کشته شدن ۶ کارگر؛ بهروز افروز، قربانعلی کمال، حسین غزائیان، حمید ایزدی، ابوالفضل غنایی و محمد نعیمی‌صفت، در پی انفجار در معدن طزره در اسمنان سمنان، انتقادهای گسترده تشکل‌های کارگری و صنفی از دستگاه‌های دولتی را به همراه داشته است.
خانه کارگر جمهوری اسلامی خواستار «جدیت و تسریع دستگاه‌های اجرایی و قضایی در شناسایی و برخورد با عاملان این حادثه و حداکثر تلاش برای جلوگیری از تکرار» شد. در مقابل، تشکل‌های مستقل کارگری و صنفی از «بی‌توجهی» دستگاه‌های مسئول مانند وزارت تعاون، کار و رفاه‌اجتماعی به ایمنی محیط کار انتقاد کردند.
به گزارش خبرگزاری ایلنا، خانه کارگر با اشاره به اینکه انفجار در معدن طزره شرکت زغال سنگ البرز شرقی، «اولین انفجار نبوده» نوشت که کارگران و مردم ایران «هنوز فجایع روی داده در باب نیزوی کرمان، زمستان‌یورت آزادشهر و همین معدن طزره دامغان در روز جهانی کارگر دو سال پیش را فراموش نکرده‌اند.»
این تشکل به رسمیت شناخته شده در جمهوری اسلامی با درخواست برای «شناسایی و برخورد با عاملان این حادثه و حداکثر تلاش برای جلوگیری از تکرار» افزود: این قبیل حوادث «نتیجه مماشات با افراد و مجموعه‌هایی است که ارزش جان انسان را در ترازوی منفعت می‌سنجند.»
از سوی دیگر، اتحاد سراسری بازنشستگان ایران در بیانیه‌ای تاکید کرد که که آمار جان باختن کارگران و یا نقص عضو شدن آنان در حوادث ضمن کار «نشانه بی‌توجهی دستگاه‌های اجرایی و نظارتی وزارت کار در الزام کارفرمایان به رفع قصور و کوتاهی کارفرما در تامین تجهیزات ایمنی کار است.»
این تشکل صنفی نوشت که «مردم ایران به سادگی از کنار این حوادث مرگ‌بار و تکاندهنده نمی گذرند» و افزود: «درست است که مسئولیت اصلی کشته شدن این ۶ کارگر، در درجه اول، به عهده کارفرمای معدن طزره است اما واحد‌های بازرسی و نظارتی وزارت کار نیز که مسئولیت نظارت برحسن اجرای مقررات و الزامات سلامتی، ایمنی و محیط زیست توسط کارفرمایان را به عهده دارند نیز در این فاجعه سهیم هستند.»
اتحاد سراسری بازنشستگان وزارت کار را موظف دانست که «به کارگران و خانواده‌های آنها گزارش دهد که بودجه‌های هنگفت نظارت و بازرسی این وزارت‌خانه چه فایده و اثربخشی‌ای داشته‌اند.»
این تشکل صنفی تاکید کرد که وزارت کار باید توضیح دهد که «میزان قصور و کوتاهی کارفرما در این فاجعه چه مقدار بوده است که می‌توانست مانع کشته شدن این کارگران شود» و اضافه کرد: «گزارش وضعیت رعایت مقررات ایمنی و بهداشت و محیط زیست این معدن می تواند روشنگر ابعاد این فاجعه باشد.»
صادق کارگر، فعال سندیکایی ساکن نروژ، در گفتگو با صدای آمریکا در مورد سخنان وزیران کار و کشور که حادثە در معدن طزره را غیر مترقبە خواندند، گفت: «واقعیت آن است کە حادثە نە تنها غیرمترقبە نبود، بلکە قابل پیش‌یبنی بود و می‌شد مانع وقوع آن شد.»
او با اشاره به اینکه این سومین حادثە در معدن طزرە طی سال‌های اخیر بود، تاکید کرد که «علت اصلی هر سە حادثە، رعایت نشدن قوانین و امکانات پیش‌گیرانە عدم بازرسی بازرسان ادارە کار بە رغم سابقە بد مدیریت معدن در رعایت مسائل ایمنی و هشدار دهندە بود.»
