ប្រធានាធិបតីចិនលោក Xi Jinping ចូលចិត្តធ្វើដំណើរដើម្បីប្រយោជន៍ធំ។ ការធ្វើទស្សនកិច្ចរបស់លោកទៅកាន់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាកាលពីខែមករា ដែលជាការធ្វើដំណើរលើកដំបូងបង្អស់របស់មេដឹកនាំចិនទៅកាន់ប្រទេសនេះនៅក្នុងរយៈពេលជិត ២ ទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ ក៏មិនខុសពីនេះដែរ ដោយសារដំណើរទស្សនកិច្ចនេះសម្រេចបាននូវកិច្ចព្រមព្រៀងទ្វេភាគីមិនតិចជាង ៣៣ នោះទេ។
ប៉ុន្តែតួលេខតែមួយមុខគឺហាក់ដូចជាមើលទៅធំធេងណាស់។ សម្រាប់ «កិច្ចព្រមព្រៀង» មួយចំនួន គេកម្រឃើញមន្ត្រីហែហមលោក Xi Jinping ប្រគល់ឯកសារសិក្សាវាយតម្លៃដែលសម្រាប់គម្រោងដែលបានស្នើឡើងដល់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាណាស់។
កិច្ចព្រមព្រៀងភាគច្រើនគឺមិនមែនជាកិច្ចព្រមព្រៀងថ្មីនោះទេ។ ប៉ុន្តែ ចំនួននៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះគឺពិតជាគូសបញ្ជាក់ឲ្យឃើញពីគន្លងផ្លូវដ៏តូចចង្អៀតជាងមុនដែលមីយ៉ាន់ម៉ាប្រឹងទាក់ទាញប្រទេសចិន តាំងពីពេលដែលទំនាក់ទំនងប្រសើរឡើងរបស់ខ្លួនជាមួយនឹងបស្ចិមប្រទេសបានធ្លាក់ចុះទាក់ទិននឹងបញ្ហាចោទប្រកាន់ដែលថា រដ្ឋាភិបាលមីយ៉ាន់ម៉ាបានសម្លាប់រង្គាលលើជាតិសាសន៍ភាគតិច Rohingya កាន់សាសនាឥស្លាមកាលពីឆ្នាំ ២០១៧។
ពិសេសជាងនេះទៀតគឺថា កិច្ចព្រមព្រៀងមួយចំនួនតូចនៃកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងនេះគឺដើម្បីបង្កើនគម្រោងរបស់ចិននៅក្នុងការធ្វើឲ្យមីយ៉ាន់ម៉ាក្លាយជាផ្លូវថ្មីដ៏មានសុវត្ថិភាពមួយសម្រាប់ខ្លួនឆ្ពោះទៅកាន់មហាសមុទ្រឥណ្ឌា ដែលមានប្រយោជន៍សម្រាប់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងទាំងផ្នែកយុទ្ធសាស្ត្រ និងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច។
គេនៅតែមានការព្រួយបារម្ភ ថាតើការចំណាយថវិកាដ៏ច្រើនរបស់ចិនក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងនេះអាចជួយជាប្រយោជន៍ ឬក៏បង្កជាបញ្ហាដល់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាដែលជាប្រទេសក្រីក្រមួយនេះ ឬក៏ជួយដល់សន្តិភាព ឬក៏បង្កសង្គ្រាមបន្ថែមទៀតដល់ក្រុមជាតិសាសន៍ដែលគេមិនសូវឲ្យតម្លៃនៅក្នុងប្រទេសនោះ ឬក៏យ៉ាងណានោះ។
បំពង់បង្ហូរប្រេងនិងឧស្ម័នពីរខ្សែដែលសាងសង់ដោយប្រទេសចិនកន្លងមក បានពុះកាត់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាជាពីរគឺចាប់ពីក្រុង Kyaukphyu ជាប់ឈូងសមុទ្រ Bay of Bengal រហូតទៅទល់នឹងព្រំដែនជាមួយនឹងខេត្ត Yunnna របស់ចិនដែលមិនជាប់សមុទ្រ។
