Izvršna direktorica crnogorske mreže NVO Politikon, Jovana Marović, autorka dijela najnovijeg izvještaja Fridom hausa koji se odnosi na Crnu Goru, ocijenila je da je ta zemlja u prošloj godini dodatno nazadovala u društvu “hibridnih režima”, poručujući da “ne može biti demokratizacije zemlje ako Vlada nije proevropska”.
Marović je, u razgovoru za Glas Amerike, rekla da je “Crna Gora jeste nazadovala u odnosu na prošlogodišnji Izvještaj”, podsjećajući da se “prošle godine iz kategorije polukonsolidovanih demokratija spustila u kategoriju hibridnih režima”.
“Ove godine bilježi nazadovanje u još jednoj od ukupno sedam kategorija na osnovu kojih Fridom haus mjeri demokratski indeks, i ta presudna kategorija gdje je zabilježeno nazadovanje jeste demokratsko upravljanje na lokalnom nivou”, rekla je Marović, navodeći kao primjer političku korupciju u slučaju formiranja lokalne vlasti u Budvi, "gdje je jedan odbornik većine promijenio stranu, što je dovelo do reakcije policije i komplikovane situacije na lokalnom nivou".
Ona je navela da je “čitav Izvještaj o Crnoj Gori generalno u negativnom tonu”, kao i da su da u ostalim kategorijama zadržane iste ocjene kao u prošlogodišnjem, te da su “izuzetno problematična mnoga dešavanja”, kao što su centralizacija vlasti tokom pandemije, brojni slučajevi korupcije od kojih su neki vezani i za izborna prava, uslovi u kojima su održani izbori, kršenje Ustava tokom pandemije.
“To je zaista uticalo na to da je generalno slika stanja demokratije u Crnoj Gori tokom prošle godine zaista problematična a demokratija na niskom nivou”, rekla je Marović.
Prema njenim riječima, izvještaj za Crnu Goru za 2021. godinu se generalno odnosi na funkcionisanje prethodne Vlade, budući da je nova izabrana tek u decembru mjesecu, ali i da “postoje ocjene funkcionisanja nove Vlade tokom decembra, gdje je istaknut manjak transparentnosti, neuključivanja zainteresovanih strana u procesu donošenja odluka za važne zakone, poput izmjena Zakona o slobodi vjeroispovijesti, pa i Zakona o državnim službenicima i namještenicima”.
“U Izvještaju se još komentarišu dosta kontroverzne odluke koje se odnose na Montenegro erlajns, na novo zaduživanje, i slične odluke koje su na samom početku označile određeni stepen konfuzije, nepripremljenosti, manjak koordinacije i lošu strategiju komunikacije sa javnošću nove Vlade”, navodi Marović I dodaje da “sve to na neki način nije bilo ohrabrujuće već na samom kraju 2020. godine”.
Ona je rekla da “ono što trenutno imamo u Crnoj Gori, a što je i tada bilo vidljivo, jeste da se polarizacija ne smiruje, da jača nacionalizam, da jedan nacionalizam jača drugi i da zapravo sve to ide na štetu građana”.
“Postavlja se pitanje u kojoj mjeri će identitetska pitanja, koja su stalno u fokusu i koja stalno utiču na tenzije, pomoći odnosno odmoći u procesu tranzicije, odnosno u demokratizaciji zemlje, budući da nova Vlada, odnosno partije koje je podržavaju, za sada nikako ne doprinose njenoj stabilnosti, već utiču na tu polarizaciju u društvu”, ocijenila je Marović.
Autorka dijela Izvještaja FH za Crnu Goru ocijenila je i da je centralni razlog loših rezultata u borbi protiv korupcije to što je bilo nemoguće razdvojiti partiju i državu i što postoji snažan politički uticaj na institucije, navodeći da “još uvijek postoji snažan uticaj na rad pravosuđa od strane prethodne vladajuće partije, koja nije mogla, željela ni smatrala za potrebnim da procesuira svoje članove umiješane u razne skandale”.
“Što se tiče nove Vlade, ona jeste stavila borbu protiv korupcije u središte svojih aktivnosti, ali ono što mi trenutno vidimo jeste da se neke promjene zaista na brzinu dešavaju, da se mijenjaju tužilački zakoni, da postoje kritike iz Brisela zbog načina na koji se to radi, I vidjećemo kako će to izgledati sada u praksi”, rekla je, navodeći da će od mnogih faktora zavisiti da li će biti unaprijeđena borba protiv korupcije.
Marović se posebno osvrnula na dio Izvještaja u kome se izražava zebnja jer dio nove vlasti izražava etno-nacionalističke isključive stavove, navodeći da Vlada ne može biti provropska ako partije koje je podržavaju ne zauzmu jedinstven stav o pitanjima kakvo je odnos prema genocide u Srebrenici.
“Bez obzira što se nova Vlada predstavlja kao ekspertska, partije koje je podržavaju, u prvom redu Demokratski front, njeguje taj narativ koji stoji kao centralni dio njihovih aktivnosti Međutim, imamo I u samoj Vladi ministra sa problematičnim stavovima, I to je najbolje pokazao stav ministra pravde Vladimira Leposavića koji je negirao genocid u Srebrenici”, rekla je, navodeći da je to “vrlo problematično u smislu potpisanih principa koji bi trebali da budu centralni u radu nove Vlade”.
Ona je ocijenila da “na svakodnevnom nivou imamo kršenje tih principa, pa se onda miješa što je stav Vlade, a što stav partija koje je podržavaju”, poručujući da to treba na neki način raščistiti i da bi, umjesto da to bude kamen spoticanja, “potencijalna rekonstrukcija Vlade trebalo da krene upravo od tog nivoa”.
“Sa druge strane, ne može se govoriti o evropskoj orijentaciji nove Vlade ukoliko ne postoji jedinstven stav u vezi sa ovakvim pitanjima”, rekla je Marović, navodeći da je ključna poruka izvještaja je ta “da čak ne ne postoji prostor za demokratizaciju ukoliko ta Vlada nije proevropska I ukoliko ona ne poštuje svoje međunarodne obaveze i svoje obaveze iz procesa evropske integracije, a takvi stavovi i takve obaveze ne idu pod ruku sa nacionalizmom”.
“To je ključna poruka, i da bi se krenulo u odlučnu borbu protiv korupcije i demokratizaciju, svi ovi uslovi moraju biti ispunjeni”, rekla je Marović.
Osvrćući se na ulogu Srpske pravoslavne crkve u političkim dešavanjima u zemlji, ona je rekla da možda nije čudna aktivna uloga Crkve u dešavanjima od decembra 2019, ali da je postalo čudno kada je SPC došla u priliku da učestvuje u formiranju Vlade.
Marović je ocijenila da je “neobično i nedopustivo” za parlamentarnu demokratiju takvo miješanje Crkve u državnu politiku, navodeći da je potreban otklon, te da je uloga Crkve važna, ali i da “svako treba da se bavi svojim poslom”.