این فعال سندیکایی نوشت که انفجار و کشته شدن شش کارگر «با اندکی هزینە و اجرای قوانین ایمنی موجود و حضور تشکل سندیکایی، در محل کار قابل پیش‌گیری بود اما رخ داد و در آیندە تکرار خواهد شد، زیرا دولت و کارفرمایان برای جان کارگر ارزشی قائل نیستند و بخاطر کسب سود بیشتر حاضر نیستند برای تامین ایمنی و بهداشت محیط کار اندکی هزینە کنند.»
سندیکای کارگران نیشکر هفت‌تپه هم در بیانیه‌ای با اشاره به آمار پزشکی قانونی در ایران مبنی بر اینکه «در سال گذشته، ۱۹۰۰ کارگر در محیط کار جان باخته‌اند» نوشت: «هر چند این‌گونه آمارها قابل اعتماد نیستند، اما نشان می‌دهد که محیط نا امن کار، به قتل‌گاه کارگران تبدیل شده است.»
این تشکل صنفی تاکید کرد که این آمار رسمی، شامل «خودکشی کارگران و هزاران هزار کارگر که در محیط کار به انواع مریضی‌ها مبتلا می‌شوند و یا در جریان کار و رفت و آمد به محیط کار، دچار نقص عضو می‌شوند» نشده است و نمی‌شود.
سندیکای کارگران نیشکر هفت‌تپه خواستار فراهم شدن «محیط کاملا امن، همراه با تجهیزات مدرن و استاندارد جهانی در محیط کار» شد و اشاره کرد که «سرمایه‌داران برای داشتن سودهای نجومی بیشتر، جان کارگران را به مخاطره می‌اندازند و حاضر نیستند در مراکز کار و تولید، امکانات، تجهیزات و وسایل امنیتی محل کار را فراهم کنند.»
همچنین شورای بازنشستگان ایران از آنچه «کشتار کارگران معدن در شرایط استثمار هر چه شدیدتر» نامید، نوشت و افزود: «هیچکس نظارت نمی‌کند، بودجه برای ایجاد شرایط ایمنی ندارند اما به وقت سرکوب، هماهنگ و آماده هستند.»
این تشکل صنفی افزود: «کارگران حق تشکل و اعتراض ندارند و فقط حق زجر کشیدن و کشته شدن دارند.»
علاوه بر این، کانال مستقل کارگران هفت‌تپه نوشت که «معدن زغال سنگ شماره ۴۲ طزره، در شمال دامغان، همانند اردیبهشت ۱۴۰۰ و همانند دیگر معادن در دست باندهای حکومتی، بدون داشتن کوچکترین شرایط ایمنی کار، تنور جان کارگران شد.»
به گزارش این کانال تلگرامی، جمعی از کارگران شرکت در نامه‌ای، با اعلام اینکه «هر روز شاهد اخبار جان باختن کارگران در محیط کار در چهار گوشه ایران هستیم»، نوشتند: «خود ما در هفت تپه کم از این موارد و حتی خودکشی زیر فشار کار و بی‌حقوقی نداشته‌ایم.»
آنها شرایط کارگران در این روزهای ایران را «برده‌هایی» نامیدند که مانند «عهد قدیم» هر روز برای یک لقمه نان «به قربانگاهی به اسم محیط کار در کارخانه و معدن و ساخت و ساز و چاه و اورهال می‌رود و هر روز ممکن است روز آخر کارش باشد و فرزندان چشم به راه، دیگر نان‌آور خانه را نبینند.»
به اعتقاد کارگران نیشکر هفت‌تپه، بهروز افروز، قربانعلی کمال، حسین غزائیان، حمید ایزدی، ابوالفضل غنایی و محمد نعیمی‌صفت را «پیمانکار و کارفرما کشتند.»
آنها خواستار آن شدند که کارگران در سراسر ایران «همت کنند و برای تامین استاندارد ایمنی کار و تحمیل و رعایت پروتکل های امنیت کار به کارفرمایان، جلو بیایند.»
کارگران نویسنده نامه نوشتند: «این تنها راه کاهش این فجایع و قتل‌های کارگری در محیط کار است.»
