នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ គណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ (Mekong River Commission) ហៅកាត់ថា MRC បានចាប់ផ្តើមវេទិកាតំបន់នៃភាគីពាក់ព័ន្ធលើកទីប្រាំក្នុងទីក្រុងវៀងចន្ទន៍ប្រទេសឡាវ ដើម្បីស្វែងយល់ពីគម្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីប៉ាក់ឡាយ ដែលមានលទ្ធភាពអាចផលិតថាមពលអគ្គិសនីចំនួន៧៧០មេហ្គាវ៉ាត់។
វេទិកាដែលមានរយៈពេលពីរថ្ងៃនេះបានចាប់ផ្តើម ចំពេលមានការអំពាវនាវពីអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដែលជាអ្នកតស៊ូមតិការពារទន្លេមេគង្គ។ អង្គការ Save the Mekong បានចោទថា គម្រោងទំនប់វារីអគ្គិសនីប៉ាក់ឡាយ ខ្វះការវាយតម្លៃឆ្លងដែនដែលអាចជឿទុកចិត្តបាន ហើយថាមានការចម្លងឯកសារផ្សេងៗទាក់ទិនការវាយតម្លៃលើផលប៉ះពាល់ពីគម្រោងទំនប់វារីអគ្គិសនីប៉ាក់បេង។
ក្នុងម៉ោងសម្រាកនៃវេទិកាដែលមានរយៈពេលពីរថ្ងៃ អ្នកនាំពាក្យលេខាធិការដ្ឋានគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គគឺលោក Anoulak Kittikhoun បានប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានថា គណៈកម្មការទន្លេមេគង្គបានដឹងពីបញ្ហាចម្លងឯកសារនេះរួចហើយ។
លោកនិយាយថា គណៈកម្មការទន្លេមេគង្គនឹងស្នើក្រុមអ្នកជំនាញឲ្យពិនិត្យឯកសារទាំងអស់ ពាក់ព័ន្ធនឹងការថតចម្លងឯកសាររបស់គម្រោងទំនប់ប៉ាក់បេងមកប្រើជាមួយគម្រោងទំនប់ប៉ាក់ ឡាយ។ ការពិនិត្យឡើងវិញនេះនឹងត្រូវដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងរបាយការណ៍នៃការពិនិត្យឡើងវិញខាងបច្ចេកទេស។ លោកបាននិយាយបន្ថែមថា ព័ត៌មានដែលទំនងជាត្រូវបានចម្លងចេញពីគម្រោងប៉ាក់បេងនៅតែស្ថិតក្នុងការពិចារណា។
លោក Anoulak Kittikhounអ្នកនាំពាក្យលេខាធិការដ្ឋានគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គថ្លែងជាភាសាអង់គ្លេស និងត្រូវបានប្រែសម្រួលជាភាសាខ្មែរយ៉ាងដូច្នេះ៖
«យើងមិនអាចនិយាយថា ប្រសិនបើវាត្រូវបានចម្លង វាមិនមានសុពលភាពបានទេ។ យើងចាំបាច់ត្រូវធ្វើការវាយតម្លៃ ថាតើព័ត៌មានដែលអាចដូចគ្នាសម្រាប់គម្រោងទាំងពីរនោះ មានសុពលភាព ឬមិនមាននោះ»។
អង្គការ Save the Mekong ដែលមានកិច្ចសហការពីអង្គការ International Rivers បានលើកឡើងក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ខ្លួនចេញផ្សាយនាថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះថា គោលបំណងនៃការបង្ហាញការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់ខាងសង្គម និងបរិស្ថានឆ្លងដែន និងការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់ដែលអាចកើតមានផ្សេងទៀត គឺដើម្បីផ្តល់ឲ្យអ្នកធ្វើការសម្រេចចិត្តនូវព័ត៌មានថ្មីៗ ស្តីពីសក្តានុពល ផលវិបាកខាងសង្គម និងបរិស្ថានឆ្លងដែន។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយចុះ ដោយហេតុថា មានភាពខ្វះចន្លោះធ្ងន់ធ្ងរ ការវាយតម្លៃពីគម្រោងប៉ាក់ឡាយមិនបានផ្តល់ព័ត៌មានដែលអាចជឿជាក់បាន ដើម្បីជម្រាបពីដំណើរការសម្រេចចិត្ត និងការធ្វើផែនការទាក់ទងការកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់នានា។
