مارکو روبیو، سناتور جمهوریخواه از ایالت فلوریدا، در مقالهای با عنوان «ایران را مسئول نگه دارید» میگوید همانطور که هر مذاکره کننده خوبی میداند، فقط با اعمال فشار است که میتوان به بهترین معامله دست یافت.
آقای روبیو در این مقاله که روز سهشنبه در وبسایت National Review Online منتشر شد، میگوید هفته گذشته، نمایندگان کشورهای موسوم به گروه ۵+۱ و ایران، بر سر تمدید زمان گفتگوهای خود برای رسیدن به یک توافق جامع بر سر برنامه هستهای ایران، تا ماه نوامبر (آذر ۱۳۹۳) موافقت کردند.
آنچه که در بحث برای تمدید مذاکرات وجود نداشت، یک پرسش اساسی است که دولت باراک اوباما آن را به حاشیه کشانده است؛ و آن پرسش این است که روابط ایران و ایالات متحده حتی پس از مذاکرات و نیل به توافق چگونه باید باشد؟
مقامهای دولت آمریکا از بحث درباره چنین پرسش اساسی طفره رفتند، همانطوری که پیش از توافق موقت نوامبر سال ۲۰۱۳ میلادی (۳ آذر ۱۳۹۲) و توافق بر طرح موسوم به «برنامه اقدام مشترک» نیز چنین کردند. در آن زمان، دولت اوباما از پذیرش توانایی غنیسازی ایران از سوی آمریکا، پس از سالها که سیاست واشنگتن بر توقف غنیسازی تاکید میکرد، بیزار بود. واقعیت این است که هیچ توافق معتبری با ایران اجازه غنیسازی داخلی به ایران را نخواهد داد.
به همان شیوه، اکنون، کاخ سفید میگوید که «برنامه اقدام مشترک» (توافق ژنو) و تمدید ۴ ماهه مذاکرات، توانایی ایالات متحده برای هدف قرار دادن حمایتهای ایران از تروریسم یا نقض حقوق بشر در آن کشور را محدود نمیکند. ولی، دولت اوباما از هر نوع اقدام ملموسی در باره این موضوعات از آغاز مذاکرات خودداری کرده است.
به باور مارکو روبیو چنین رویکردی با شیوههای رؤسای جمهوری پیشین آمریکا منافات دارد. به عنوان مثال رونالد ریگان همیشه مذاکرات کنترل تسلیحات را با ارزیابی دقیق طبیعت رژیمی که با آن گفتگو میکرد، در نظر میگرفت. ریگان به صراحت و بطور مرتب در باره مواضع اتحاد جماهیر شوروی درباره مسائل مختلف، صحبت میکرد. او قویأ یک برنامه حقوق بشر در کنار مذاکرات خلع سلاح اتمی با شوروی را به پیش میبرد.
چنین شیوهای از دولت جرالد فورد در پیمان ۱۹۷۵ هلسینکی شروع شد. در کنفرانس امنیت اروپا بین آمریکا، اروپا و شوروی در فنلاند بود که دولت فورد موضوع حقوق بشر را نیز گنجاند. چنین تمرکزی بر سر وضعیت حقوق بشر در شوروی ازسوی دولت ریگان پیگیری شد. این زمینهای را برای افزایش شفافیت درباره مسائل داخلی شوروی هموار کرد که سرانجام به تغییرات سیاسی منجر شد.
این سناتور جمهوریخواه در ادامه مقاله خود مینویسد، دولت آمریکا در مورد ایران رک و بیپرده صحبت میکند، ولی فقط این کار را از طریق گزارشهای محرمانه وزارت خارجه انجام میدهد. آخرین گزارش آمریکا که در باره تروریسم منتشر شد آمده است در سال ۲۰۱۳ «حمایت تروریسم دولتی ایران در سراسر جهان بدون کاهش باقی ماند»؛ ولی گفته نشد که چنین تروریسم دولتی اکنون با تخفیف تحریمها از سوی آمریکا و اروپا تشویق شده است.
در واقعیت، کسی نیازی ندارد که بیشتر از سرخطهای اخبار از غزه، عراق و یا سوریه را ببیند تا نقش ایران و عوامل تروریستی اش را درک کند. آنچه کمتر گزارش شده، ولی جدأ نگران کننده است، تلاشهای ایران برای توسعه حضور و نفوذ خود در این سر عالم و در منطقه ماست. در سال ۲۰۱۱، ایران تا جایی پیش رفت که توطئه نافرجام ترور سفیر عربستان در آمریکا را در رستورانی در واشنگتن طراحی کرد.
به باور آقای روبیو، ۵ سال پس از سرکوب خشونتبار جنبش سبز در ایران، و تحت رهبری «به اصطلاح اعتدالی» حسن روحانی، ملت ایران کماکان متحمل رنج و زحمت و و اذیت و آزار میشوند.
گروههای حقوق بشری از اعدام روزانه بیش از دو نفر در ایران گزارش میدهند. نقض آزادی مطبوعات و انکار حقوق بنیادی مردم امری معمولی است.
اما این موضوعات مرتبط به رفتار دولت ایران در سالنهای پر زرق و برق ژنو و وین مورد بحث قرار نگرفت.