ភ្នំពេញ៖ ឥទ្ធិពលនៃអបិយ៍នៅតែត្រូវបានអនុវត្តនៅក្នុងជីវិតប្រចាំថ្ងៃនៃប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា តាមរយៈការបន់ស្រន់ សែនព្រេន អារុក្ខអារក្សទេពតាផ្សេងៗ ដែលទាំងនេះគឺជាទម្លាប់ពីយូរមកហើយសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ទាំងអ្នកមាន អ្នកក្រ អ្នកនៅទីក្រុង ឬជនបទ។
បើទោះជាវិទ្យាសាស្ត្ររីកចម្រើនយ៉ាងខ្លាំងរហូតដល់សតវត្សទី២១នេះក៏ដោយ ក៏ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាបាននិងកំពុងរស់នៅជាមួយនឹងជំនឿអរូបិយផ្សេងៗ។ ជំនឿមួយក្នុងចំណោមនោះគឺជំនឿលើអភូតហេតុដែលប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរចាត់ទុកថាគឺជាហេតុភេទដែលកើតឡើងដោយឬទ្ធានុភាពរបស់អាទិទេព។ ថ្មីៗនេះ ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាមានការភ្ញាក់ផ្អើលជាខ្មាំងហើយបាននាំគ្នាសម្លឹងមើលចំណិតព្រះចន្ទដែលគេបាននិយាយតៗគ្នាថា ព្រះភក្ត្ររបស់សម្តេចឪនរោត្តម សីហនុ ផុសនៅក្នុងព្រះចន្ទនេះនិងកំពុងទតមកកាន់ប្រជានុរាស្ត្រ ហើយមានការនិយាយពីប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ទៅម្នាក់ទៀតថា គេបានឃើញព្រះភក្ត្ររបស់ព្រះអង្គ នៅក្នុងផ្សែងធូប និងពពក។ហេតុការណ៍នេះកើតឡើងប្រាំមួយថ្ងៃបន្ទាប់ពីព្រះបាទនរោត្តម សីហនុ សោយទិវង្គត។
ក្នុងសម្លៀកបំពាក់អាវស និងសំពត់ខ្មៅ អ្នកស្រី ពេជ្រ ឡាមើ អាយុ ៧៣ឆ្នាំមកពីសង្កាត់ដង្កោ រាជធានីភ្នំពេញ។ អ្នកស្រីអង្គុយនៅក្នុងចំណោមសាច់ញាតិដែលមានគ្នាបួននាក់ដោយមានដៃម្ខាងកាន់រូបព្រះចន្ទ និងរូបព្រះឆាយាល័ក្ខណ៍ដែលអ្នកស្រីបានទិញក្នុងតម្លៃ ៥.០០០រៀល។ មានសម្បុរខ្មៅស្រអែម និងមានសក់ល្បាយអាចម៍ខ្លាអ្នកស្រី ឡាមើ បញ្ជាក់ថា គាត់ពិតជាបានឃើញព្រះភ័ក្ត្ររបស់សម្តេចតាមែន។
«មិនមានអ្នកណាប្រាប់ខ្ញុំទេ។ ខ្ញុំពិតជាមើលឃើញព្រះភ័ក្ត្ររបស់ព្រះអង្គមែន។ ទោះពីជាខ្ញុំមើលមិនឃើញច្បាប់ដូចអ្នកខ្លះគេនិយាយក៏ដោយ។ ជាការពិតអ្នកខ្លះគេនិយាយថា មកពីយើងហ្នឹងស្រមើលស្រមៃ នឹកដល់លោកពេក។ ប៉ុន្តែអ្នកខ្លះគេថា គេឃើញច្បាស់។ ភាគច្រើនគេឃើញចឹងមែន»។
លោក ធូផល អាយុ ៦២ ឆ្នាំ ជាប្រជាជនមកពីខេត្តបាត់ដំបង។ គាត់អង្គុយជុំគ្នាជាមួយប្រជាពលរដ្ឋប្រហែល២០នាក់ផ្សេងទៀតមកពីខេត្តជាមួយគ្នា។ ពួកគាត់សុទ្ធតែអះអាងថា ពិតជាបានឃើញព្រះភ័ក្ត្រអតីតព្រះមហាក្សត្រនៅក្នុងព្រះចន្ទមែន។
«ដល់ពេលពិនិត្យមើលទៅ វាឃើញចឹងមែន។ ខ្ញុំឃើញរង្វង់មុខ មាត់ចឹងមែន។ អ្នកដែលមើលមិនឃើញហ្នឹងដោយសារតែពួគគេមិនមើល។ បើមើលប្រាកដជាឃើញ។ព្រឹកឡើងកូនៗគេថតមកហើយមើលឃើញចឹងមែន។ មិនដែលជឿទេ ទើបតែលើកហ្នឹង»។
