រដូវវស្សានៅក្នុងប្រទេសវៀតណាមបានបង្កឱ្យមានភ្លៀងធ្លាក់ជោគជាំលើតំបន់វាលទំនាបស្ថិតនៅផ្នែកកណ្ដាលនៃប្រទេស ដោយបណ្ដាលឱ្យមានជំនន់គំហុក ជំនន់បាក់ដី ការលិចលង់ផ្ទះសម្បែងរាប់ពាន់ខ្នង និងការបំផ្លិចបំផ្លាញផលដំណាំជាច្រើន។
អ្នកជំនាញនានានិយាយថា ផលប៉ះពាល់ដ៏ធ្ងន់ធ្ងរនៃរដូវមូសុងបានក្លាយទៅជារឿងធម្មតាបែបថ្មី ខណៈដែលនគរូបនីយកម្មដ៏ឆាប់រហ័ស ទំនប់វារីអគ្គិសនីនៅខ្សែទឹកខាងលើ និងប្រព័ន្ធលូមិនល្អ បានធ្វើឱ្យភាពងាយរងគ្រោះរបស់ប្រទេសវៀតណាមចំពោះការប្រែប្រួលអាកាសធាតុកាន់តែយ៉ាប់យ៉ឺនបន្ថែមទៀត។
តំបន់នានាចាប់ពីភាគខាងជើងរហូតដល់ភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសវៀតណាមបានប្រឈមនឹងភ្លៀងធ្លាក់ខ្លាំងក្លាពេញមួយខែតុលា ប៉ុន្តែតំបន់មួយចំនួនក្នុងចំណោមនោះបានរងគ្រោះធ្ងន់ធ្ងរខ្លាំងជាងគេបំផុត ដែលក្នុងនោះរួមមានទាំងទីក្រុង Da Nang ដែលស្ថិតនៅជាប់សមុទ្រនៅភាគកណ្ដាលប្រទេស និងខេត្ត Quang Nam និងខេត្ត Thua Thien-Hue ដែលនៅក្បែរនោះផងដែរ។ កាលពីពាក់កណ្ដាលខែតុលា អាជ្ញាធរវៀតណាមបានកំណត់ថាហានិភ័យនៃគ្រោះមហន្តរាយធម្មជាតិមានកម្រិតខ្ពស់បំផុតនៅក្នុងតំបន់ទាំង ៣ នេះ។
មនុស្សជិត ៥.០០០ នាក់ ត្រូវបានជម្លៀសពីទីក្រុង Da Nang ដែលជាទីក្រុងធំបំផុតទី ៣ របស់ប្រទេសវៀតណាមកាលពីថ្ងៃទី ១៤ ខែតុលា។ នៅថ្ងៃនោះ កម្រិតទឹកជំនន់បានឡើងដល់កម្ពស់មួយម៉ែត្រកន្លះនៅតាមតំបន់ខ្លះនៃទីក្រុងនេះ។
មន្ត្រីអប់រំនៃទីក្រុង Da Nang បានសម្រេចបិទសាលារៀននៅថ្ងៃទី ១៦ ខែតុលាដោយសារការគំរាមកំហែងពីទឹកជំនន់ ដោយតម្រូវឱ្យសិស្ស ២៧៦.០០០ នាក់សម្រាកនៅផ្ទះ។
ធាតុអាកាសមានព្យុះភ្លៀងក៏បានបណ្ដាលឱ្យមានមនុស្សស្លាប់និងរងរបួសផងដែរ។ មនុស្ស ៩ នាក់បានស្លាប់ក្នុងពេលមានទឹកជំនន់និងការបាក់ដីកាលពីខែកញ្ញា។ នេះបើយោងតាមមជ្ឈមណ្ឌលជាតិអចិន្ត្រៃយ៍សម្រាប់ការទប់ស្កាត់គ្រោះមហន្តរាយធម្មជាតិ (National Steering Center for Natural Disaster Prevention) របស់ប្រទេសវៀតណាម។
កាលពីខែតុលា មនុស្សម្នាក់អាយុ ៦១ ឆ្នាំ និងកុមារអាយុ ១៣ ឆ្នាំម្នាក់ទៀតនៅតំបន់មាត់សមុទ្រដែលរងការប៉ះពាល់ត្រូវបានប្រទះឃើញថាបានស្លាប់បន្ទាប់ពីបានរងគ្រោះដោយសារទឹកជំនន់។ ភ្ញៀវទេសចរជនជាតិកូរ៉េ ៤ នាក់ក៏បានស្លាប់ផងដែរបន្ទាប់ពីរថយន្តរបស់ពួកគេត្រូវបានកួចចូលទៅក្នុងទឹកជំនន់នៅក្នុងទីក្រុង Dalat ស្ថិតនៅតំបន់ខ្ពស់រាបភាគកណ្ដាល។
