هشدار: حاوی محتوای مربوط به خودکشی
هیچچیز مهمتر از جان انسان نیست. اگر به خودکشی فکر میکنید، برای کمکگرفتن با این شمارههای ویژه تماس بگیرید: در ایران: اورژانس اجتماعی ۱۲۳، صدای مشاور ۱۴۸۰، یا اورژانس روانپزشکی تهران ۴۴۵۰۸۲۰۰
در آمریکا: مرکز پیشگیری از خودکشی ۱۸۰۰۲۷۳۸۲۵۵، یا خط ملی پیشگیری از بحران و خودکشی ۹۸۸
در کانادا: شماره ۹۱۱ یا ۱۸۳۳۴۵۶۴۵۶۶
در بریتانیا: ۱۱۶۱۲۳
در حالی که خودکشی در ایستگاههای مترو تهران همچنان یک معضل جدی محسوب میشود، آمارهای رسمی در این حوزه بیش از یک دهه است که بهروز نشدهاند. کارشناسان بر این باورند که نبود تدابیر ایمنی مناسب، از جمله درهای حائل، نقش مهمی در تداوم این بحران ایفا میکند.
وبسایت خبرآنلاین، در یک گزارش تحقیقی درباره فقدان تدابیر ایمنی در متروها، نوشته که بر اساس آمارهای سال ۱۳۹۳، سالانه بین ۱۷ تا ۱۸ نفر در ایستگاههای متروی تهران اقدام به خودکشی میکردند.
این گزارش میافزاید، پژوهشهای بعدی نیز نشان داده است که این آمار در سالهای بعد روندی افزایشی داشته است. با این حال، تاکنون آمار جدیدی منتشر نشده و بسیاری از این حوادث با عنوان «ورود غیرمجاز به حریم ریلی» اطلاعرسانی میشوند.
رسول اسدزاده، یکی از راهبران مترو، درباره یک حادثه خودکشی در ایستگاه هفتتیر میگوید: «در نزدیکی ایستگاه بودم که مرد جوانی ناگهان از روی صندلی بلند شد و خودش را زیر قطار انداخت. لحظهای درنگ نکرد. دلم میخواست افسار قطار را بکشم تا چرخها روی بدن او نروند، اما نشد… من ناخواسته شده بودم داس عزرائیل…»
براساس این گزارش، این تنها یکی از دهها حادثهای است که در ایستگاههای مترو رخ داده، اما در میان آمارهای رسمی جایی ندارد.
نخستین مورد ثبتشده از خودکشی در مترو به فروردین ۱۳۸۴ بازمیگردد، زمانی که دختری ۱۸ ساله در ایستگاه بهشتی جان خود را گرفت.
از آن پس، در سالهای ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۱، موارد متعددی از خودکشی در ایستگاههای مختلف مترو گزارش شد.
در سال ۱۳۹۳، زنی میانسال در ایستگاه ولیعصر و مردی در خط ۴ مترو به زندگی خود پایان دادند.
در دهه ۱۳۹۰ نیز این روند ادامه یافت؛ در مهر ۱۳۹۵ مردی ۴۰ ساله در ایستگاه انقلاب با پرتاب خود به روی ریل اقدام به خودکشی کرد و در اسفند ۱۳۹۶ زنی ۲۸ ساله در ایستگاه میدان آزادی جان باخت.
این حوادث در سالهای اخیر نیز ادامه داشته است. در فروردین ۱۴۰۳، یک جوان ۱۸ ساله در ایستگاه متروی «جانبازان» اقدام به خودکشی کرد و در مرداد ۱۴۰۳، زنی ۳۰ ساله در ایستگاه ابنسینا با برخورد به قطار بهشدت آسیب دید.
این گزارش درباره نادیده گرفتن تدابیر ایمنی توسط شهرداری تهران مینویسد، بسیاری از ایستگاههای مترو فاقد مأموران سکو هستند که در لحظات اضطراری دکمه توقف اضطراری را فعال کنند.
یکی از راهبران مترو در اینباره میگوید: «کمبود نیروی انسانی نهتنها احتمال خودکشی را افزایش داده، بلکه باعث بروز ناهنجاریهایی مثل بسته شدن درهای قطار توسط مسافران، دستفروشی و حتی استعمال دخانیات درایستگاهها شدهاست.»
افزون بر این، نبود موانع فیزیکی مانند درهای محافظ باعث شده که هر فردی که تصمیم به خودکشی دارد، بدون هیچ مانعی به ریل دسترسی پیدا کند.
نصب درهای حائل (پی.اس.دی) یکی از راهکارهای مؤثری است که در بسیاری از متروهای پیشرفته جهان برای جلوگیری از خودکشی اجرا شده است.
با این حال، در متروی تهران این طرح با بهانههایی نظیر هزینههای بالا و نبود قطارهای اتوماتیک کنار گذاشته شده است.
در برنامه پنجساله دوم شهرداری تهران، نصب این درها بهعنوان یک اولویت ایمنی مطرح شده بود. شورای چهارم شهر تهران نیز مصوبهای در این زمینه داشت، اما اجرای آن به نصب چند زنجیر پلاستیکی زردرنگ در ایستگاه طالقانی محدود شد که پس از مدتی جمعآوری شدند.
به نوشته روزنامهها در ایران، احمد دنیامالی، رئیس وقت کمیسیون عمران و حملونقل شورای شهر، در همان سالها پیشنهاد اجرای این سیستم را مطرح کرد، اما با مخالفتهایی مواجه شد.
جعفر تشکریهاشمی، معاون وقت حملونقل شهرداری تهران، نیز در همان دوره هزینه این پروژه را توجیهناپذیر دانسته بود.
در حالی که بسیاری از کشورها با اجرای اقدامات پیشگیرانه موفق به کاهش چشمگیر آمار خودکشی در مترو شدهاند، در تهران هنوز راهکارها به دلایل مختلف متوقف شده و هیچ برنامه مشخصی برای رفع این بحران ارائه نشده است.