Organizata bamirëse “Save the Children” po bën thirrje për një armëpushim të menjëhershëm në Gazë, për të ndalur atë që ajo e quan katastrofë humanitare. Drejtori i kësaj organizate për Territoret Palestineze, Jason Lee i tha Zërit të Amerikës në një intervistë nga Jeruzalemi se fëmijët po paguajnë çmimin më të lartë nga konflikti. Shumë nga 1,400 të vrarët nga sulmi i Hamasit në Izrael ishin fëmijë, ashtu si edhe një pjesë e rreth 240 personave që mbahen peng. Ndërkohë nga mbi 10 mijë personat që Ministria e Shëndetësisë e kontrolluar nga Hamasi thotë se janë vrarë në Gazë, 40 për qind janë fëmijë. Zoti Lee i tha koleges Keida Kostreci se vuajtja e fëmijëve do të jetë trashëgimia e komunitetit ndërkombëtar, nëse nuk i bën palët të respektojnë ligjin humanitar dhe të mbrojnë civilët.
Zëri i Amerikës: Zoti Lee, Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së Antonio Guterres tha se Gaza është shndërruar në “një varrezë për fëmijët”, pasi numri i fëmijëve që humbasin jetën rritet çdo ditë. Cili është vlerësimi i organizatës suaj për situatën në terren?
Jason Lee: Situata në Gazë është e tmerrshme dhe po vazhdon të përkeqësohet. Tani jemi në një situatë ku çdo 10 minuta vritet një fëmijë dhe çdo 5 minuta lëndohet një fëmijë, me plagë që të ndryshojnë jetën. Përveç vdekjeve dhe lëndimeve mes fëmijëve, 1.5 milion vetë, 60% e popullsisë në Gazë është shpërngulur, janë larguar nga shtëpitë e tyre. Ata po përpiqen të strehohen në shkolla dhe spitale, në çdo ndërtesë ku mund të jenë të sigurt. Por këto ndërtesa nuk kanë ujë të mjaftueshëm, nuk kanë ushqim të mjaftueshëm. Dhe fëmijët dhe familjet e plagosura nuk kanë qasje në kujdesin mjekësor. Shumë familje po detyrohen të hanë një vakt në ditë. Në Gaza nuk ka ujë të pijshëm. Në shumë prej shkollave, po strehohen katër herë më shumë civilë sesa kapaciteti i këtyre shkollave. Në një qendër në Khan Yunis në jug të Gazës, janë 22, 500 njerëz që jetojnë në shkollë. Shkolla ka kapacitetin maksimal për 2000 njerëz. Ka 16 banja për mbi 22,000 vetë, që do të thotë se ata nuk mund të mbajnë standardet e duhura higjienike. Po përhapen sëmundje ngjitëse, raste me diarre. Dhe sigurisht, nuk ka ujë të mjaftueshëm.
Konsumi i ujit për njerëzit në Gaza ka rënë me 92% që nga nivelet e para 7 tetorit. Kjo është një katastrofë humanitare dhe fëmijët po paguajnë çmimin.
Zëri i Amerikës: Ju përmendët këto shifra të tmerrshme që tregojnë vuajtjet e fëmijëve. Cilat janë pasojat afatshkurtra dhe afatgjata për fëmijët që jetojnë në këto kushte?
Jason Lee: Ndikimin afatgjatë i konfliktit në shëndetin mendor të fëmijëve është i jashtëzakonshëm. Fatkeqësisht kjo nuk është lufta e parë që kanë kaluar fëmijët në Gaza.
Ka pasur përshkallëzime të mëparshme dhe ne e dimë se çfarë ndikimi shkakton kjo. “Save the Children” ka bërë kërkime dhe studime dhe ka folur me fëmijët. Dhe ne shohim rritjen e nivelit të ankthit, të depresionit, të frikës tek fëmijët. Ata kanë vështirësi të flenë. Fëmijët që fillojnë mbyllen në vetvete, që ndjehen të vetmuar. Por më e keqja është se fëmijët humbasin besimin dhe shpresën. Ata nuk besojnë se kanë të ardhme.
Për fat të keq, kjo do të jetë trashëgimia e komunitetit ndërkombëtar nëse nuk i bëjmë të gjitha palët të respektojnë ligjin ndërkombëtar humanitar dhe të mbrojnë civilët. Fëmijët nuk do të kenë vetëm plagët fizike, por do të kenë plagët mendore dhe emocionale brenda vetes dhe nuk do të kenë asnjë shpresë për një të ardhme.
