کمیته نوبل صلح در نروژ روز جمعه ۱۴ مهرماه، جایزه صلح نوبل ۲۰۲۳ را به نرگس محمدی، فعال حقوق بشر زندانی در ایران، اهدا کرد.
این جایزه به دلیل نقش تعیین کننده نرگس محمدی در مقابله با سرکوب زنان در ایران و همچنین مبارزه او برای ارتقای حقوق بشر و آزادی برای همه، به وی اهدا شد.
او بعد از شیرین عبادی، دومین زنی ایرانی است که به این جایزه دست پیدا کرده است.
فهرست ۳۵۱ نفره نامزدهای دریافت جایزه نوبل صلح امسال همانند گذشته محرمانه بود. با این حال، برخی ناظران آگاه پیش‌بینی می‌کردند که این جایزه امسال به فعالان اعتراضات سراسری مردم ایران اهدا شود. گروهی دیگر از ناظران نیز سازمان‌هایی که پیگیر جنایات جنگی در اوکراین هستند و یا فعالان حوزه محیط زیست را واجد شانس دریافت این جایزه می‌دانستند.
جایزه نوبل صلح سال ۲۰۲۲، به گروه حقوق بشر روسیِ «مموریال»، مرکز آزادی‌های مدنی اوکراین و الس بیالیاتسکی، مدافع بلاروسی حقوق بشر اهدا شده بود.
در پی موفقیت نرگس محمدی در دریافت این جایزه معتبر جهانی، جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده، با انتشار بیانیه‌ای اهدای جایزه صلح نوبل سال ۲۰۲۳ به نرگس محمدی را تبریک گفت و از مقامات جمهوری اسلامی خواست او و دیگر فعالان برابری جنسیتی را فورا آزاد کنند.
رئیس جمهوری آمریکا نیرومندتر شدن عزم و تلاش خانم محمدی به رغم بازداشت‌ها، آزار و اذیت‌ها، و شکنجه‌ها مکرر و حبس ناعادلانه کنونی او در زندان اوین را یادآورد شد و گفت این جایزه قدردانی از او و نشانه‌ای از شنیده‌شدن دعوت او به آزادی و برابری از سوی جهانیان است.
وزیر امور خارجه آمریکا هم در واکنش به اهدای جایزه نوبل صلح به این فعال حقوق بشر زندانی در ایران، در رسانه اجتماعی «ایکس» نوشت: «این جایزه، برازنده نرگس محمدی است که حتی از پشت میله‌های زندان هم از دفاع از حقوق بشر و برابری جنسیتی دست برنداشته است.»
آنتونی بلینکن در ادامه تصریح کرد: «ما همچنان خواستار آزادی او و آزادی همه ایرانیانی هستیم که رژیم آنها را صرفاً به خاطر تلاش برای دستیابی به حقوق بشر در بازداشت نگه داشته است.»
عذرا ضیا، معاون وزیر خارجه آمریکا در امور امنیت غیرنظامی، دموکراسی و حقوق بشر نیز، با تبریک موفقیت نرگس محمدی در دریافت جایزه صلح نوبل، از مقامات جمهوری اسلامی خواست این فعال حقوق بشر و همه زندانیان «بی‌گناه» را از زندان آزاد کنند.
همزمان کمیته روابط خارجی سنای آمریکا در واکنش به اهدای جایزه صلح نوبل به نرگس محمدی، با صدور بیانیه‌ای در رسانه اجتماعی «ایکس» نوشت: «نرگس محمدی، قهرمان سرشناس حقوق بشر و الهام بخش میلیون‌ها نفر در داخل ایران و سراسر جهان است. جایزه صلح نوبل، برای نرگس محمدی، گواهی بر شجاعتش در رساتر کردن صدای تمام زنان ایرانی و قدردانی از شجاعت هر ایرانی است که برای عدالت قیام و مبارزه می‌کند.»
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، هم از تصمیم کمیته نوبل برای اعطای جایزه صلح نوبل به نرگس محمدی، فعال حقوق بشر زندانی در ایران، استقبال کرد و در بیانیه‌ای گفت:«نرگس محمدی به عنوان یک مدافع برجسته حقوق بشر ایرانی، همواره برای حقوق زنان، لغو مجازات اعدام و بهبود شرایط زندان در داخل ایران تلاش کرده است او در حال حاضر در ایران زندانی و در حال گذراندن احکام متعدد به میزان ۱۲ سال حبس است، اما هرگز از استفاده از صدای خود برای حفظ کرامت انسانی و حقوق ایرانیان، حتی از سلول زندانش دست نمی‌کشد.»
