تحقیقی به خرج بنیاد ملیندا و بیل گیتز که نتایج آن پنج‌شنبه گذشته در نشریه علمی «لانست» به چاپ رسید، نتیجه‌گیری کرده است که حدنصاب ایمن برای مصرف الکل وجود ندارد. این ابرپژوهش، حاکی است که مصرف ۱۰ گرم الکل، تقریبا یک پیاله، طی ۲۶ سال اخیر، عامل اصلی مرگ و میر زودرس در انسان‌های بالاتر از ۱۵ سال بوده است.
در محدوده زمانی مورد نظر، از هر ۱۰ مرگ زودرس در گوشه و کنار دنیا، یک مورد مستقیما به مصرف الکل ارتباط داشت.
در ۲۶ سال اخیر در جهان، ۲.۸ میلیون نفر در اثر مصرف الکل به مرگ زودرس دچار شدند، بعضی از آنها از سرطان، و امراض قلب و عروق درگذشتند، بعضی دیگر به بیماریهای واگیردار، نظیر سل مبتلا بودند. مرگ بعضی، از صدمات عمدی مثل خشونت و خودآزاری ناشی شد، و برخی دیگر، از صدمات ناخواسته جان باختند، مثل تصادفات رانندگی، غرق شدن در آب، یا سوختن در حریق.
در این میان، چین با ۶۵۰هزار و ۸۲۲ مرد، و ۵۹ هزار و ۶۴ زن در صدر جدول مرگ و میر مرتبط با الکل، قرار دارد، هند و روسیه، در مقام‌های دوم و سوم هستند. آمریکا از نظر مرگ مردان در ارتباط با الکل در مقام چهارم و در فهرست زنان، در مقام هفتم قرار دارد.
محققان نشریه لانست (به انگلیسی The Lancet) نظریه‌های علمی در باره فواید مصرف یک پیاله شراب یا یک لیوان آبجو در شبانه روز را تائید می‌کنند، اما فایده مصرف معتدل الکل را با خطرات آن، قیاس‌پذیر نمی‌دانند.
تحقیقات علمی نشان می‌دهد که مواد ضد سرطان موسوم به «آنتی اکسیدان» در شراب، برای کاهش خطر ابتلا به بعضی بیماریهای قلبی، مفید است، و همچنین باکتری‌های موجود در آبجو، می‌تواند به هضم غذا در روده‌ها، کمک کند.
سی ان ان در گزارشی که براساس گزارش نشریه «لانست» تهیه کرده، می‌نویسد یک سوم مردم جهان الکل مصرف می‌کنند، و باید به آنها گفت که هیچ مقدار مصرف الکل، بدون خطر نیست.
مولفان ابرپژوهش (به انگلیسی meta-analysis) نشریه علمی لانست، با بودجه‌ای که از بنیاد ملیندا و بیل گیتز دریافت کردند، به جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل نتایج صدها پژوهش در باره مصرف مشروبات الکلی در سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۶ پرداختند.
مولف ارشد این پژوهش، «امانوئلا گاکیدو»، استاد موسسه «سنجش ارقام بهداشتی،» وابسته به دانشگاه واشنگتن، در مصاحبه با «سی ان ان» می‌گوید: «شگفتی برانگیزترین یافته این ابرپژوهش این است که حتی مصرف بسیار کم الکل، در سراسر جهان مخل سلامتی بوده است.»
وی می‌افزاید: «عادت کرده‌ایم بشنویم که مصرف یکی دو پیاله در روز اشکالی ندارد. اما شواهد علمی، شواهد علمی هستند.»
مفهوم حدنصاب ایمن
با این حال، یک موسسه داده‌گستر، به نام «مشارکت اطلاعات الکل» (به انگلیسی Alcohol Information Partnership) متشکل از نمایندگان هشت بزرگترین تولیدکننده مشروبات الکلی در جهان، در بیانیهای نتایج این ابرپژوهش را رد می‌کند، و در بیانیه خود می‌نویسد: «این گزارش، به هیچ عنوان تحقیقات گوناگون در باره فایده الکل در کاهش از خطر ابتلا به بعضی امراض و کاستن از شمار مرگ و میر را نفی نمی‌کند.»
تجزیه و تحلیل داده‌های ۶۹۴ بررسی آماری و ۵۹۵ پژوهش بهداشتی، حاکی است که الکل، عامل اصلی بروز شرایط خاص و بیماری‌هائی بوده است که به مرگ زودرس منتهی شده‌اند.