Zëri i Amerikës: 18 organizata të OKB-së dhe grupe të tjera ndihme kanë kërkuar pikërisht për shkak të kësaj situate, armëpushim humanitar. Nga ana tjetër, Izraeli ka thënë se po lufton Hamasin dhe një armëpushim do ta inkurajonte Hamasin. A mendoni se është i mundur një armëpushim që nuk do të sillte pasoja të tjera në terren, që nuk do të forconte Hamasin?
Jason Lee: Një armëpushim jo vetëm që është i mundur, por edhe i domosdoshëm. Nuk ka asnjë hapësirë të sigurt në Gaza për momentin. Gaza ka 2.3 milionë banorë, gjysma e tyre janë fëmijë. Kështu ka 1.1 milion fëmijë që janë aktualisht të prekur. Është një nga vendet me dendësinë më të madhe të popullsisë në botë. Dhe nuk ka asnjë rrugë të sigurt në veri apo në jug. Numri i civilëve të vdekur dhe të plagosurve, është tregues i këtij realiteti.
Dy në çdo tre vdekje ka qenë një grua ose një fëmijë. Tani është thelbësore që të kemi një armëpushim sepse vetëm kështu mund të mbrojmë civilët. Armëpushimi është gjithashtu kritik, sepse organizatat humanitare nuk mund të dërgojnë ndihma kur ka sulme ajrore dhe goditje të vazhdueshme. Civilët nuk mund të shkojnë në vende të sigurta, nuk mund të arrijnë në pikat e shpërndarjes ku ne duhet të shpërndajmë ujë dhe ushqim.
Ne gjithashtu duhet të identifikojmë fëmijët në situatat më të brishta. Ka shumë fëmijët dhe familjet që nuk kanë mundur të shkojnë në streha, sepse kanë anëtarë të moshuar të familjes, fëmijë me aftësi të kufizuara. Ata nuk mund të largohen nga shtëpitë e tyre.
Pra është thelbësore të ketë armëpushim për të mundësuar, para së gjithash, mbrojtjen e civilëve, por edhe që organizatat humanitare të jenë në gjendje të ofrojë ndihma. Kemi nevojë për një armëpushim. Kemi nevojë për artikuj që hyjnë përmes Rafahut, shumë më tepër artikuj. Dhe kemi gjithashtu nevojë për më shumë njerëz më terren. Unë kam ekipe në Gaza, por si e gjithë pjesa tjetër e popullatës, ata tani janë zhvendosur nga shtëpitë e tyre, jetojnë në shkolla, jetojnë me anëtarë të familjes.
Zëri i Amerikës: Ka nga ata që mund të thonë se për të pasur një armëpushim, duhet të ketë edhe mirëbesim. Dhe vetë OKB-ja dhe organizata të tjera po thonë se sulmet janë sulme ajrore po shkaktojnë vuajtje tek civilët, veçanërisht tek më të dobëtit. Por nga ana tjetër, Hamasi po i përdor palestinezët si mburoja njerëzore. A mendoni se është e mundur të ketë armëpushim në këto kushte mosbesimi?
Jason Lee: Siç thashë, kjo është arsyeja pse është kritike që të gjitha palët t'i përmbahen ligjit ndërkombëtar humanitar dhe t'i japin përparësi mbrojtjes së civilëve. Nuk ka asnjë mundësi që banorët e Gazës të fshihen. Nuk ka hapësirë të sigurt. Civilët nuk kanë absolutisht asnjë vend ku të shkojnë. Kjo është arsyeja pse është kritike që të gjitha palët të respektojnë të drejtën ndërkombëtare humanitare, të përmbushin detyrimet e tyre për të mbrojtur fëmijët, të zbatojnë të drejtat e fëmijëve për çdo fëmijë pavarësisht se cilët janë, ku janë apo në ç’rrethana.
Zëri i Amerikës: Shtetet e Bashkuara kanë bërë presion për pauza humanitare. Kryeministri Netanyahu tha se Izraeli mund të lejojë “pauza të vogla taktike” A mjafton kjo? A do ta lehtësonte kjo vuajtjen?