បើទោះបីជាមានកិច្ចប្រឹងប្រែងលើកកម្ពស់ភាពធន់នឹងទឹកជំនន់ក៏ដោយ ក៏កម្មវិធីផ្សេងៗនៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះមិនអាចដោះស្រាយទំហំនៃគ្រោះមហន្តរាយនេះបានទេ។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់ប្រាប់ VOA កាលពីថ្ងៃទី ២៧ ខែតុលារបស់លោក Nguyen Hong Quan ដែលជាសាស្ត្រាចារ្យរងនៅសាកលវិទ្យាល័យជាតិវៀតណាម (Vietnam National University) និងជាប្រធានវិទ្យាស្ថានអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចចក្រា (Institute for Circular Economy Development) នៅទីក្រុងហូជីមិញ។
លោកលើកឡើងដូច្នេះថា៖ «យុទ្ធសាស្ត្រនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ដោះស្រាយគ្រោះទឹកជំនន់បានទេ។ យើងត្រូវការអ្វីៗលើសពីនេះជាច្រើនទៀត។ វាជារឿងស្មុគស្មាញខ្លាំងណាស់ មិនមែនជាកិច្ចការដែលងាយស្រួលនោះទេ»។
ទំនប់វារីអគ្គិសនីនៅខ្សែទឹកខាងលើ
វៀតណាមគឺជាប្រទេសមួយក្នុងចំណោមប្រទេសជាច្រើនដែលងាយរងគ្រោះដោយសារការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ដោយប្រទេសនេះមានឆ្នេរសមុទ្រប្រវែង ៣.២០០ គីឡូម៉ែត្រ ហើយពលរដ្ឋភាគច្រើនក្នុងចំណោមប្រជាជនសរុប ១០០ លាននាក់ រស់នៅតាមទីក្រុងនានាដែលមានសណ្ឋានដីជាវាលទំនាបនិងនៅតាមតំបន់ដីសណ្ដទន្លេ។
លោក Vo Quang Tuong ដែលជាគ្រូឯកទេសផ្នែកវារីសាស្ត្រនៅសាកលវិទ្យាល័យ Ho Chi Minh City Open University បានបញ្ជាក់ប្រាប់ VOA តាមអ៊ីម៉ែលថា៖ «ប្រទេសវៀតណាមប្រឈមនឹងគ្រោះថ្នាក់ជាច្រើនពាក់ព័ន្ធនឹងអាកាសធាតុដូចជានីវូទឹកសមុទ្រកើនឡើង ការធ្លាក់ភ្លៀងខ្លាំងក្លា និងនីវូទឹកសមុទ្រកើនឡើងខុសធម្មតាក្នុងពេលមានព្យុះភ្លៀងជាដើម»។
កិច្ចប្រឹងប្រែងនានារបស់ទីក្រុង Da Nang បានបង្ហាញអំពីការតស៊ូពុះពាររបស់វៀតណាមក្នុងការបង្កើនភាពធន់របស់ខ្លួនដើម្បីទប់ទល់ជាមួយការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ស្របពេលដែលទឹកជំនន់នៅក្នុងទីក្រុងកើនឡើង។
លោក Brian Eyler ដែលជាប្រធានកម្មវិធីអាស៊ីអាគ្នេយ៍នៃមជ្ឈមណ្ឌល Stimson នៅក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោននៃសហរដ្ឋអាមេរិក និងជាសហប្រធានកម្មវិធីឃ្លាំមើលទំនប់វារីអគ្គិសនីនៅលើដងទន្លេមេគង្គ (Mekong Dam Monitor) នៃមជ្ឈមណ្ឌលនេះ បាននិយាយថា៖ «ទីក្រុង Da Nang នៅវៀតណាមប្រហែលជាទីក្រុងដែលមានការចាត់ចែងបានល្អបំផុតពាក់ព័ន្ធនឹងការគ្រប់គ្រងទឹក។ ប៉ុន្តែ ទីក្រុងនេះនៅតែរងគ្រោះដោយសារទឹកជំនន់ធ្ងន់ធ្ងរដដែល»។
