កម្ពុជា នឹងដើរតួនាទីក្នុងឋាន:ជាប្រធានអាស៊ានដើម្បីសម្របសម្រួលរវាងប្រទេសអាស៊ានពាក់ព័ន្ធខ្លះដែលមានទំនាស់ជាមួយចិន រឿងកម្មសិទ្ធដែនទឹកនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដើម្បីឈានទៅសម្រេចឲ្យបានក្រមប្រតិបត្តិសម្រាប់សមុទ្រចិនខាងត្បូងឬហៅកាត់ថា COC (Code of Conduct for the South China Sea) នៅពេលខ្លួនធ្វើជាប្រធានអាស៊ានប្តូរវេនក្នុងឆ្នាំ២០២២។ នេះបើតាមការប្រកាសរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃពុធ ទី១៥ ខែធ្នូ។
ថ្លែងក្នុងពិធីសម្ភោធសណ្ឋាគារប្រណិតមួយក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ លោក ហ៊ុន សែន លើកឡើងថាលោកនឹងខិតខំចរចាប៉ុន្តែក៏មិនហ៊ានធានាថាកិច្ចព្រមព្រៀងនេះអាចចេញបានក្នុងពេលកម្ពុជាធ្វើជាប្រធានអាស៊ាននោះទេ។
«បើចេញ វាល្អ។ តែបើមិនចេញទេ សូមកុំបន្ទោស»។
ប្រទេសដែលមានវិវាទក្នុងដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូង និងប្រទេសចិន បានព្យាយាមចរចាក្រោមក្របខណ្ឌអាស៊ាន ដើម្បីសម្រេចឲ្យបានកិច្ចព្រមព្រៀងCOCនេះរាប់សិបឆ្នាំមកហើយ ប៉ុន្តែប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ បានឈានទៅសម្រេចបានត្រឹមតែ«គ្រោងឆ្អឹង»ឬFrameworkប៉ុណ្ណោះ ដោយសារនៅមិនទាន់ចុះសម្រុងគ្នាលើគោលការណ៍សំខាន់ៗមួយ ចំនួនរួមមានថាតើគួរមានស្ថាប័នណាមួយដែលអាចកាត់សេចក្តីចំពោះវិវាទនេះទេឬក៏ប្រើការចរចាទ្វេភាគីរវាងភាគីចិននិងប្រទេសដែលទាមទារកម្មសិទ្ធិក្នុងដែនទឹកដែលមានជម្លោះនោះ។
កាលពីឆ្នាំ២០០២ កម្ពុជា ដែលបានធ្វើជាប្រធានអាស៊ានគ្រានោះ សម្រេចបានសេចក្តីថ្លែងការណ៍ស្តីពីការប្រតិបត្តិរបស់ភាគីនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងឬហៅកាត់ថាDOC (Declaration on the Conduct of Parties in the South China Sea) ដែលជាកិច្ចព្រមព្រៀងមិនមានចំណងផ្លូវច្បាប់ សម្រាប់ជាមូលដ្ឋានបន្តចរចា ដើម្បីសម្រេចCOC។
ប៉ុន្តែនៅឆ្នាំ២០១២ ក្នុងឋានៈជាប្រធានអាស៊ាន កម្ពុជាខកខាន មិនបានសម្រេចសូម្បីតែចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមគ្នាមួយរបស់អាស៊ាននៅគ្រានោះ ដោយនាំឲ្យមានការរិះគន់យ៉ាងខ្លាំងប្រឆាំងកម្ពុជាក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន ដែលត្រូវបានអ្នករិះគន់និងមើលឃើញថាស្និទ្ធនឹងចិននិងបម្រើប្រយោជន៍ភាគីចិនក្នុងបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះ។ តែលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន ដែលបដិសេធរឿងការចោទប្រកាន់នេះបានពន្យល់ពីការមិនអាចចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៏រួមនោះគឺដោយសារបញ្ហាសំខាន់មួយចំនួនរួមទាំងការអះអាងថាអាស៊ានមិនមែនជាតុលាការកាត់សេចក្តីតាមការចង់បានរបស់ភាគីជម្លោះដែលទាមទារខុសគ្នាទេ។ លោកប្រៀបរឿងនេះទៅនឹង«ថ្មក្តៅ»ដែលគេបោះមកអោយកម្ពុជាហើយលើកទឹកចិត្តដល់ប្រទេសពាក់ព័ន្ធនឹងជម្លោះប្រើការចរចាទ្វេភាគីដូចដែលបានអនុវត្តរវាងប្រទេសជិតខាងគ្នាក្នុងតំបន់វិញ។
ជម្លោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង បានក្លាយជាបញ្ហាចម្រូងចម្រាសរាប់ទសវត្សរ៍មកហើយរវាងប្រទេសចិន និងសមាជិកមួយចំនួនរបស់អាស៊ាន រួមមានវៀតណាម ហ្វីលីពីន ម៉ាឡេស៊ីនិងព្រុយណេ៕