Jason Lee: E përsëris, kemi nevojë për një armëpushim. Është e pamundur për punonjësit humanitarë dhe për civilët të arrijnë në vende të sigurta. Për momentin, civilët nuk kanë kanë ku të shkojnë. Ata po kërkojnë strehim në çfarëdo ndërtese që mund të gjejnë. Ne kemi nevojë të transportojmë mallra. Duhet të kemi pikat shpërndarjeje. Duhet të monitorojmë. Ne duhet të gjejmë fëmijët më të dobët për të ofruar ndihmë. Kjo është arsyeja pse armëpushimi është një domosdoshmëri që të mund të shpëtojmë jetë.
Theksoj se nuk ka kohë për fëmijët në Gaza. Para dy javësh ishte një fëmijë që vritej çdo 15 minuta. Këtë vritet një fëmijë çdo 10 minuta. Nuk dua ta imagjinoj se si do të jetë situata javën e ardhshme nëse nuk arrihet armëpushim. Koha është një luks që fëmijët nuk e kanë.
Zëri i Amerikës: Zoti Lee, a është organizata juaj në gjendje të ofrojë shërbime? Ka pasur disa kamionë me ndihma nga “Save the Children” që kanë arritur në Gazë, por ju keni thënë që nuk mjaftojnë. Çfarë mund të bëni në këto kushte që përshkruani?
Jason Lee: Kushtet në Gazë për momentin i prekin të gjithë, duke përfshirë të gjithë punonjësit e ndihmave. Ne kemi qenë në gjendje të sjellim tre kamionë në Gazë. Kjo nuk mjafton. Kemi shumë furnizime të bëra gati në Egjipt për të ofruar këto ndihma jetike. Megjithëse shumë nga pjesëtarët e ekipeve tona po strehohen vetë në shkolla dhe ku të munden, ne vazhdojmë të ndihihmojmë, kemi ofruar mbështetje përmes OKB-së UNWRA-s (Zyra e ndihmave të OKB-së për palestinezët), për artikuj si ushqim, ujë, komplete të higjienës. Tani po bëjmë edhe shpërndarje shtëpi më shtëpi. Por është shumë minimale sepse e para, ka mungesë furnizimesh në Gaza. Ne nuk jemi në gjendje të sjellim sasitë dhe mallrat që na duhen. Kjo është arsyeja pse duhet të hyjnë shumë më tepër kamionë të tjerë në Gaza. Së dyti, duhet të ketë një armëpushim. Ekipet e mia nuk mund të dalin jashtë kur ka sulme ajrore aktive. Nuk i gjejmë dot fëmijët. Ne nuk mund t'u çojmë ndihma. Pra, është kritike që të ketë një armëpushim.
Vetëm në jug 700,000 vetë po qëndrojnë në strehime. Një në tre spitale nuk funksionon. Dy nga tre objektet e kujdesit shëndetësor nuk janë funksionale. Mjekët dhe infermierët tani janë në situatën ku po bëjnë operacione pa anestezi. Ata bëjnë kontrollet rutinë, po mjekojnë të plagosurit në korridoret e spitalit. Ata po përdorin celularët si burim drite, sepse nuk ka energji elektrike dhe po u mbaron karburanti.
Është e rëndësishme që ne të kemi armëpushimin që të sjellim më shumë mallra dhe të sjellim njerëz. Kjo është e vetmja mënyrë që “Save the Children” dhe të gjithë ne të mund të shtojmë përpjekjet dhe të shpëtojmë jetë njerëzisht.
Zëri i Amerikës: Është një kohë emocionesh të larta dhe trishtimi nga të gjitha anët. Palestinezët thonë se ndihen të dehumanizuar dhe izraelitët thonë se është e dhimbshme që disa nga ata që ngrenë zërin për situatën në Gaza, nuk ishin aq të zëshëm në dënimin e Hamasit dhe sulmit të tij të pashembull që ndezi këtë konflikt të fundit. Cili është këndvështrimi juaj si përfaqësues i një organizate humanitare, përqendruar vetëm tek mirëqenia e fëmijëve dhe familjeve dhe në nevojat humanitare atje?