លោកបានបន្ថែមថា៖ «ទឹកជំនន់នៅទីនោះបានឈានដល់កម្រិតខ្ពស់មួយដែលនឹកស្មានមិនដល់»។
ទោះបីជាធាតុអាកាសអាក្រក់ខ្លាំងជ្រុលគឺជាកត្តាចម្បងដែលបណ្ដាលឱ្យមានគ្រោះទឹកជំនន់កើនឡើងនៅតាមតំបន់មាត់សមុទ្រភាគកណ្ដាលប្រទេសវៀតណាមក៏ដោយ ក៏ទំនប់វារីអគ្គិសនីជាច្រើនដែលបានសាងសង់ឡើងនៅទូទាំងតំបន់ជួរភ្នំក្នុងតំបន់ខ្ពង់រាបភាគកណ្ដាលនៃប្រទេសនេះគឺជាកត្តារួមចំណែកមួយផងដែរ។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់លោក Eyler។
នៅពេលខ្យល់ព្យុះធំៗបក់បោកចំតំបន់នេះ អាងស្តុកទឹកនៅតំបន់ខ្ពង់រាបភាគកណ្ដាលប្រទេសវៀតណាមអាចមានទឹកពេញប្រៀបក្នុងស្ថានភាពដ៏គ្រោះថ្នាក់។ ដូច្នេះ អាទិភាពកំពូលរបស់ប្រតិបត្តិករទំនប់វារីអគ្គិសនីគឺការការពារទំនប់ទាំងនេះតាមរយៈការបើកទ្វារបង្ហូរទឹកចេញ ប៉ុន្តែការធ្វើបែបនេះអាចធ្វើឱ្យស្ថានភាពកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរជាងនេះសម្រាប់ទីក្រុង Da Nang នៅខ្សែទឹកខាងក្រោមនិងតំបន់ជុំវិញនោះ។
លោក Eyler និយាយថា៖ «តំបន់នៅខ្សែទឹកខាងក្រោមប្រហែលជាជន់លិចរួចទៅហើយ ឬអាចនឹងជន់លិចនាពេលឆាប់ៗនេះ ហើយការបង្ហូរទឹកចេញភ្លាមៗ [ពីអាងស្តុកទឹក] អាចធ្វើស្ថានការណ៍នេះកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរបន្ថែមទៀត»។
លោក Eyler បានបញ្ជាក់ថា ទំនប់វារីអគ្គិសនីនៅខ្សែទឹកខាងលើក្នុងប្រទេសចិននិងឡាវក៏រួមចំណែកធ្វើឱ្យស្ថានភាពទឹកជំនន់កាន់តែអាក្រក់ឡើងនិងបណ្ដាលឱ្យមានគ្រោះរាំងស្ងួតនៅក្នុងតំបន់ដីសណ្ដទន្លេក្រហមនៅភាគខាងជើងនិងតំបន់ដីសណ្ដទន្លេមេគង្គនៅភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសវៀតណាមផងដែរ។ លោក Eyler ថាទំនប់វារីអគ្គិសនីទាំងនោះ «បណ្ដាលឱ្យមានបញ្ហាគ្រប់បែបយ៉ាង»។
ទឹកជំនន់នៅក្នុងទីក្រុង
ទោះបីជាតំបន់មាត់សមុទ្រនៅផ្នែកកណ្ដាលនៃប្រទេសវៀតណាមតែងតែងទទួលរងគ្រោះធ្ងន់ធ្ងរជាងគេបំផុតដោយសារខ្យល់ព្យុះក៏ដោយ គេឃើញថាទឹកជំនន់គឺតែងតែកើតឡើងនៅក្នុងទីក្រុងនានាដែលមានមនុស្សរស់នៅច្រើន។
លោក Tuong ដែលរស់នៅទីក្រុងហូជីមិញ បានថ្លែងថា៖ «នគរូបនីយកម្មដ៏លឿននៅវៀតណាម បានជំរុញឱ្យមានការពង្រីកទីក្រុងនានាដោយមិនបានពិចារណាឱ្យបានដិតដល់អំពីហានិភ័យគ្រោះទឹកជំនន់ ដែលករណីនេះបណ្ដាលឱ្យមានទីប្រជុំជនដែលមានមនុស្សរស់នៅច្រើននៅតាមតំបន់ដែលងាយរងគ្រោះដោយសារទឹកជំនន់»។
