساس در افراد ایجاد می‌شود که چیزی برای از دست دادن ندارند، آن زمان نقطه سقوط جامعه است. یعنی آن فرد به جایی رسیده که می‌تواند دست به هر کاری بزند. مرتکب انواع خشونت شود و ... این نقطه خطرناکی است.»
