به دنبال آتش‌سوزی در زندان اوین تهران که در شامگاه شنبه ۲۳ مهرماه اتفاق افتاد، مقامات ایرانی تا کنون کشته شدن هشت نفر و مجروح شدن ۶۱ زندانی را تایید کرده‌اند، اما زندانیان بیم آن را دارند که تعداد قربانیان بالاتر از این باشد.
عفو بین‌الملل می‌گوید :«مطابق روال معمول، رژیم جمهوری اسلامی در پنهان کردن دلایل واقعی حوادث، مقامات ایرانی به سرعت بیانیه‌ای را مبنی بر علت مرگ و میر زندانیان در اثر درگیری و خفگی ناشی از استنشاق دود، صادر کردند.»
این سازمان اضافه کرده که شورای حقوق بشر سازمان ملل، باید فورا یک جلسه ویژه جهت بررسی عملکرد غیر مسئولانه و سرکوب‌گرانه مقامات ایرانی علیه زندانیان محبوس که هنگام آتش‌سوزی فرصت فرار نداشتند، تشکیل دهد و این شورا با جمع آوری و حفظ شواهد و به اشتراک گذاشتن این گزارش‌ها با دادگاه‌های ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی که صلاحیت رسیدگی به جرایم را دارند، به تجزیه و تحلیل این تخلفات و شناسایی عاملین جنایات بپردازد.
سازمان عفو بین‌الملل می‌گوید، تحقیقات این شورا باید با هدف پاسخگو کردن مقامات ایران در قبال این جنایات صورت گیرد، زیرا بدون واکنش محکم توسط جامعه بین‌المللی تعداد قربانیان و موارد نقض حقوق افراد همچنان رو به افزایش خواهد بود.
زندانیان و خانواده‌های آنها نگرانی شدید خود را در مورد امنیت جانی آنها به ویژه پس از تعلیق ملاقات با زندانیان پس از حادثه ۲۳ مهرماه ابراز کرده‌اند.
در این میان گزارش‌هایی مبنی بر محروم شدن زندانیان مجروح از مراقبت‌های بهداشتی به چشم می‌خورد. یکی از زندانیان در تماسی با خانواده خود تاکید کرد: «مقامات به مجروحان اجازه درمان نمی‌دهند، می‌گویند در نهایت می‌میرید، هیچ اتفاقی نمی‌افتد. ما هیچ امنیتی در اینجا نداریم، اگر مردم ما را فراموش کنند، مقامات ما را سلاخی خواهند کرد.»
نگهبانان زندان و پلیس ضدشورش تعدادی از زندانیان را دستبند زده و با باتوم مکرراً به سر و صورت آنها ضربه زده‌اند.
در گزارش شاهدان عینی که عفو بین‌الملل به دست آورده، یک زندانی نوشته که حملات توسط یک مقام به نام «سرهنگ» هدایت شده است. «آنها زندانیان را تهدید به مرگ می‌کردند و هشدار می‌دادند که مادرت را به عزایت می‌نشانیم، دیگر وقت مرگ تو است.» بر اساس گزارش این زندانی، نیروهای امنیتی در ادامه، صدها زندانی را به سالن بزرگ بدن‌سازی زندان منتقل کرده و آنها را به شکل وحشیانه‌ای مورد ضرب و شتم قرار دادند. به گفته زندانیان، نیروهای امنیتی وارد بند زنان شده، اسلحه‌هایشان را به سمت سر زندانیان زن نشانه گرفته و آنها را تهدید کرده و مورد توهین قرار دادند.
از آن زمان، مقامات کلیه ملاقات‌های زندان اوین را به حالت تعلیق در آورده‌اند که این امر زندانیان را در خطر بیشتر شکنجه و سایر بدرفتاری‌ها از جمله محرومیت از مراقبت‌های پزشکی قرار می‌دهد.
یکی از بستگان زندانیان در زندان اوین به عفو بین‌الملل گفت: «ما به انتقاد و محکوم کردن مقامات نیاز نداریم، آنچه که به آن نیاز داریم اقدام عملی است! چه هزینه‌های سنگین‌تری باید بپردازیم (تا شاهد اقدام عملی) باشیم.»
سازمان عفو بین‌الملل از مقامات جمهوری اسلامی درخواست کرده که هر چه سریع‌تر به ناظران مستقل بین‌المللی اجازه دهد تا بدون مانع به زندان‌های ایران دسترسی داشته باشند.
