ភ្នំពេញ —
អ្នកទោស ដែលត្រូវបញ្ជូនពីបណ្តាខេត្តនានាដើម្បីមកការពារខ្លួននៅសាលាឧទ្ធរណ៍ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ មិនត្រូវបានបញ្ជូនត្រឡប់ទៅកាន់ពន្ធនាគារខេត្តរបស់ពួកគេវិញទេ។
ប៉ុន្តែប្រសិនបើពួកគេចង់វិលត្រឡប់ទៅកាន់មន្ទីរឃុំឃាំងក្នុងខេត្តដែលក្រុមគ្រួសារសាច់ញាតិពួកគេកំពុងរស់នៅនោះ ពួកគេត្រូវបង់ថ្លៃសេវារាប់រយដុល្លារអាមេរិកដល់មន្ត្រីដឹកជញ្ជូនរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ។ នេះបើតាមរបាយការណ៍ស្តីពី«ការដឹកជញ្ជូនអ្នកទោសមកកាន់សាលាឧទ្ធរណ៍នៅកម្ពុជា» របស់អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូសម្រាប់ឆ្នាំ២០១៣នេះ។ របាយការណ៍នេះនឹងត្រូវចេញផ្សាយជាផ្លូវការនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ទី៣០ខែឧសភា។
របាយការណ៍កម្រាស់១៤ទំព័រជាភាសាអង់គ្លេសបានរៀបរាប់ថា ក្រោយពីអ្នកទោសត្រូវបានដឹកជញ្ជូនមកកាត់ទោសនៅសាលាឧទ្ធរណ៍ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញរួចហើយនោះ ពួកគេនឹងត្រូវផ្លាស់ទៅឃុំឃាំងនៅក្នុងពន្ធនាគារក្រុងភ្នំពេញ ឬក៏ត្រូវផ្លាស់ទៅមន្ទីរឃុំឃាំងនៅគុកត្រពាំងថ្លុង ខេត្តកំពង់ចាមវិញ។
ក៏ប៉ុន្តែប្រសិនបើអ្នកទោសមានបំណងវិលត្រឡប់ទៅទទួលទោសក្នុងពន្ធនាគារក្នុងខេត្តដែលពួកគេត្រូវបានចាប់ខ្លួននោះ ពួកគេតម្រូវឱ្យបង់ប្រាក់ចំនួនចន្លោះពី២០០ទៅ៣០០ដុល្លារ។ ផ្ទុយទៅវិញអ្នកទោសភាគច្រើនមិនមានលទ្ធភាពបង់ប្រាក់នេះទេ។
អ្នកស្រីណាលី ភីឡូក នាយិកាអង្គការលីកាដូ ថ្លែងថា ការបង់ថ្លៃដឹកជញ្ជូនក្នុងរូបភាពណាមួយជាការមិនអាចទទួលយកបានទេ។
«នេះគឺជាកាតព្វកិច្ចរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការនាំជនជាប់ចោទមកកាន់សវនាការនិងនាំខ្លួនត្រឡប់ទៅវិញដោយឥតគិតថ្លៃ។ រាល់ការបង់ប្រាក់ទាំងឡាយគឺជាអំពើខុសច្បាប់។ ប្រសិនបើអ្នកទោសមិនបានចូលរួមក្នុងសវនការ នោះសាលក្រមមិនសូវយុត្តិធម៌សម្រាប់ពួកគេទេ ដោយសារពួកគេមិនមានលទ្ធភាពការពារខ្លួននៅសវនាការបាន»។