សេចក្តីប្រកាសរបស់អង្គការ Save the Mekong ចុះថ្ងៃទី២០ខែកញ្ញានេះ បានសរសេរក្នុងន័យដើមថា៖
«ហេតុដូច្នេះ ការពិគ្រោះយោបល់ជាមុនណាមួយត្រូវតែផ្អាក រហូតទាល់តែមានការវាយតម្លៃថ្មីៗ ធ្វើឡើងស្របតាមបទដ្ឋានប្រសិទ្ធភាពមួយ ដើម្បីធានាឲ្យមានការចូលរួមដោយមានព័ត៌មានគ្រប់គ្រាន់ និងពោរពេញដោយខ្លឹមសារត្រឹមត្រូវ នៅក្នុងការសម្រេចចិត្តនានាពាក់ព័ន្ធទៅនឹងគម្រោង»។
អង្គការអភិរក្សធម្មជាតិដដែលបានអះអាងថា មួយផ្នែកធំនៃរបាយការណ៍អំពីការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់សង្គម និងបរិស្ថានត្រូវបានចម្លងយ៉ាងសាមញ្ញចេញពីការវាយតម្លៃស្រដៀងគ្នាចេញពីរបាយការណ៍របស់ទំនប់ប៉ាក់បេង ដែលបានធ្វើឡើងតាំងពីឆ្នាំ២០១៥។ អង្គការនេះបានបញ្ជាក់តាមន័យដើមថា៖
«ជាលទ្ធផលរបាយការណ៍គម្រោងប៉ាក់ឡាយ គឺមិនត្រឹមត្រូវ ហើយចាស់ មិនអាចប្រើការបាន ជាមួយទិន្នន័យ និងឯកសារយោងនានា ធ្វើឡើងតាំងពីមុនឆ្នាំ២០១១។ ការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់របស់ទំនប់ប៉ាក់បេង ក៏មានការវិភាគ និងទិន្នន័យមិនគ្រប់គ្រាន់ ដែលបង្កឲ្យមានសំណួរជាច្រើនចំពោះភាពគ្រប់គ្រាន់នៃព័ត៌មាន ដែលអាចពឹងផ្អែកបាន ដើម្បីជម្រាបពីដំណើរការពិគ្រោះយោបល់ជាមុននោះ។
អង្គការនេះបានបញ្ជាក់បន្ថែមក្នុងសេចក្តីប្រកាសរបស់ខ្លួនតាមន័យដើមថា៖
«យ៉ាងហោចណាស់៩០ភាគរយនៃផ្នែកនិយាយពីលក្ខខណ្ឌសង្គមជាច្រើននៃទំនប់ប៉ាក់ឡាយ ត្រូវបានចម្លងដោយផ្ទាល់ពីការវាយតម្លៃទំនប់ប៉ាក់បេង ក្នុងនោះមានរូបថត តារាងផ្សេងៗ និងអត្ថបទ»។
ក្នុងការបើកវេទិកាតំបន់លើកទីប្រាំរបស់គណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ មិនមានវត្តមានពីប្រតិភូគណៈកម្មាធិការជាតិទន្លេមេគង្គរបស់កម្ពុជានោះទេ ពោលគឺមានតែតំណាងសហគមន៍មួយចំនួន ដែលធ្វើការការពារធនធានធម្មជាតិនៅប្រទេសកម្ពុជា។
លោកអាន ពេជ្រហត្ថដា (An Pich Hatda) នាយកអង្គភាពផែនការរបស់លេខាធិការដ្ឋានគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ បានបង្ហាញការខកចិត្ត ដែលភាគីមួយចំនួនខកខានមិនបានចូលរួមវេទិកានេះ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ លោកមានប្រសាសន៍ដោយសំដៅទៅដល់ការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់មេដឹកនាំឡាវគឺលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី Thongloun Sisoulith ដែលថា នឹងអភិវឌ្ឍទំនប់វារីអគ្គិសនីដោយមានការសិក្សាត្រឹមត្រូវមួយ។
លោកអាន ពេជ្រហត្ថដា (An Pich Hatda) មានប្រសាសន៍ជាភាសាអង់គ្លេស និងត្រូវបានប្រែសម្រួលជាភាសាខ្មែរក្នុងន័យដើមយ៉ាងដូច្នេះ៖