ផាត់ វីរៈ ជាជាងថតរូបម្នាក់អាយុ ២២ឆ្នាំ។ ការភ្ញាក់ផ្អើលនេះធ្វើឲ្យគាត់ឆ្លៀតថតរូបលក់បានប្រាក់មួយចំនួនដែរ។
«មើលឃើញតែម្តង។ មើលឃើញពិតមែន។ ហើយខ្ញុំបានថតយកមកលក់តែម្តងទៅ។ លក់ឲ្យចាស់មកពីខេត្ត មួយសន្លឹក ៨.០០០ ឬ៦.០០០ ឬ៥០០។ ពីមុនមកលក់បានច្រើន។ អស់ប្រហែល១០០សន្លឹងជាងហើយ។ បន្ទាប់ពីហ្នឹងមកគឺផ្សែងធូបហ្នឹងទៅជាសម្តេចតា»។
សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ បានយាងចូលទិវង្គតនៅថ្ងៃទី១៥ ខែតុលានៅរដ្ឋធានីប៉េកាំងនៃប្រទេសចិនដោយសារជំងឺគាំងបេះដូង។ ចាប់ពីពេលនោះមកការលេចឮអភូតហេតុផ្សេងត្រូវគេនិយាយពីមាត់មួយទៅមាត់មួយមិនចេះដាច់។
កញ្ញា ទូច យិនវណ្ណនិត ជានិស្សិតឆ្នាំទី៤ សិក្សានៅសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ។ នាងក៏ស្ថិតក្នុងចំណោមអ្នកមានជំនឿលើបញ្ហាអស់ទាំងនេះដែរ។
«ត្រង់គេនិយាយថាព្រះចន្ទហ្នឹងមានរាងដូចព្រះភក្សរបស់សម្តេចតាហ្នឹង ខ្ញុំអត់ជឿទេ។ ប៉ុន្តែខ្ញុំពិតជាបានឃើញពពកហ្នឹងមានរាងដូចជាសម្តេចតាមែន។ វាជារឿងមិនគួរឲ្យជឿ។ ហើយមិនមែនតែខ្ញុំទេដែលមើលឃើញបែបហ្នឹង គឺមានមនុស្សជាច្រើនផ្សេងទៀតដែរមើលឃើញដូចខ្ញុំ»។
ថ្វីបើប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរហាក់ដូចជាអះអាងប្រកបដោយភាពជាក់លាក់ផ្ទាល់ខ្លួនប៉ុន្តែសម្រាប់លោកសោម ចាន់សុវណ្ណារ៉ា សាស្ថ្រាចារ្យផ្នែកចិត្តវិទ្យានៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញបានពន្យល់តាមរបៀបនិងចិត្តវិទ្យាទៅវិញ។
«ក្នុងចិត្តវិទ្យាគេហៅថា មាយាការ ឬ illusion។ ខ្មែរយើងគេហៅថាការភាន់វិញ្ញាណ។ រឿងសម្តេចតា នៅក្នុងព្រះច័ន្ទហ្នឹងជារឿងអារម្មណ៍របស់គាត់ទេ។ ដោយសារតែគាត់ស្រាលាញ់សម្តេចពេក។ ជាពិសេសចាស់ៗ ដែលគាត់ធ្លាប់រស់នៅជំនាន់ស្តេច ហើយមានអារម្មណ៍គោរពស្រលាញ់ស្តេចពេក ចឹងទៅណា»។
លោកសោម ចាន់សុវណ្ណារ៉ា លើកឡើងថា ការជឿស៊ុបដោយគ្មានពិចារណានឹងនាំឲ្យជនមួយចំនួនកេងយកផលចំណេញ។ ដូចជាករណីពាក្យចចាមអារាម បរិភោគសណ្តែកខៀវអាចការពារជំងឺ ទិញចេកមកសែនដើម្បីបញ្ចៀសគ្រោះថ្នាក់ជាដើម។
«បបរសណ្តែក(ធ្វើឲ្យ)ជាជំងឺផ្សេងៗ យើងនាំគ្នាដណ្តើមគ្នាទិញយកមកញាំទាំងកណ្តាលយប់កណ្តាលអាធ្រាត្រ។ គោវិញ ឈ្មួញសេដ្ឋីមកពីស្រុកក្រៅ ប្រទេសជិតខាងយើងហ្នឹងមកដល់ទិញគោបួនដប់ក្បាល់ មួយក្បាលៗថ្លៃ ៣.០០០ ទៅ៤.០០០ ដុល្លារអញ្ចឹងទៅ។ ប្រជាពលរដ្ឋយើងមានការភ្ញាក់ផ្អើលអ្នកខ្លះលក់អ្នកខ្លះទៀតអត់លក់ដើម្បីទុកទៅបានថ្លៃ។ គេទិញគោយើងតែបួនដប់ក្បាល ហើយលក់រាប់រយក្បាល ហើយប្រជាពលរដ្ឋយើងឃើញគេលក់ ថោកហើយមានគេមកទិញវិញថ្លៃ គាត់នាំគ្នាទិញ។ ចឹងគេមិនចំណេញ?»