របាយការណ៍ដដែលបានរកឃើញថា ការដែលមិនបញ្ជូនអ្នកទោសទៅមន្ទីរឃុំឃាំងនៅខេត្តពួកគេវិញធ្វើឱ្យពួកគេមិនមានលទ្ធភាពជួបគ្រួសារ។ ជាងនេះទៅទៀត ក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេត្រូវចំណាយថវិកាច្រើនដើម្បីធ្វើដំណើរមកភ្នំពេញ។ អ្នកទោសដែលអង្គការលីកាដូបានសម្ភាសភាគច្រើនឆ្លើយថា តាំងពីគេត្រូវបានបញ្ជូនមកភ្នំពេញ គ្រួសារគេបានមកសួរសុខទុក្ខពួកគេបានត្រឹមតែម្តង ឬមិនបានមកទាល់តែសោះ ដោយសារបញ្ហាជីវភាព។
ដោយសារមូលហេតុនេះ អ្នកទោសដែលបម្រុងដាក់បណ្តឹងឧទ្ធរណ៍ភាគច្រើនដែលអង្គការលីកាដូបានសម្ភាស បានសម្រេចចិត្តបោះបង់បំណងពួកគេវិញ។បើតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការលីកាដូនៅឆ្នាំ២០១៣ឲ្យដឹងថា អ្នកជាប់បណ្តឹងឧទ្ធរណ៍មានត្រឹមតែ១០ភាគរយប៉ុណ្ណោះក្នុងចំណោមអ្នកទោសប្រហែលជិតមួយពាន់នាក់ ដែលត្រូវបានបញ្ជូនមកកាត់ក្តីនៅសាលាឧទ្ធរណ៍។
របាយការណ៍នេះក៏បានរកឃើញថា នៅមន្ទីរឃុំឃាំងនៅភ្នំពេញ ពួកគេដែលផ្ទេរមកនោះ មិនបានទទួលការបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈដូចនៅមន្ទីរឃុំឃាំងខេត្តនោះទេ។
ការណ៍ដែលមិនបានជួបគ្រួសារ និងមិនទទួលបានជំនាញវិជ្ជាជីវៈអាចនឹងធ្វើឱ្យពួកគេប្រព្រឹត្តអំពើទុច្ចរិតជាថ្មី បន្ទាប់ពីចេញពីពន្ធនាគារ។ នេះបើតាមការកត់សម្គាល់របស់អង្គការលីកាដូ។
វីអូអេបានព្យាយាមទាក់ទងលោកគុយ ប៊ុនសន អគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធនាគារ ដើម្បីសុំការបំភ្លឺ តែមិនអាចទំនាក់ទំនងបានទេនៅថ្ងៃនេះ។
ប៉ុន្តែមន្ត្រីម្នាក់ នៅឯនាយកដ្ឋានប្រព្រឹត្តិកម្មពន្ធធនាគារ ហើយដែលសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ បានថ្លែងការពារថា ការចេញថ្លៃដឹកជញ្ជូននេះគឺដើម្បីជួយចំណាយលើថ្លៃសាំងឡានតែប៉ុណ្ណោះ។
«នេះមិនមែនជាគោលការណ៍តម្រូវឱ្យបង់ទេ។ ប៉ុន្តែពន្ធនាគារនៅព្រៃសហ្នឹងចង្អៀត។ ដូច្នេះកាលណាដឹកឡើងមក ហើយដឹកទៅខេត្តវិញហ្នឹងគឺយើងអត់មានប្រេងដឹកទៅវិញទេ ព្រោះមានមួយចំនួននៅសៀមរាប ព្រះវិហារ និងខេត្តឆ្ងាយៗ។ ដូច្នេះពេលខ្លះ គាត់ចង់ទៅវិញ គាត់សំណូមពរឱ្យខាងឡានហ្នឹងដឹកទៅវិញ ហើយជួយចាក់ប្រេងឱ្យ។ ប៉ុន្តែបើតាមគោលការណ៍តម្រូវគឺអត់មានទេ»។
មន្ត្រីរូបនេះពន្យល់បន្ថែមថា នេះដោយសារមន្ទីរឃុំឃាំងនៅភ្នំពេញ រួមទាំងនៅតាមខេត្តផង សុទ្ធតែផ្ទុកលើសចំណុះខ្លាំង ទើបអាជ្ញាធរសម្រេចផ្ទេរពួកគេមួយចំនួនទៅមន្ទីរឃុំឃាំងត្រពាំងថ្លុង នៅខេត្តកំពង់ចាម ដែលមិនសូវលើសចំណុះខ្លាំង។