«គាត់បានកត់សម្គាល់ថា ការអភិវឌ្ឍទំនប់វារីអគ្គិសនីនៅប្រទេសឡាវ ត្រូវតែផ្អែកទៅលើការសិក្សាត្រឹមត្រូវ និងដំណោះស្រាយដែលត្រូវបានរៀបចំបានយ៉ាងល្អ ដោយគម្រោងទាំងឡាយត្រូវតែអនុលោមតាមបទដ្ឋានអន្តរជាតិ និងត្រូវតែផ្អែកលើព័ត៌មានបែបវិទ្យាសាស្ត្រ និងទស្សនៈរបស់អ្នកជំនាញ»។
ការរៀបចំវេទិកាតំបន់លើកទីប្រាំសម្រាប់ភាគីពាក់ព័ន្ធស្តីពីកិច្ចពិភាក្សាជាមុននៃគម្រោងប៉ាក់ឡាយនេះ បានធ្វើឡើង ប្រមាណជាពីរខែ ក្រោយហេតុការណ៍បាក់ទំនប់ Xe-Pian Xe-Namnoy ក្នុងខេត្ត Atapeu ប្រទេសឡាវ ដែលស្ថិតក្បែរព្រំដែនប្រទេសកម្ពុជា។ មនុស្សប្រមាណ៧ពាន់នាក់ត្រូវបានបង្ខំឲ្យចាកចេញពីលំនៅដ្ឋាន ក្រោយពីមានហេតុការណ៍បាក់ទំនប់វារីអគ្គិសនីដ៏មហន្តរាយនេះ។
ក្រៅពីផែនការសង់ទំនប់ប៉ាក់ឡាយនៅលើតួមេទន្លេមេគង្គក្រោមនោះ ប្រទេសឡាវកំពុងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីមួយចំនួននៅលើតួមេទន្លេមេគង្គក្រោមដដែល ក្នុងនោះមានទំនប់សាយ៉ាប៊ូរី (Xayaburi) និងដនសាហុង (Don Sahong) ដែលនាំឲ្យមានការព្រួយបារម្ភអំពីផលប៉ះពាល់លើធនធានទឹក និងត្រី។
មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលឡាវមួយរូបគឺលោក Chansaveng Boungnong អគ្គនាយកនាយកដ្ឋានគោលនយោបាយផែនការថាមពលនៅក្រសួងថាមពល និងរ៉ែរបស់រដ្ឋាភិបាលឡាវ បានប្រាប់អ្នកចូលរួមវេទិកានៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះថា ប្រទេសឡាវមានទំនប់វារីអគ្គិសនីចំនួន៤៦ ដែលកំពុងត្រូវបានសាងសង់ ហើយគ្រោងនឹងបញ្ចប់នៅត្រឹមឆ្នាំ២០២០។ ទំនប់ទាំងនេះអាចផលិតបានថាមពលជាង៥៥០០មេហ្គាវ៉ាត់។
នៅឆ្នាំ២០២៥ខាងមុខ ប្រទេសឡាវក៏គ្រោងបញ្ចប់ការសាងសង់ទំនប់ចំនួន៤៦ផ្សេងទៀត ដែលទំនប់ទាំងនេះនឹងផលិតបានថាមពលអគ្គិសនីជាង៣៥០០មេហ្គាវ៉ាត់ផងដែរ។ ជាសរុប បើបូកជាមួយរោងចក្រផលិតថាមពលអគ្គិសនីដើរដោយធ្យូងថ្ម និងទំនប់ផ្សេងទៀត ឡាវនឹងមានរោងចក្រផលិតថាមពលអគ្គិសនីដល់ទៅ១៤៥ និងអាចផលិតថាមពលបានជាង១៦០០០មេហ្គាវ៉ាត់។
លោក Chansaveng Boungnong បដិសេធមិនផ្តល់ការអធិប្បាយជាមួយអ្នកយកព័ត៌មានរបស់ VOA ទេ ក្រោយថ្លែងក្នុងវេទិកានៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍។
ទាក់ទងបញ្ហាផលប៉ះពាល់ខាងបរិស្ថាន និងសង្គម ដែលអាចបង្កឡើងតាមការសាងសង់ទំនប់ប៉ាក់ឡាយនោះ តំណាងក្រុមហ៊ុនចិន POWERCHINA RESOURCES (LAO) SOLE LTD ដែលសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ បានបញ្ជាក់ថា ក្រុមហ៊ុននឹងធ្វើការសិក្សាលើផលប៉ះពាល់នានា នៅមុនការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីប៉ាក់ឡាយ ដែលអាចចំណាយទឹកប្រាក់ប្រមាណជាង២១៣០លានដុល្លារ។ គម្រោងសាងសង់ទំនប់ដដែលនេះក៏មានការចូលរួមពីក្រុមហ៊ុន China National Electronic Import-Export Corporation ផងដែរ៕
