ساعاتی پس از اظهارات رهبر جمهوری اسلامی ایران درباره آنچه که «خط قرمزهای» او در مذاکرات هستهای جاری با قدرتهای جهانی خواند، کاخ سفید ایالات متحده اعلام کرد گروه ۱+۵ تلاش میکند تا پیش از ضرب الاجل پایان ماه مارس به توافقی که با تفاهم سیاسی لوزان سازگار باشد دست یابد.
مهلت مورد توافق ایران و شش کشور عضو گروه ۱+۵ کمتر از یک هفته دیگر به پایان میرسد و با توجه به برخی اظهارات طرفین مبنی بر باقی ماندن برخی اختلافات عمده، مذاکرات جاری برای ثبت جزئیات تفاهم سیاسی که روز سیزدهم فرودین ماه در شهر لوزان سوئیس به دست آمد، به مراحل حساسی رسیده است.
آیت الله علی خامنهای سهشنبه در دیدار با مسئولان عالرتبه حکومتی، با اشاره به روند گفتگوهای هستهای جاری گفت محدودیتهای بلندمدت ۱۰، ۱۲ ساله را قبول نداریم، ضمن آن که لغو تحریمها نیز نباید به اجرای تعهدات هستهای ایران منوط شود و روند اجرایی لغو تحریمها باید با روند اجرای تعهدات ایران متناظر باشد.
جاش ارنست سخنگوی کاخ سفید در نشست خبری سهشنبه شب خود، در پاسخ به پرسش یکی از خبرنگاران حاضر درباره وضعیت مذاکرات با توجه به مدت کوتاه باقی مانده به ضرب الاجل و همینطور اظهارات رهبر ایران، گفت در تلاشیم با ایران به توافقی منطبق بر تفاهم سیاسی که بهار امسال بدست آمد برسیم.
وی بدون اشاره به اظهارات آقای خامنهای که ساعاتی پیش از برگزاری نشست خبری او بیان شد، در باره احتمال تغییر مهلت تعیین شده نیز گفت، همانطور میدانید ضرب الاجل رسیدن به تفاهم بر سر چارچوب توافق جامع پایان مارس (۱۱ فروردین) بود، اما این تفاهم با دو روز تاخیر اعلام شد.
آقای ارنست افزود «بنابر این، ما به فکر حفظ ضرب الاجلهای تعیین شده هستیم، اما ما به همراه شرکایمان در ۱+۵ نزدیک دو سال است که با ایران در حال مذاکره هستیم و الان وقت آن رسیده که نتیجه بگیریم، و سخت تلاش میکنیم تا پیش از مهلت ۳۰ ژوئن به توافق برسیم.»
سخنگوی کاخ سفید درباره احتمال به تعویق انداختن مهلت مذاکرات گفت، اگر لازم باشد برای رسیدن به توافق نهایی سازگار با تفاهم سیاسی (لوزان) چند روز بیشتر مذاکره کنیم، این کار را خواهیم کرد، همانطور که در بهار این کار را کردیم.
ایران و شش قدرت جهانی عضو گروه ۱+۵ شامل ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، روسیه، چین و آلمان، سوم آذر ۱۳۹۲ در ژنو سوئیس به توافقی اولیه برای حل پرونده هستهای ایران دست یافتند، که قرار بود ظرف یک سال به توافق نهایی تبدیل شود. این مهلت بعداً تا پایان ماه ژوئن سال جاری (نهم تیر ماه ۱۳۹۴) تمدید شد.
طرفین قرار بود که تا یازدهم فرودین ماه به تفاهمی درباره چارچوب کلی توافق جامع بر سر برنامه هستهای ایران دست یابند، که روز سیزدهم فرودین ماه این تفاهم در شهر لوزان سوئیس حاصل شد. طبق توافق دو طرف، مراحل ثبت و نهایی شدن توافق جامع باید پایان نهم تیر ماه سال جاری به پایان برسد.
سخنگوی کاخ سفید با اشاره به این که تهران تا کنون به مفاد توافق اولیه ژنو (برنامه اقدام مشترک) پایبند بوده است، گفت ایران اقدامات لازم را، به صورتی که قابل راستیآزمایی باشند، انجام داده و مسیرها و فعالیتهایی که میتوانند به سوی دستیابی به سلاح هستهای منتهی شوند را متوقف کرده است؛ و آنها این اقدامات را در ازای کاسته شدن از تحریمها انجام دادهاند.
در صورت رسیدن به توافق جامع و نهایی، محدودیتهایی بر روی برنامه هستهای ایران اعمال خواهد شد و در ازای آن، بخشی از تحریمهای اعمال شده به دلیل فعالیتهای اتمی ایران، لغو خواهند شد.
آمریکا و همپیمانان آن میگویند تهران در پوشش یک برنامه صلحآمیز، درصدد دست یافتن به توانایی ساخت سلاح هستهای است. ایران این اتهام را رد میکند و میگوید هدف از این برنامه تولید انرژی و کاربرد فناوری هستهای در امور پزشکی و کشاورزی است.
به تعویق انداختن ضرب الاجل رسیدن به توافق نهایی حداکثر تا ۹ ژوئیه (هجدهم تیر ماه)، مشکل چندانی برای طرف ایرانی و آمریکایی – که باید منتقدان توافق در حال شکلگیری در داخل کشورهای خود قانع کنند – به وجود نخواهد آورد.
اگر تا پیش از نهم ژوئیه توافق حاصل شود، کنگره آمریکا ۳۰ روز فرصت خواهد داشت تا پیش از آن که رئیس جمهوری توقف تحریمهای آمریکا، از جمله تحریمهای مصوب کنگره، علیه ایران را آغاز کند، به مرورو و بررسی توافق بپردازد.
اما به گزارش آسوشیتدپرس، تغییر ضرب الاجل به تاریخی پس از ۱۸ تیر، فرصت کنگره را به ۶۰ روز افزایش خواهد داد و با توجه به رویکرد منتقدان مذاکرات جاری اتمی در ماههای گذشته در هر دو کشور، امکان اجرایی شدن توافق با خطر روبرو خواهد شد.