កាលពីឆ្នាំ២០១០ អង្គការលីកាដូបានចេញរបាយការណ៍មួយរួចមកហើយ ដែលបានបង្ហាញថា អ្នកទោសដែលនៅតាមខេត្តរាប់រយនាក់ ហើយដែលបានប្តឹងឧទ្ធរណ៍ ត្រូវបានកាត់ក្តីកំបាំងមុខ ដោយអាជ្ញាធរបានថ្លែងថា ដោយសារខ្វះមធ្យោបាយដឹកជញ្ជូន និងខ្វះបុគ្គលិក។ អង្គការនេះរិះគន់ថា ការធ្វើដូច្នេះបានប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់ពួកគេក្នុងការប្តឹងឧទ្ធរណ៍។
បន្ទាប់ពីបានចេញរបាយការណ៍នៅឆ្នាំ២០១២ អាជ្ញាធរទទួលស្គាល់ពី «កង្វះខាតផ្នែកសេវា» នេះ។ ត្រឹមឆ្នាំ២០១២ អគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធនាគារបានផ្តល់មធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនដោយឥតគិតថ្លៃដល់ជនជាប់ឃុំចំនួន៦១៩នាក់ ដែលភាគច្រើនមកពីខេត្ត មកចូលរួមក្នុងសវនាការនៅសាលាឧទ្ធរណ៍។
ប៉ុន្តែចាប់ពីឆ្នាំ២០១០មក អង្គការលីកាដូកត់សម្គាល់ថា កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់រដ្ឋាភិបាលមានភាពរីកចម្រើនតិចតួចណាស់។ អង្គការលីកាដូបានផ្តល់អនុសាសន៍ថា តុលាការគួរបង្កើតឱ្យមានការបើកសវនាការឧទ្ធរណ៍ជាក្រុម បង្កើតសាលាឧទ្ធរណ៍តាមតំបន់ និងអនុញ្ញាតឱ្យមានការសួរចម្លើយតាមប្រព័ន្ធវីដេអូ (Video Conference)៕
ប៉ុន្តែប្រសិនបើពួកគេចង់វិលត្រឡប់ទៅកាន់មន្ទីរឃុំឃាំងក្នុងខេត្តដែលក្រុមគ្រួសារសាច់ញាតិពួកគេកំពុងរស់នៅនោះ ពួកគេត្រូវបង់ថ្លៃសេវារាប់រយដុល្លារអាមេរិកដល់មន្ត្រីដឹកជញ្ជូនរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ។ នេះបើតាមរបាយការណ៍ស្តីពី«ការដឹកជញ្ជូនអ្នកទោសមកកាន់សាលាឧទ្ធរណ៍នៅកម្ពុជា» របស់អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូសម្រាប់ឆ្នាំ២០១៣នេះ។ របាយការណ៍នេះនឹងត្រូវចេញផ្សាយជាផ្លូវការនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ទី៣០ខែឧសភា។
របាយការណ៍កម្រាស់១៤ទំព័រជាភាសាអង់គ្លេសបានរៀបរាប់ថា ក្រោយពីអ្នកទោសត្រូវបានដឹកជញ្ជូនមកកាត់ទោសនៅសាលាឧទ្ធរណ៍ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញរួចហើយនោះ ពួកគេនឹងត្រូវផ្លាស់ទៅឃុំឃាំងនៅក្នុងពន្ធនាគារក្រុងភ្នំពេញ ឬក៏ត្រូវផ្លាស់ទៅមន្ទីរឃុំឃាំងនៅគុកត្រពាំងថ្លុង ខេត្តកំពង់ចាមវិញ។