Jason Lee: “Save the Children” ka mbajtur gjithmonë një qëndrim konsistent: të drejta të plota për të gjithë fëmijët gjatë gjithë kohës, pavarpsisht se kush janë fëmijët apo ku janë ata. Ne vazhdimisht u kemi bërë thirrje të gjitha palëve që të respektojnë të drejtën ndërkombëtare humanitare dhe të mbrojnë të drejtat e fëmijëve. Gjatë gjithë kësaj krize, mesazhet tona publike u janë drejtuar vazhdimisht të gjitha palëve. Ne kemi dënuar vrasjen dhe gjymtimin e fëmijëve, rrëmbimin e fëmijëve, sulmet ndaj civilëve, infrastrukturave si spitalet dhe shkollat. Të gjitha këto janë kundër ligjit ndërkombëtar, dhe të gjithë ata që marrin vendime duhet të mbahen përgjegjës për përmbushjen e detyrimit për të mbrojtur të gjithë fëmijët gjatë gjithë kohës.
Zëri i Amerikës: Zoti Lee, situata është, sigurisht, më e rëndë në Gazë, por situata po keqësohet edhe në pjesë të tjera, si Bregu Perëndimor. Mund të na jepni disa detaje për këto zona të tjera?
Jason Lee: Absolutisht. Ne nuk duhet të harrojmë se situata në Bregun Perëndimor është përkeqësuar vazhdimisht gjatë vitit të fundit. Numri i sulmeve të dhunshme nga pjesëtarët e vendbanimeve është rritur, numri i transferimeve të detyruara të komuniteteve nga shtëpitë e tyre, duke u larguar nga territori, është rritur. Mbylljet po shtohen në Bregun Perëndimor. E gjithë kjo po ndodh në sfondin e krizës në Gaza. Është kritike, përsëri, që të respektohet ligji ndërkombëtar. “Save the Children” është funksional në Bregun Perëndimor. Ne ofrojmë shërbime. Po mundohemi të rrisim shërbimet për numrin e fëmijëve të prekur, familjet që po përballen me dhunë nga anëtarët e vendbanimeve. Për të bërë një krahasim, shkalla e sulmeve të dhunshme ishte tre raste në ditë para 7 tetorit. Tani kemi 7 raste në ditë. Numri i fëmijëve dhe civilëve që janë vrarë në Bregun Perëndimor që nga tetori është dukshëm më i lartë se sa ka qenë nga janari në tetor. Pra, situata po përkeqësohet. Është vërtet e rëndësishme që, përsëri, të gjitha palët të respektojnë të drejtën ndërkombëtare humanitare, të mbrojnë civilët dhe të na krijojnë mundësinë të ofrojmë ndihmën që na nevojitet për të gjithë fëmijët.
Zëri i Amerikës: Zoti Lee, megjithëse është e vështirë të imagjinohet tani, ka pasur thirrje që pas përfundimit të konfliktit, palët të punojnë për zgjidhjen me dy shtete, Për sa i përket nevojave dhe situatës humanitare, si do të jetë dita pas konfliktit?
Jason Lee: Kjo është një pyetje që ua bëj udhëheqësve politikë botërorë. Cili është synimi përfundimtar? Si do të duket e nesërmja? Tani përballemi me një katastrofë humanitare, por problemi i vazhdueshëm i konfliktit më të gjerë, mbetet. Është kritike që armëpushimi të jetë hapi i parë drejt shpëtimit të jetëve dhe mbrojtjes së civilëve. Dhe më pas do të fillojë puna e vështirë se si të gjejmë një zgjidhje të drejtë dhe të qëndrueshme në mënyrë që të gjithë fëmijët në rajon të mund të jetojnë në paqe dhe të respektohen të gjitha të drejtat e tyre. Dhe kjo është kritike. Armëpushimi është hapi i parë dhe i domosdoshëm për një diskutim dhe negociata shumë më të gjata për një zgjidhje paqësore dhe të drejtë për të gjithë fëmijët në rajon.
Zëri i Amerikës: Nga përvoja juaj, duke pasur parasysh peshën e situatës, sa kohë mendoni se do të duhet për të arritur në pikën që situata të mos jetë aq e rëndë pas konfliktit për më të dobëtit dhe më të rrezikuarit dhe sidomos për fëmijët?
Jason Lee: Koha është një luks që nuk e kemi. Numri i viktimave civile po rritet çdo ditë. Unë nuk e parashikoj dot se kur do të jetë ajo pikë. E vetmja gjë që mund të them është se ne shohim përkeqësim të përditshëm dhe nevoja për të marrë masa është tani. Nuk ka kohë për fëmijët. Nuk mund të presim një ditë tjetër, një javë tjetër, një muaj tjetër. Fëmijët e Gazës nuk kanë më kohë.
Dhe kjo është arsyeja pse kërkohet veprim urgjent tani.