ជាផ្នែកមួយនៃគម្រោងក្រវាត់ផ្លូវពាណិជ្ជកម្មរបស់លោក Xi jinping គម្រោងច្រករបៀងសេដ្ឋកិច្ចចិនមីយ៉ាន់ម៉ា នឹងបន្ថែមនូវផ្លូវដែកមួយខ្សែភ្ជាប់តំបន់សួនឧស្សាហកម្មនៅតាមបណ្ដោយព្រំដែនរវាងប្រទេសទាំងពីរ និងកំពង់ផែសមុទ្រទឹកជ្រៅដ៏ចម្រូងចម្រាសនៅក្រុង Kyaukphyu។
លោក Herve Lemahieu ប្រធានកម្មវិធីឥទ្ធិពលអាស៊ី និងការទូតនៃវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវ Lowy របស់ប្រទេសអូស្ត្រាលី បាននិយាយដូច្នេះថា៖ «សម្រាប់ប្រទេសចិន ខ្ញុំគិតថាវាមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់។ ប្រទេសចិនចាំបាច់ត្រូវសាងសង់ច្រករបៀងសេដ្ឋកិច្ចថ្មីដែលអាចជួយដល់ខេត្ត Yunnna របស់ខ្លួនដែលមិនជាប់សមុទ្រ។ ខេត្ត Yunnan នេះជាខេត្តដែលមិនសូវមានការអភិវឌ្ឍប៉ុន្មានទេ»។
លោកបានបន្ថែមទៀតថា៖ «វាក៏មានសារៈសំខាន់ផងដែរទាក់ទិននឹងការណ៍ដែលចិនចង់មានលទ្ធភាពដោយផ្ទាល់ចូលទៅកាន់ឈូងសមុទ្រ Bay of Bengal និងមហាសមុទ្រឥណ្ឌា តាមរយៈផ្លូវមួយដោយមិនបាច់ត្រូវឆ្លងកាត់តាមច្រកសមុទ្រម៉ាឡាកាដែលមានចរាចរចេញចូលកកស្ទះនោះ។ ដូច្នេះហើយ នេះគឺជាការគិតគូរផ្នែកយុទ្ធសាស្ត្រសំខាន់មួយទៀតផងដែរ»។
ការធ្វើពាណិជ្ជកម្មលើពិភពលោកជិតមួយភាគបីគឺឆ្លងកាត់តាមច្រកសមុទ្រម៉ាឡាកាដែលភ្ជាប់មហាសមុទ្រឥណ្ឌាទៅកាន់សមុទ្រចិនខាងត្បូងដែលមានជម្លោះ។ ការធ្វើពាណិជ្ជកម្មនេះគឺរួមមានទាំងការនាំចូលរបស់ចិននូវថាមពលចំនួនប្រហែល ៨០ ភាគរយផងដែរ។ ច្រកសមុទ្រម៉ាឡាកាដ៏តូចចង្អៀតដែលទាហានជើងទឹកសហរដ្ឋអាមេរិកតែងតែល្បាតនេះ គឺអាចងាយស្រួលនឹងកាត់ផ្ដាច់ណាស់ក្នុងករណីមានការវាយប្រយុទ្ធគ្នាកើតឡើង។
លោក Lemahieu បញ្ជាក់ដូច្នេះថា៖ «គោលបំណងធំមួយទៀតគឺព្យាយាមធ្វើសមាហរណកម្មសេដ្ឋកិច្ចបណ្ដាប្រទេសនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍កាន់តែខ្លាំងថែមទៀតចូលទៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ចិន ជាពិសេសគឺចូលទៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចនៃខេត្ត Yunnan ដែលមិនសូវមានការអភិវឌ្ឍ។ នេះគឺជាអ្វីដែលចិនបានធ្វើកន្លងមកនៅក្នុងប្រទេសឡាវ និងប្រទេសថៃ ដោយការពង្រីកបណ្ដាញផ្លូវដែក។ នៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ចំណុចនេះគឺបានធ្វើឡើងតាមរយៈគម្រោងច្រករបៀងសេដ្ឋកិច្ច និងកំពង់ផែសមុទ្រទឹកជ្រៅ»។
លោក Jonathan Hillman ដែលដឹកនាំគម្រោងភ្ជាប់ទ្វីបអាស៊ីឡើងវិញនៃមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាយុទ្ធសាស្ត្រ និងកិច្ចការអន្តរជាតិ CSIS នៅសហរដ្ឋអាមេរិក បាននិយាយថា ថវិកាវិនិយោគរាប់ពាន់លានដុល្លារលើគម្រោងច្រករបៀងសេដ្ឋកិច្ចទាំងនេះគឺនឹងប្រាកដជាបង្កើនឥទ្ធិពលនយោបាយរបស់ចិននៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាជាមិនខាន។