លោក កឹម ឡី អ្នកស្រាវជ្រាវអភិវឌ្ឍនសង្គមវិញប្រាប់ឲ្យដឹងដែរថាកត្តាសំខាន់ៗដែលធ្វើឲ្យប្រជាជនខ្មែរយើងភាគច្រើនជានិច្ចកាលតែងមានជំនឿដូចខាងលើ គឺដោយហេតុថា៖
«នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើងហ្នឹងមានរឿងរ៉ាវច្រើនដែលអ្នកវិទ្យាសាស្ត្របកស្រាយមិនទាន់បាន ជាហេតុធ្វើឲ្យប្រជាជនហ្នឹងនៅបន្តជឿច្រើនដោយមិនសមហេតុផល ប៉ុន្តែមានជំនឿខ្លះក៏សមហេតុផលដែរ»។
លោក កឹម ឡី បានឲ្យដឹងទៀតដែរថា មានមូលហេតុមួយចំនួនដែលធ្វើឲ្យមនុស្សមួយ ក្តាប់តូច ចូលចិត្តបង្កើតជាពាក្សចចាមអារ៉ាមផ្សេង។ ភាគច្រើនគឺជាអ្នកសេដ្ឋកិច្ចដែលចង់បានផលចំណេញពីការផ្សព្វផ្សាយទាំងនោះ។ អ្នកខ្លះទៀតដោយសារតែ ខ្លួនមានជំនឿងុប ហើយចង់ឲ្យអ្នកដទៃជឿតាមខ្លួនក៏បង្កើតពាក្យបំភ័យនានាផងដែរ។
ព្រះគ្រូគិរីធម្មោប៉ាងសុដារ ព្រះចៅអធិការគង់នៅវត្តភ្នំពេញថ្មី ស្ថិតក្នុងខេត្តកំពង់ចាម មានសង្ឃដីកាថាក្នុងសង្គមខ្មែរយើងជំនឿកើតឡើងតាំងពីយូរយាណាស់មកហើយ។
ព្រះតេជគុណបន្តថាព្រះពុទ្ធទ្រង់ប្រដៅឲ្យប្រើបញ្ញា ដែលកើតចេញពីការសិក្សារៀនសូត្រជាមុនសិន ជាជាងការជឿទាំងងងឹតងងុល។
លោកទេសថាមុននឹងជឿអ្វីមួយត្រូវតែប្រើបញ្ញាជាមុន។ តែពេលនោះយើងភ័យណាស់បើមិនបានសែន ធ្វើឲ្យយើងឈឺ។ យើងភ័យណាស់។ យើងភ្លេចគិតថាយើងទាំងអស់គ្នាកើតមកមានកម្មមានផលស្រាប់ហើយហ្នឹង។ អាហ្នឹងយើងយកជំនឿជាងបញ្ញាខ្លួនឯង។
លោក កឹម ឡី បញ្ជាក់ដែរថា ការនាំគ្នាជឿលើពាក្យចចាមអារ៉ាមគ្មានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់ អាចបង្កឲ្យមានផលវិបាកច្រើនដល់អ្នកដែលជឿផ្ទាល់ និងសង្គម។ មនុស្សមួយចំនួនបានចាញ់បោកគេតាមរយៈការចំណាយប្រាក់ទិញរបស់របរផ្សេង។
«ជំនឿហួសហេតុហ្នឹងធ្វើឲ្យមានចលនាឬក៏ភាពមិនមានសណ្តាប់ធ្នាប់នៅក្នុងសង្គមមួយដែរ។ មានអតិផរណារមួយនៅក្នុងសង្គមពេលដែលទំនិញឡើងថ្លៃ។ ចរន្តសេដ្ឋកិច្ចខ្នាតតូចទេមិនមែនខ្នាតធំទេ តែម្នាក់ៗបើយើងបូកទៅវាធំ»។
រហូតមកទល់ពេលនេះជំនឿដែលកើតឡើងជុំវិញព្រះបរមសពអតីតព្រះមហាក្សត្រនៅតែត្រូវគេលើកមកនិយាយតៗគ្នានៅឡើយ។ លោកសាស្រ្តាចារ្យ សោមចាន់ សុវណ្ណារ៉ា មានប្រសាសន៍ថាដើម្បីបំបាត់ជំនឿដែលមិនត្រឹមត្រូវ និងអាចបង្កគ្រោះថ្នាក់បាននោះ ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាត្រូវតែបង្កើនការពិចារណា និងការអប់រំស្របតាមលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រ៕