در این ارتباط، صادق کارگر در گفتگو با صدای آمریکا اعتقاد دارد که « جلوگیری از حوادث کار چندان دشوار نیست» و می‌گوید: «تنها با تشکیل سندیکا در محل کار می‌شود تعداد حوادث کار و قربانیان پر تعداد آن را ظرف مدت یک سال بە نصف رساند.»
به گفته او، «برقراری نظارت کارگری بر اجرای درست قوانین حمایتی و بهداشت محل کار تنها توسط تشکل مستقل کارگری امکان‌پذیر است؛ کاری کە در بسیاری از کشورها کە کارگران از آزادی و حقوق سندیکایی برخوردارند، انجام می‌شود و نتیجە دادە است.»
صادق کارگر می‌افزاید: «اما در جمهوری اسلامی هر تلاش برای تشکیل تشکل، سرکوب می‌شود و کوشندگان آن بە زندان انداختە می‌شوند و با وضعیت فعلی، متاسفانە انتظار می‌رود کە روند افزایش حوادث کار و همچنین شمار قربانیان آن تداوم پیدا کند.»
سالانه ۱۰۵ تن بر اثر حوادث در معادن زغال‌سنگ جان باخته‌اند
خبرگزاری ایلنا در گزارشی با اشاره به «انبوه گزارش‌ها، پایان‌نامه‌ها، مقالات، توصیه‌ها، مصاحبه‌ها و اظهارنظرها درباره معدن زغال‌سنگ طزره و مجموعه البرز شرقی از دهه ۱۳۹۰ تاکنون» نوشت: «بارها در زمینه وضعیت این معدن هشدار» داده شده بود اما «آنچه در عمل دیده شد، عدم نظارت و تغییر الگوی مدیریتی مجموعه، و در نتیجه، تکرار حوادث پی‌درپی ریزش معدن زغال‌سنگ (متوسط سالی یک بار) روی سر کارگران بود.»
ایلنا در گزارش خود نوشت که در جهان، به‌طور عمده، مرگ و میر ناشی از معادن زغال‌سنگ «بالا» ارزیابی شده است و اضافه کرد: «در ایران نیز از سال ۱۳۷۲ به بعد، به طور متوسط، سالانه ۱۰۵ تن بر اثر حوادث در معادن زغال‌سنگ جان باختند.»
در این گزارش آمده است که «اوج این حوادث در اردیبهشت ۱۳۹۶، انفجار معدن زمستان یورت استان گلستان بود که در آن ۴۳ کارگر جان خود را از دست دادند و بیش از ۷۰ تن مجروح شدند.»
خبرگزاری ایلنا در بخشی از گزارش، به گسترش حضور شرکت‌های پیمانکاری و خصوصی در معادن در ایران اشاره کرد و نوشت: مدیر عامل وقت مجموعه معدن البرز شرقی در سال ۱۳۹۹ طی گزارشی از تولید این معدن اعلام کرد که پس از حضور پیمانکاران بخش خصوصی در این مجموعه، تولید حدود دو و نیم برابر افزایش یافته و این روند افزایش تولید همچنان ادامه داشته است.
این وضعیت باعث شد که به تاکید مدیرعامل شرکت معادن زغال‌سنگ البرز شرقی، با پیگیری‌های انجام شده در روند تغییر مدیریتی این مجموعه، ۳۳۵ میلیارد تومان بدهی‌های شرکت البرز شرقی تسویه شده است.
دراین ارتباط، خبرگزاری ایسنا اشاره کرد که روستای طزره از توابع دهستان دامنکوه بخش مرکزی شهرستان دامغان در استان سمنان، دارای معادن بسیار زیاد زغال‌سنگ است و حدود ۲۵ درصد زغال سنگ ایران از معادن موجود در این روستا استخراج می‌شود.
ایلنا نوشت که «رشد و توسعه مجموعه حتی پس از خصوصی‌سازی نیز همزمان با رشد و توسعه ایمنی فعالیت مجموعه همراه نبوده است.»
این خبرگزاری همچنین نوشت: «خصوصی‌سازی معادن با توجه به قدیمی بودن معادن زغال‌سنگ کشور، باعث شده است بسیاری از روش‌های اصولی بهره‌برداری از معدن صرفه اقتصادی نداشته باشد و مدیران در رعایت برخی اصول برای صرفه اقتصادی به‌طور طبیعی کوتاهی می‌کنند.»