مقامات دیگر کشورهای جهان از جمله آلمان، فرانسه، ایتالیا، کانادا و اسرائیل نیز اهدای جایزه صلح نوبل به نرگس محمدی را «نشانه نیرومند» پشتیبانی از [اعتراضات] زن زندگی آزادی» دانستند و بر لزوم آزادی فوری او و تمامی زندانیان سیاسی در ایران تاکید کردند.
اهدای جایزه صلح نوبل سال ۲۰۲۳ به نرگس محمدی، فعال حقوق بشر زندانی، با استقبال گسترده ایرانیان هم روبرو شد.
شیرین عبادی، برنده جایزه صلح نوبل و رئیس کانون مدافعان حقوق بشر، در این باره به صدای آمریکا گفت: جایزه نوبل صلح نرگس محمدی یعنی دنیا مبارزه زنان ایرانی را دیده است.
شاهزاده رضا پهلوی نیز اعطای جایزه صلح نوبل به نرگس محمدی را «به رسمیت شناختن جنبش زن، زندگی، آزادی» توصیف و ابراز امیدواری کرد تا اهدای این جایزه به تغییر سیاست غرب به سمت ارائه ابزارهای ملموس برای حمایت حداکثری از مردم ایران و انقلاب ملی آنها منجر شود.
حامد اسماعیلیون، عضو انجمن خانواده‌های قربانیان پرواز پی‌اس۷۵۲، در واکنش به اعطای جایزه صلح نوبل به نرگس محمدی گفت: آن‌چه از شما می‌توان آموخت پیگیری و استقامت در مبارزه است. مسیح علینژاد، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی، هم در واکنش به اعطای این جایزه به خانم محمدی در کانال تلگرامی خود نوشت: «او از داخل زندان هم دست از تلاش برای حقوق بشر و دموکراسی برنداشت.»
نازنین بنیادی، فعال حقوق بشر و بازیگر سینما، عبدالله مهتدی، دبیرکل حزب کومله کردستان ایران، مژگان افتخاری، مادر مهسا امینی،امجد حسین‌پناهی، فعال سیاسی و برادر رامین حسین‌پناهی فعال سیاسی اعدام‌شده توسط جمهوری اسلامی، آرش صادقی، فعال حقوق بشر و زندانی سابق سیاسی،دریا صفایی، قانونگذار ایرانی‌تبار در پارلمان بلژیک،آتنا دائمی، فعال حقوق بشر و زندانی سابق سیاسی،ترانه علیدوستی و کتایون ریاحی بازیگران سینما که با برداشتن حجاب اجباری مورد غضب جمهوری اسلامی واقع شدند و دهها چهره مشهور و شخصیت اجتماعی و سیاسی دیگر از داخل و خارج ایران با ابراز خوشحالی از این موفقیت نرگس محمدی، نسبت به پیروزی جنبش «زن زندگی آزادی»، رساتر شدن این جنبش و برقراری نهایی عدالت ابراز امیدواری کردند.
از سوی دیگر اما مقامات و رسانه‌های حکومتی جمهوری اسلامی با تلاش برای «کوچک انگاری» یا «بی‌اهمیت» جلوه دادن این جایزه ناراحتی خود را از اهدای این جایزه معتبر جهانی به یک فعال سیاسی و حقوق بشری زن ابراز کردند.
حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در واکنش به اهدای جایزه صلح نوبل به نرگس محمدی، قاسم سلیمانی را «لایق‌ترین» فرد برای دریافت این جایزه دانست و گفت:« او نماد صلح جهانی بود که دو دهه با تروریسم و خشن‌ترین جنایتکاران مبارزه کرد و امنیت منطقه و جهان را تضمین کرد.»
کاظم غریب‌آبادی دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضاییه جمهوری اسلامی هم با انتقاد از اهدای جایزه صلح نوبل به نرگس محمدی گفت :«قربانیان تروریسم و تحریم، مصدومان شیمیایی و شهدای جنگ تحمیلی از زنان و دختران، مادران شهدا، زنان نخبه و متخصص که زندگی خود را وقف توسعه و پیشرفت کشور و خدمت‌رسانی به مردم کرده‌اند، برندگان اصلی این جایزه هستند.»
نرگس محمدی متولد ۱۳۵۱ در زنجان است که در دو دهه اخیر بارها بازداشت و زندانی شده است. او هم اکنون نیز به خاطر فعالیت در حوزه حقوق بشر در ایران زندانی است.
نرگس محمدی در میانه دهه هفتاد به عنوان روزنامه‌نگار در نشریه پیام هاجر فعالیت می‌کرد. او در اواخر دهه هفتاد به عنوان فعال حقوق بشر به کانون مدافعان حقوق بشر پیوست که ریاست آن بر عهده شیرین عبادی بود. خانم عبادی در سال ۲۰۰۳ برنده جایزه صلح نوبل شد. نرگس محمدی بعدها نائب رئیس این کانون شد.