به طور مثال، مصرف الکل می‌تواند امکان توسل به خشونت یا خودآزاری را در اشخاص، بالا ببرد. الکل خطر سوانح رانندگی را افزایش می‌دهد و می‌تواند به بروز آنچه در این گزارش «آسیب‌های ناخواسته» نامیده شده، کمک کند.
به عبارت دیگر، مولفان این ابرپژوهش، نمی‌گویند مصرف معتدل الکل، مستقیما و لزوما، باعث مرگ می‌شود، بلکه فقط نشان می‌دهند که الکل با بیماری و مرگ، مرتبط است. این در حالی است که تحقیقات پزشکان نشان داده است که مثلا مصرف معتدل شراب به خصوص، خطر حمله قلبی را پائین می‌آورد.
در واکنش به ابرپژوهش نشریه «لانست»، شورای مشروبات تقطیری (به انگلیسی Distilled Spirits Council)، یک تشکل دیگر وابسته به صنایع تولید فرآورده‌های الکلی، در بیانیهای می‌نویسد: «ادعاهای این پژوهش که نتایج تحقیقات در باره فایده بهداشتی مصرف معتدل مشروبات الکلی را نفی می‌کند، با شواهد علمی، از جمله یافته‌های اخیر مندرج در نشریه رسمی اتحادیه قلب آمریکا (به انگلیسی American Heart Association) تطبیق نمی‌کند. در این نشریه، مصرف معتدل الکل یکی از پنج عامل افزایش طول عمر معرفی شده است.»
برای درک بهتر نتیجه این پژوهش، «دیوید اسپیگل‌هالتر» استاد «درک عمومی از خطرات» در دانشگاه کمبریج، در مصاحبه با «سی ان ان» می‌گوید: «با توجه به لذت بالقوه نوشیدن اندکی الکل، منظور از اینکه حدنصاب «ایمن» برای نوشیدن الکل وجود ندارد، این نیست که مصرف الکل را به کلی باید کنار گذاشت. چون مثلا، حدنصاب ایمن برای رانندگی هم وجود ندارد. اما هیچ دولتی توصیه نمی‌کنند که اصلا نباید پشت فرمان نشست.»
او می‌گوید: «خوب که فکرش را بکنیم، می‌بینیم که حدنصاب ایمن برای زندگی کردن هم وجود ندارد، اما نمی‌توان از زندگی دست کشید.»
فواید بهداشتی
گاکیدو، مولف ارشد گزارش نشریه لانست، در مصاحبه با «سی ان ان» تاکید دارد که از پژوهش‌هائی که فواید مصرف معتدل شراب برای سلامتی را ثابت می‌کنند، به خوبی آگاه است، اما آنها را رد می‌کند، چون معتقد است که الکل به طور کلی یک مشکل بهداشتی است.
گاکیدو می‌گوید: «اغلب تاثیرهای مثبت مصرف اندک شراب برای مرض قند (به انگلیسی Type 2 diabetes) و مرض قلبی ناشی از کم‌خونی را مشاهده کرده‌ایم. اما آن فواید، با تاثیرهای منفی مصرف الکل، حتی به میزان اندک، قابل قیاس نیستند.»
دولت آمریکا در رهنمودهای بهداشتی می‌گوید روزانه یک پیاله مشروب برای زنان و دو پیاله برای مردان، ضرر ندارد ولی از مصرف بی‌رویه باید پرهیز کرد. با این حال، حتی دولت آمریکا هم به کسانی که از الکل پرهیز دارند، توصیه نمی‌کند که نوشیدن آغاز کنند.
گزارش نشریه لانست، داده‌های خود را از یک گزارش جهانی به نام Global Burden of Disease برگرفته است که اطلاعات مربوط به مرگ زودرس و نقص عضو ناشی از ۳۰۰ بیماری در ۱۹۵ کشور جهان را در فاصله سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۶، از نظر جنسیت و سن و سال، رده‌بندی کرده است.
محققان، ۲۳ نوع بیماری و خطر بهداشتی مرتبط با الکل را در اشخاص بالغ از ۱۵ سال تا ۹۵ سال مورد بررسی قرار دادند. مبنای گزارش، مصرف حداقل ۱۰ گرم یا ۱۲ میلی‌لیتر الکل است، و ارتباطی با اندازه استاندارد هر پیاله در کشورهای مختلف ندارد. در آمریکا یک پیاله استاندارد، ۱۴ گرم، در بریتانیا ۸ گرم و در کشورهائی مثل ایتالیا، پرتقال و اسپانیا، به مراتب بیشتر است.