ប៉ុន្តែលោកហាក់នៅមិនជឿជាក់លើការប៉ាន់ស្មានដែលថាច្រករបៀងសេដ្ឋកិច្ចនេះនឹងជួយដោះស្រាយបញ្ហាចរាចរពាណិជ្ជកម្មកកស្ទះនៅច្រកសមុទ្រម៉ាឡាកានោះ។
លោកនិយាយដូច្នេះថា៖ «នៅពេលដែលយើងមើលលើបរិមាណនៃថាមពលដែលច្រករបៀងសេដ្ឋកិច្ចនេះអាចដឹកជញ្ជូនបាន នោះយើងឃើញថា វាមិនបានជួយកាត់បន្ថយច្រើននូវការពឹងផ្អែករបស់ចិនលើការផ្គត់ផ្គង់ថាមពលដែលដឹកជញ្ជូនតាមច្រកសមុទ្រម៉ាឡាកានោះទេ។ អ្នកវិភាគភាគច្រើនបានប្រញាប់ប្រញាល់ធ្វើការសន្និដ្ឋានថា នេះគឺជាការចាប់ផ្ដើមបែបភូមិសាស្ត្រជាយុទ្ធសាស្ត្រដ៏ឆ្លាតវៃមួយដោយមិនបានពិនិត្យឲ្យដិតដល់លើថាតើវានឹងប៉ះពាល់ដល់លំហូរថាមពលឬក៏អត់នោះទេ»។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី ក្រុង Kyaukphyu នឹងបំពេញបន្ថែមទៅនឹងកំពង់ផែសមុទ្រទឹកជ្រៅផ្សេងទៀត ដែលប្រទេសចិនកំពុងសាងសង់នៅតាមកន្លែងផ្សេងទៀតនៅជុំវិញមហាសមុទ្រឥណ្ឌា ដើម្បីស្របទៅតាមការកើនឡើងនូវវត្តមានពាណិជ្ជកម្ម និងយោធារបស់ខ្លួននៅទីនោះ។
មូលដ្ឋានយោធារបស់ចិននៅក្នុងទីក្រុង Djibouti នៃតំបន់ជ្រោយខាងកើតនៃទ្វីបអាហ្វ្រិក ដែលហៅថា Horn of Africa ស្ថិតនៅទីតាំងល្អដើម្បីការពារការដឹកជញ្ជូនថាមពលរបស់ចិនពីតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ា។ មហាអំណាចផ្សេងទៀតនៅមហាសមុទ្រឥណ្ឌាក៏កំពុងសម្លឹងមើលកំពង់ផែពាណិជ្ជកម្មរបស់ចិននៅក្នុងប្រទេសប៉ាគីស្ថាន និងស្រីលង្កាផងដែរ ដោយមានការសង្ស័យច្រើនឡើងថា ចិនអាចប្រើកំពង់ផែទាំងនោះជាមូលដ្ឋានបន្ថែមសម្រាប់ទាហានជើងទឹករបស់ខ្លួន។
អ្នកវិភាគនានាយល់ថា ក្រុង Kyaukphyu នេះអាចមានលក្ខណៈស្រដៀងហ្នឹងតិចតួចសម្រាប់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។
ដូចទៅនឹងបណ្ដាប្រទេសជាច្រើនផ្សេងទៀតផងដែរដែលស្ថិតនៅក្នុងគម្រោងក្រវាត់ផ្លូវពាណិជ្ជកម្មដ៏មហិមារបស់ចិន ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាបានច្រានចោលគម្រោងណាដែលមានហានិភ័យអាចធ្វើឲ្យខ្លួនធ្លាក់ចូលទៅក្នុងអន្ទាក់បំណុល។
លោក Lemahieu បាននិយាយថា ភាគច្រើននៃដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក Xi Jinping នៅមីយ៉ាន់ម៉ាកាលពីខែមករា គឺដើម្បីកែលំអកំហុសកាលពីអតីតកាលរបស់ខ្លួន។ លោក Lemahieu បានបញ្ជាក់ទៀតថា ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក Xi Jinping «បានធ្វើឲ្យរឿងរ៉ាវនានាបានប្រសើរឡើងវិញ»។
គម្រោងកំពង់ផែ Kyaukphyu នេះបានជាប់គាំង នៅក្រោយការបោះឆ្នោតឆ្នាំ ២០១៥ របស់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ដែលការបោះឆ្នោតបានបង្ហាញថា ពួកយោធាបានលះបង់អំណាចមួយចំនួនទៅឲ្យរដ្ឋាភិបាលដែលចាត់ទុកថាជារដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលយ៉ាងមានប្រសិទ្ធភាពនៅក្រោមការដឹកនាំរបស់អតីតមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងអ្នកស្រី Aung San Suu Kyi។