ក៏ប៉ុន្តែប្រសិនបើអ្នកទោសមានបំណងវិលត្រឡប់ទៅទទួលទោសក្នុងពន្ធនាគារក្នុងខេត្តដែលពួកគេត្រូវបានចាប់ខ្លួននោះ ពួកគេតម្រូវឱ្យបង់ប្រាក់ចំនួនចន្លោះពី២០០ទៅ៣០០ដុល្លារ។ ផ្ទុយទៅវិញអ្នកទោសភាគច្រើនមិនមានលទ្ធភាពបង់ប្រាក់នេះទេ។
អ្នកស្រីណាលី ភីឡូក នាយិកាអង្គការលីកាដូ ថ្លែងថា ការបង់ថ្លៃដឹកជញ្ជូនក្នុងរូបភាពណាមួយជាការមិនអាចទទួលយកបានទេ។
«នេះគឺជាកាតព្វកិច្ចរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការនាំជនជាប់ចោទមកកាន់សវនាការនិងនាំខ្លួនត្រឡប់ទៅវិញដោយឥតគិតថ្លៃ។ រាល់ការបង់ប្រាក់ទាំងឡាយគឺជាអំពើខុសច្បាប់។ ប្រសិនបើអ្នកទោសមិនបានចូលរួមក្នុងសវនការ នោះសាលក្រមមិនសូវយុត្តិធម៌សម្រាប់ពួកគេទេ ដោយសារពួកគេមិនមានលទ្ធភាពការពារខ្លួននៅសវនាការបាន»។
របាយការណ៍ដដែលបានរកឃើញថា ការដែលមិនបញ្ជូនអ្នកទោសទៅមន្ទីរឃុំឃាំងនៅខេត្តពួកគេវិញធ្វើឱ្យពួកគេមិនមានលទ្ធភាពជួបគ្រួសារ។ ជាងនេះទៅទៀត ក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេត្រូវចំណាយថវិកាច្រើនដើម្បីធ្វើដំណើរមកភ្នំពេញ។ អ្នកទោសដែលអង្គការលីកាដូបានសម្ភាសភាគច្រើនឆ្លើយថា តាំងពីគេត្រូវបានបញ្ជូនមកភ្នំពេញ គ្រួសារគេបានមកសួរសុខទុក្ខពួកគេបានត្រឹមតែម្តង ឬមិនបានមកទាល់តែសោះ ដោយសារបញ្ហាជីវភាព។
ដោយសារមូលហេតុនេះ អ្នកទោសដែលបម្រុងដាក់បណ្តឹងឧទ្ធរណ៍ភាគច្រើនដែលអង្គការលីកាដូបានសម្ភាស បានសម្រេចចិត្តបោះបង់បំណងពួកគេវិញ។បើតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការលីកាដូនៅឆ្នាំ២០១៣ឲ្យដឹងថា អ្នកជាប់បណ្តឹងឧទ្ធរណ៍មានត្រឹមតែ១០ភាគរយប៉ុណ្ណោះក្នុងចំណោមអ្នកទោសប្រហែលជិតមួយពាន់នាក់ ដែលត្រូវបានបញ្ជូនមកកាត់ក្តីនៅសាលាឧទ្ធរណ៍។
របាយការណ៍នេះក៏បានរកឃើញថា នៅមន្ទីរឃុំឃាំងនៅភ្នំពេញ ពួកគេដែលផ្ទេរមកនោះ មិនបានទទួលការបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈដូចនៅមន្ទីរឃុំឃាំងខេត្តនោះទេ។
ការណ៍ដែលមិនបានជួបគ្រួសារ និងមិនទទួលបានជំនាញវិជ្ជាជីវៈអាចនឹងធ្វើឱ្យពួកគេប្រព្រឹត្តអំពើទុច្ចរិតជាថ្មី បន្ទាប់ពីចេញពីពន្ធនាគារ។ នេះបើតាមការកត់សម្គាល់របស់អង្គការលីកាដូ។
វីអូអេបានព្យាយាមទាក់ទងលោកគុយ ប៊ុនសន អគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធនាគារ ដើម្បីសុំការបំភ្លឺ តែមិនអាចទំនាក់ទំនងបានទេនៅថ្ងៃនេះ។