ភ្លៀងធ្លាក់ឥតឈប់ឈរនៅក្នុងរដ្ឋធានីហាណូយកាលពីថ្ងៃទី ២៨ និងទី ២៩ ខែកញ្ញា បានបណ្ដាលឱ្យមានការបង្អាក់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ចរាចរណ៍នៅទូទាំងទីក្រុង និងបានធ្វើឱ្យផ្លូវនិងច្រកទាំងអស់នៅក្នុងសង្កាត់ Hoang Mai ដែលជាតំបន់ទាបរងការជន់លិច។ នេះបើយោងតាមសេចក្ដីរាយការណ៍របស់សារព័ត៌មានក្នុងប្រទេសវៀតណាម។
ទិដ្ឋភាពបែបនេះក៏បានកើតឡើងនៅទីក្រុងហូជីមិញផងដែរ ដែលនៅទីនោះគម្រោងទប់ស្កាត់គ្រោះទឹកជំនន់ជាច្រើនមានដំណើរការយឺតជាងផែនការ។
គម្រោងមួយដែលមានទឹកប្រាក់ ៤២៦ លានដុល្លារដើម្បគ្រប់គ្រងទឹកជំនន់តាមរយៈការសាងសង់សន្ទះទ្វារទឹកនិងទំនប់ទប់ទឹកមានដំណើរការយឺតយ៉ាវរាប់ឆ្នាំផុតកាលបរិច្ឆេទដែលរំពឹងទុកសម្រាប់ការបញ្ចប់ការសាងសង់នេះ។ គម្រោងនេះបានចាប់ផ្ដើមនៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៦ ហើយគ្រោងនឹងបញ្ចប់ក្នុងរយៈពេល ៣ ឆ្នាំ។ ដោយសារតែបញ្ហាហិរញ្ញវត្ថុនិងការគ្រប់គ្រង ដំណើរការសាងសង់គម្រោងនេះបានបន្តក្នុង «ល្បឿនមួយយឺតដូចខ្យង»។ នេះបើយោងតាមសេចក្ដីរាយការណ៍របស់សារព័ត៌មាន VnExpress។
អ្នកជំនាញនានាបានចង្អុលបង្ហាញថា ការគ្រង់គ្រងកាកសំណល់ ការស្រុតដី និងការរីកដុះដាលសំណង់នៅក្នុងទីក្រុងគឺជាឧបសគ្គបន្ថែម។
លោក Miquel Angel នៃក្រុមប្រឹក្សាផ្ដល់យោបល់ផ្នែកទេសចរណ៍នៅប្រទេសវៀតណាម បានប្រាប់ VOA ថា ប្រព័ន្ធលូដែលស្ទះ «គឺជាបញ្ហាធំជាងគេបំផុតមួយនៅវៀតណាម»។
លោកថ្លែងដូច្នេះថា៖ «ប្រព័ន្ធប្រមូលសំរាមនៅតែស្ថិតក្រោមការចាត់ចែងរបស់រដ្ឋាភិបាល។ រដ្ឋាភិបាលមិនអនុញ្ញាតឱ្យក្រុមហ៊ុនឯកជនណាមួយវិនិយោគលើកិច្ចការនេះទេ។ សំរាមនៅតែធ្លាក់ចូលទៅក្នុងប្រហោងលូ បង្កឱ្យស្ទះលូទាំងអស់ដែលបង្ហូរទឹកទៅកាន់ប្រព័ន្ធមេ»។
លោក Quan នៃវិទ្យាស្ថានសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចចក្រា បានរៀបរាប់ថា ការបូមទឹកពីក្នុងដីនិងសំណង់នៅតាមមាត់ទន្លេគឺជាកត្តាបង្កឱ្យមានការបាក់ដីនៅតាមមាត់ទន្លេ។ លោកបានបន្តថា កង្វះលំហបៃតងបណ្ដាលឱ្យមានផ្ទៃដីតិចតួចប៉ុណ្ណោះដែលអាចស្រូបទឹកភ្លៀងបាន។
លោក Quan ថ្លែងដូច្នេះថា៖ «ឥឡូវនេះ យើងឃើញសំណង់នានាសុទ្ធតែធ្វើពីបេតុង។ បញ្ហានេះក៏បណ្ដាលឱ្យមានទឹកកាន់តែច្រើនហូរចូលទៅក្នុងប្រព័ន្ធលូផងដែរ»។
លោកបានបន្ថែមថា៖ «ដោយសារតែសមត្ថភាពនៃប្រព័ន្ធលូមានកម្រិត រួមផ្សំជាមួយនឹងភ្លៀងធ្លាក់ខ្លាំងក្លា និងកង្វះកន្លែងសម្រាប់ទឹកជ្រាបចូល... ប្រព័ន្ធលូនេះមិនអាចទប់ទល់ជាមួយនឹងបញ្ហាទឹកជំនន់បានទេ»៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក នៀម ឆេង