ដោយមានការព្រួយបារម្ភកើនឡើងថា គម្រោងវិនិយោគក្នុងទឹកប្រាក់ ៧ ពាន់ ២ រយលានដុល្លារនេះអាចធ្វើឲ្យមីយ៉ាន់ម៉ាធ្លាក់ចូលទៅក្នុងអន្ទាក់បំពុល រដ្ឋាភិបាលមីយ៉ាន់ម៉ាបានបញ្ចុះបញ្ចូលរដ្ឋាភិបាលចិនឲ្យរក្សាការវិនិយោគដំណាក់កាលដំបូងលើកំពង់ផែនេះក្នុងទឹកប្រាក់ត្រឹម ១ ពាន់ ៣ រយលានដុល្លារ និងបង្កើនភាគហ៊ុនរបស់មីយ៉ាន់ម៉ានៅក្នុងគម្រោងនេះឲ្យបានពីរដងរហូតដល់ ៣០ ភាគរយ។ កិច្ចព្រមព្រៀងមួយចំនួនដែលលោក Xi Jinping បានចុះហត្ថលេខានៅក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកទៅកាន់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាលើកនេះ គឺធ្វើឲ្យលក្ខខណ្ឌថ្មីមួយចំនួនក្លាយជាផ្លូវការ។
កាលពីឆ្នាំ ២០១០ ទោះបីជាយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាត្រូវបានរងសម្ពាធដោយសារការតវ៉ារបស់ប្រជាពលរដ្ឋឲ្យផ្អាកគម្រោងរបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងនៅក្នុងការសាងសង់វារីអគ្គិសនីដ៏ធំមួយនៅតំបន់ Kyitsone ក៏ដោយ ក៏ក្រុមអ្នកតវ៉ានៅមូលដ្ឋានមានការព្រួយបារម្ភអំពីឥទ្ធិពលកើនឡើងរបស់ចិននៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។
ប្រទេសចិនមានចិត្តមោះមុតនៅក្នុងការចាប់ផ្ដើមដំណើរការគម្រោង ប៉ុន្តែទំនប់វារីអគ្គិសនីនេះនៅតែជាប្រធានបទដ៏រសើបសម្រាប់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា និងមិនត្រូវបានគេលើកឡើងនៅក្នុងព័ត៌មានផ្លូវការទាំងអស់នៃដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក Xi Jinping។
ជោគជ័យរបស់មីយ៉ាន់ម៉ានៅក្នុងការបញ្ចុះបញ្ចូលចិនឲ្យកាត់បន្ថយទឹកប្រាក់វិនិយោគលើកំពង់ផែ Kyaukphyu នេះ បានធ្វើឲ្យការភ័យខ្លាចរឿងធ្លាក់ចូលទៅក្នុងអន្ទាក់បំណុលធ្លាក់ចុះ។
លោក Hillman និយាយថា ការលាក់បាំងរឿងសម្ងាត់ជាបន្តទាក់ទិននឹងគម្រោងក្រវាត់ផ្លូវពាណិជ្ជកម្មរបស់ចិន និងការមិនគិតវែងឆ្ងាយអំពីការសម្រេចបាននូវគម្រោងទាំងនេះ មានន័យថា ហានិភ័យនៃការធ្លាក់ចូលទៅក្នុងអន្ទាក់បំណុលគឺនៅតែមានពិតប្រាកដ។
ប្រទេសចិនជាម្ចាស់បំណុលចំនួនប្រហែលជិតពាក់កណ្ដាលនៃបំណុលដែលប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាជំពាក់ប្រទេសនានាចំនួន ១០ ពាន់លានដុល្លារនៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ បំណុលដែលប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាជំពាក់ចិនត្រូវគេរំពឹងថានឹងកើនឡើង នៅពេលដែលគម្រោងក្រវាត់ផ្លូវពាណិជ្ជកម្មបន្តដំណើរទៅមុខ៕
ប្រែសម្រួលដោយ ភី សុភាដា