ប៉ុន្តែមន្ត្រីម្នាក់ នៅឯនាយកដ្ឋានប្រព្រឹត្តិកម្មពន្ធធនាគារ ហើយដែលសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ បានថ្លែងការពារថា ការចេញថ្លៃដឹកជញ្ជូននេះគឺដើម្បីជួយចំណាយលើថ្លៃសាំងឡានតែប៉ុណ្ណោះ។
«នេះមិនមែនជាគោលការណ៍តម្រូវឱ្យបង់ទេ។ ប៉ុន្តែពន្ធនាគារនៅព្រៃសហ្នឹងចង្អៀត។ ដូច្នេះកាលណាដឹកឡើងមក ហើយដឹកទៅខេត្តវិញហ្នឹងគឺយើងអត់មានប្រេងដឹកទៅវិញទេ ព្រោះមានមួយចំនួននៅសៀមរាប ព្រះវិហារ និងខេត្តឆ្ងាយៗ។ ដូច្នេះពេលខ្លះ គាត់ចង់ទៅវិញ គាត់សំណូមពរឱ្យខាងឡានហ្នឹងដឹកទៅវិញ ហើយជួយចាក់ប្រេងឱ្យ។ ប៉ុន្តែបើតាមគោលការណ៍តម្រូវគឺអត់មានទេ»។
មន្ត្រីរូបនេះពន្យល់បន្ថែមថា នេះដោយសារមន្ទីរឃុំឃាំងនៅភ្នំពេញ រួមទាំងនៅតាមខេត្តផង សុទ្ធតែផ្ទុកលើសចំណុះខ្លាំង ទើបអាជ្ញាធរសម្រេចផ្ទេរពួកគេមួយចំនួនទៅមន្ទីរឃុំឃាំងត្រពាំងថ្លុង នៅខេត្តកំពង់ចាម ដែលមិនសូវលើសចំណុះខ្លាំង។
កាលពីឆ្នាំ២០១០ អង្គការលីកាដូបានចេញរបាយការណ៍មួយរួចមកហើយ ដែលបានបង្ហាញថា អ្នកទោសដែលនៅតាមខេត្តរាប់រយនាក់ ហើយដែលបានប្តឹងឧទ្ធរណ៍ ត្រូវបានកាត់ក្តីកំបាំងមុខ ដោយអាជ្ញាធរបានថ្លែងថា ដោយសារខ្វះមធ្យោបាយដឹកជញ្ជូន និងខ្វះបុគ្គលិក។ អង្គការនេះរិះគន់ថា ការធ្វើដូច្នេះបានប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់ពួកគេក្នុងការប្តឹងឧទ្ធរណ៍។
បន្ទាប់ពីបានចេញរបាយការណ៍នៅឆ្នាំ២០១២ អាជ្ញាធរទទួលស្គាល់ពី «កង្វះខាតផ្នែកសេវា» នេះ។ ត្រឹមឆ្នាំ២០១២ អគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធនាគារបានផ្តល់មធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនដោយឥតគិតថ្លៃដល់ជនជាប់ឃុំចំនួន៦១៩នាក់ ដែលភាគច្រើនមកពីខេត្ត មកចូលរួមក្នុងសវនាការនៅសាលាឧទ្ធរណ៍។
ប៉ុន្តែចាប់ពីឆ្នាំ២០១០មក អង្គការលីកាដូកត់សម្គាល់ថា កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់រដ្ឋាភិបាលមានភាពរីកចម្រើនតិចតួចណាស់។ អង្គការលីកាដូបានផ្តល់អនុសាសន៍ថា តុលាការគួរបង្កើតឱ្យមានការបើកសវនាការឧទ្ធរណ៍ជាក្រុម បង្កើតសាលាឧទ្ធរណ៍តាមតំបន់ និងអនុញ្ញាតឱ្យមានការសួរចម្លើយតាមប្រព័ន្ធវីដេអូ (Video Conference)៕
